Βρισκόμαστε στο κατώφλι της νέας σχολικής χρονιάς με τους γονείς να προσπαθούν να προετοιμάσουν τα παιδιά τους επαρκώς για το σχολείο και τα παιδιά να καλούνται να βρουν τους σχολικούς ρυθμούς τους. Πώς μπορεί αυτή η μετάβαση από την ξεγνοιασιά στις ευθύνες και στις υποχρεώσεις να γίνει όσο το δυνατόν πιο ομαλά, τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά; Ας δούμε μαζί κάποιες εισηγήσεις σε αυτό άρθρο.
Το τέλος του καλοκαιριού και η αρχή μιας νέας σχολικής χρονιάς μπορεί να είναι μια αγχωτική περίοδος για τους γονείς και τα παιδιά. Καθώς πλησιάζει η νέα σχολική χρονιά, οι γονείς πέραν από τις καθημερινές έγνοιες (π.χ. χρηματικούς προβληματισμούς, φροντίδα οικογένειας, ανατροφή παιδιών κλπ), αντιμετωπίζουν επιπλέον στρεσογόνους παράγοντες, όπως την αγορά προμηθειών για το σχολείο, ρούχων και ενδεχομένως την πληρωμή διδάκτρων. Πολλοί γονείς μπορεί επίσης να ανησυχούν για το γεγονός ότι τα παιδιά τους αρχίζουν ένα νέο σχολείο, αλλάζουν σχολικές περιοχές, αντιμετωπίζουν αυστηρότερο ακαδημαϊκό έτος ή δύσκολες κοινωνικές καταστάσεις. Από την άλλη, η αρχή της σχολικής χρονιάς και ο φόβος του άγνωστου (π.χ. καινούργιοι συμμαθητές, δάσκαλοι, σχολικό κτίριο), είναι συχνά από τους πιο αγχωτικούς παράγοντες για τα παιδιά.
Ο ψυχολόγος Δρ Lynn Bufka αναφέρει ότι οι γονείς "ενώ προσπαθούν να διαχειριστούν την δουλειά και το νοικοκυριό, μπορεί μερικές φορές να αγνοήσουν τα συναισθήματα νευρικότητας ή ανησυχίας των παιδιών τους καθώς πλησιάζει η σχολική περίοδος". Πρέπει επομένως να υπογραμμιστεί ότι η συνεργασία με το παιδί σας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας/προσαρμοστικότητας (resilience) του και την διαχείριση των συναισθημάτων του είναι πολύ σημαντική για το ίδιο το παιδί, καθώς επίσης και επωφελής για την ψυχολογική υγεία ολόκληρης της οικογένειας.
Γενικά, οι γονείς μπορούν να τα βοηθήσουν στη διαδικασία προσαρμογής στην αλλαγή, παρέχοντας ένα περιβάλλον που ενισχύει την ανθεκτικότητα των παιδιών και τους ενθαρρύνει να μοιραστούν και να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους για την επιστροφή στο σχολείο.
Μερικές εισηγήσεις πριν την νέα σχολική χρονιά:
Προετοιμαστείτε εκ των προτέρων: μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τους γονείς είναι η "ώρα για ύπνο" και η έγκαιρη άφιξη των παιδιών στο σχολείο. Η έναρξη μιας ρουτίνας ύπνου πριν από την πρώτη εβδομάδα του σχολείου είναι σημαντική καθώς θα βοηθήσει στη διαχείριση του σοκ που βιώνουν τα παιδιά όταν αρχίσουν ξανά να ξυπνάνε τόσο νωρίς ενώ είχαν συνηθίσει ίσως να ξυπνάνε πιο αργα το καλοκαίρι. Προετοιμάζοντας λοιπόν τα παιδιά για ύπνο νωρίς το βράδυ πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς μπορεί να οδηγήσει στην ομαλή προσαρμογή τους σε ότι αφορά την αλλαγή του πρωινού ξυπνήματος.
Γνωρίστε το σχολείo και την περιοχή: Εάν το παιδί σας πρόκειται να ξεκινήσει σε ένα καινούργιο σχολείο, μια επίσκεψη και ένας περίπατος στο σχολείο μαζί με το παιδί σας ανακαλύπτοντάς το μαζί θα βοηθήσει να μειώσετε το άγχος του άγνωστου για το παιδί σας.
Συζητήστε με το παιδί σας: Ρωτώντας το παιδί σας να σας μιλήσει για τα συναισθήματα του σχετικά με την επιστροφή του στο σχολείο θα το βοηθήσει να μοιραστεί τους φόβους ή τις ανησυχίες του και θα σας δώσει την ευκαιρία να το καθησυχάσετε. Για παράδειγμα, ρωτήστε πληροφορίες για το τί μπορεί να του άρεσε σχετικά με το προηγούμενο σχολικό έτος (π.χ. τις συμπεριφορές, τον βαθμό του ή για το πώς εσείς ήσασταν μαζί του) και δείτε πώς αυτά τα θετικά χαρακτηριστικά μπορούν να ενσωματωθούν στη νέα εμπειρία του.
Δείξτε ενσυναίσθηση στα παιδιά σας: Η αλλαγή μπορεί να οδηγήσει σε πολλά συναισθήματα σε όλους μας. Για ένα παιδί οποιαδήποτε ηλικίας η αλλαγή μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά και συναρπαστική. Η ενσυναίσθηση είναι μια πολύ σημαντική ικανότητα για ένα γονιό. Ενσυναίσθηση, είναι η ικανότητα να είστε συναισθηματικά και πρακτικά, δίπλα στον άλλον, σε αυτή την περίπτωση στο παιδί σας. Είναι η προσπάθεια να ενθαρρύνετε το παιδί σας να εκφραστεί, δίνοντας του όλη την προσοχή σας προσπαθώντας να το καταλάβατε και να κατανοήσετε βαθιά τί βιώνει και τί αισθάνεται. Συν-αισθάνομαι, σημαίνει προσπαθώ να καταλάβω, να μπω στη θέση του παιδιού, να μοιραστώ τα ίδια συναισθήματα με εκείνο, αλλά όχι για εκείνο. Έτσι, όταν δείχνουμε ενσυναίσθηση προς το παιδί, σημαίνει ότι το ακούμε πραγματκά, το κατανοούμε και επικοινωνούμε αυτή μας την κατανόηση χωρίς να το κρίνουμε. Επικοινωνήστε λοιπόν στο παιδί σας ότι γνωρίζετε τι περνά και ότι θα είστε εκεί για να το βοηθήσετε στη διαδικασία. Το άγχος για το άγνωστο είναι φυσιολογικό, αλλά προσπαθήστε να υπενθυμίσετε το παιδί σας ότι το άγνωστο δεν είναι πάντα κακό και ότι λίγο άγχος είναι φυσιολογικό. Είναι σημαντικό να ενθαρρύνετε το παιδί σας να αντιμετωπίζει τους φόβους του.
Διαχειριστείτε το δικό σας άγχος: Προσπαθήστε να διατηρήσετε μια θετική στάση σχετικά με το τέλος του καλοκαιριού και την επιστροφή στην ρουτίνα. Ο παιδοψυχολόγος Εdward Christopherson μας υπενθυμίζει ότι τα παιδιά νιώθουν τα πάντα. Ο ίδιος, αναφερόμενος στους γονιούς, υπογραμμίζει οτι "αν εσείς νιώθετε άγχος και είστε νευρικοί όσο αφορά την έναρξη του σχολείου, τότε το παιδί σας θα εισπράξει αυτό το άγχος και θα είναι και αυτό νευρικό για την έναρξη του σχολείου". Είναι λοιπόν σημαντικό, να σχεδιάσετε κάποιου είδους διασκεδαστικές μεταβατικές δραστηριότητες για να προετοιμάσετε τα παιδιά σας για το σχολείο και να χαλαρώσετε μαζί. Σχεδιάστε ένα διασκεδαστικό Σαββατοκύριακο πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς και συμπεριλάβετε τα παιδιά στην οργάνωση του.
Κάντε την προετοιμασία για την πρώτη μέρα: Η προετοιμασία για την πρώτη μέρα στο σχολείο μπορεί να είναι αγχωτική τόσο για εσάς όσο και για το παιδί. Παρόλα αυτά η διαδίκασία αυτή μπορεί να είναι μια ευκαιρία να συνδεθείτε με το παιδί σας περνώντας κάποιες στιγμές μαζί. Προετοιμάζοντας τα γεύματα των παιδιών για παράδειγμα, βοηθώντας τα να προετοιμάσουν τις σχολικές τσάντες και να επιλέξουν τα ρούχα για το σχολείο από πριν, μπορείτε να αποφύγετε ένα έντονο και αγχωτικό πρωινό (κυρίως την πρώτη μέρα επιστροφής). Επίσης, η πιθανότητα να ξεχάσετε κάτι σημαντικό μειώνεται σε μεγάλο βαθμό όταν προετοιμάζεστε για την επόμενη ημέρα από το βράδυ και διδάσκει επίσης στα παιδιά καλές δεξιότητες διαχείρισης του χρόνου και την σημασία της ευθύνης.
Εμπλακείτε και ζητήστε βοήθεια: Γνωρίζοντας περισσότερο το σχολείο και την κοινότητα θα σας εξοπλίσει καλύτερα να κατανοήσετε το περιβάλλον του παιδιού σας και τη μετάβαση που κάνει. Καλλιεργώντας μια υγιή σχέση με τα μέλη της κοινότητας και του σχολείου θα προσφέρει ασφάλεια και στήριξη σε εσάς και το παιδί σας. Εάν αισθάνεστε ότι το άγχος της σχολικής χρονιάς είναι πολύ μεγάλο για σας και το παιδί σας για να το χειριστείτε μόνοι σας, μην το αφήσετε έτσι - ζητήστε συμβουλές από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας όπως ένα ψυχολόγο, ο οποίος θα σας βοηθήσει να το διαχειριστείτε καλύτερα και να αντιμετωπίσετε το άγχος σας ή/και άλλες δυσκολίες που πιθανώς να επιδεινώνονται με το επιπλέον βάρος της σχολικής χρονιάς.
Καλή και ομαλή σχολική χρονιά σε όλους!
Δρ. Χριστίνα Μιχαήλ,
Συμβουλευτικός Ψυχολόγος
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
American Psychological Association (2013). Dealing With the Back-to-School Blues? Retrieved from: http://www.apa.org/helpcenter/school-rush.aspx.
Dawson, P. & Guare, R. (2003). Executive skills in children and adolescents: A Practical guide to assessment and intervention (Practical Intervention in the Schools). The Guilford Press.
Dolgoff, S. (2010). Back to school blues? Here’s how to beat them. NBCNEWS.com.
