Του Ευάγγελου Αγαπίου
Ένας χρόνος συμπληρώνεται από τη μέρα που ο Αρχιεπίσκοπος Γεώργιος ανέλαβε και επίσημα τα ηνία της Εκκλησίας. Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας μιλά στον Alpha για την σχέση Εκκλησίας – κοινωνίας, το Κυπριακό, τις σχέσεις με τους Τουρκοκυπρίους αλλά και τις επισκέψεις πιστών και κληρικών στα κατεχόμενα. Υπό ποιους όρους ο Αρχιεπίσκοπος κρίνει ως επικίνδυνη την επανέναρξη των συνομιλιών αλλά και ποιους καλεί σε αφύπνιση από τον εθνικό λήθαργο.
Είχατε πει ότι η Αγία Γραφή γράφτηκε πριν από χιλιάδες χρόνια. Και είναι ανάγκη σήμερα μια επιτροπή να εγκύψει πάνω στην Αγία Γραφή και να αναζητήσει απαντήσεις αλλά και λύσεις σε σύγχρονα προβλήματα που απασχολούν τον κόσμο μας. Σε ποιους τομείς θεωρείτε ότι η Εκκλησία μπορεί να γίνει πιο σύγχρονη και να πλησιάσει τον σημερινό κόσμο;
Η Εκκλησία έχει τις αρχές της, το βασικό της περίβλημα είναι αμετάβλητο, η παρουσίαση της στον κόσμο, το εξωτερικό αλλάζει οπωσδήποτε. Δεν είναι κάτι το αμετακίνητο. Η Αγία Γραφή γράφτηκε εδώ και χιλιάδες χρόνια. Δεν μπορούσε να μιλήσει ξεκάθαρα για λεπτομερείς θεμάτων που σήμερα αναφύονται. Υπάρχουν όμως εκεί βασικές αρχές στις οποίες πρέπει να στηριχτούμε για να βρούμε την αλήθεια. Παραδείγματος χάρη όταν σήμερα βρέθηκε με τις βιοτεχνολογίες η εξωσωματική γονιμοποίηση ή μεταμόσχευση που δεν υπήρχε τότε. Πρέπει να βρούμε αρχές που να μην προσκρούουν σε τέτοιες μεθόδους. Στην Αγία Γραφή θα βρούμε “ου φονεύσεις”, θα βρούμε ότι κάθε άνθρωπος από την στιγμή της σύλληψής του έχει αξιοπρέπεια και πρέπει να τυγχάνει αυτής της επιμέλειας. Αν κατά την διάρκεια αυτών των τεχνολογιών φονεύονται έμβρυα τότε βρίσκεται σε αντίθεση με την Αγία Γραφή.
Πότε να αναμένουμε την σύσταση αυτής της επιτροπής και ποιοι θα είναι οι όροι εντολής της από εσάς;
Η σύσταση της επιτροπής θα γίνει πολύ σύντομα. Οι άνθρωποι θα έχουν ελευθερία, με την επιστημονική και θρησκευτική τους κατάρτιση να μελετήσουν και την Αγία Γραφή και τα επιστημονικά δεδομένα και να μας δώσουν σαφείς γραμμές.
Εκκλησία και κοινωνία
Δεν αναμένει κάποιος ότι η εκκλησία θα ξεφύγει από τις Αρχές, τις αξίες και την ταυτότητα της. Όμως βλέπουμε ότι οι άνθρωποι το τελευταίο διάστημα βρίσκονται ενώπιων κάποιων κοινωνικών καθώς και άλλων διλημμάτων...
Αυτό που στις μέρες μας λέγεται για ομοφυλόφιλους. Η Αγία Γραφή είναι ξεκάθαρη. «Άρρεν και Θήλυ εκποίησε ο Θεός». Ρωτήσαμε τους γιατρούς, διεθνώς. Οι γιατροί δεν είπαν ότι γεννιέται κανείς ως τρίτο φύλο. Αν το πιστοποιήσουν οι γιατροί θα πρέπει να το δούμε μπορεί να θεμελιωθεί κάπου;
Ο ρόλος της γυναίκας στην Εκκλησία
Η Εκκλησία έχει πλήρη ισότητα ανδρός και γυναικός και το βλέπουμε από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας. Μια γυναίκα η Παναγία είναι πάνω από αγγέλους και αρχαγγέλους, την τοποθετούμε πάνω και από τα Χερουβίμ και τα Σεραφείμ. Δεν υπάρχει η δυνατότητα να πει κάποιος ότι υποτιμούμε την γυναίκα.
Μιλώ σε σχέση με τον ρόλο της μέσα στην εκκλησία...
Γλώσσα της Θείας Λειτουργίας
Ως προς την γλώσσα, νομίζω ότι δεν είναι τόσο δύσκολο να καταλάβει κανείς τα κείμενά μας, ιδίως τα κείμενα της Καινής Διαθήκης, τα ευαγγέλια, την γλώσσα της Θείας Λειτουργίας. Εκείνο που δυσκολεύει στην μετάφραση δεν είναι δογματικό. Είναι ο κίνδυνος να έχουμε πάλι ένα σχίσμα. Άλλαξε το ημερολόγιο και μερικοί δεν το ακολούθησαν. Στην Ελλάδα πριν λίγα χρόνια, επί Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, έγινε μια προσέγγιση. Έβαλε ο Μακαρίτης ο Αρχιεπίσκοπος να διαβάζεται ο Απόστολος και το Ευαγγέλιο και στην Νέα Ελληνική. Επαναστάτησε ο κόσμος. Ήθελε αυτή την ιερότητα της γλώσσας που απέκτησε τόσα χρόνια να μην την χαλάσει. Η καλύτερη προσέγγιση είναι να μάθουμε εμείς την γλώσσα μας ή να χρησιμοποιούμε τα βιβλιαράκια που έχουν μέσα την μετάφραση.
Ώρα Θείας Λειτουργίας
Σε μερικές εκκλησίες των πόλεων γίνεται δεύτερη λειτουργία. Να ξεκινά στις 10:00 ή 9:30 η ώρα. Δεν είναι τα αποτελέσματα που αναμέναμε. Εκείνος που θα έρθει το πρωί θα έρθει και πιο αργά, ή εκείνος που έρχεται πιο αργά θα έρθει και το πρωί.
Πιστεύετε ότι η κοινωνία πρέπει να προσαρμόζεται στην εκκλησία ή η εκκλησία στην κοινωνία;
Η κοινωνία προχωρά σε κάποιες προόδους. Πρέπει η εκκλησία να παρακολουθεί αυτή την πρόοδο αν βρίσκεται μέσα στα σωστά πλαίσια. Αν παρεκκλίνει από τις ευαγγελικές αρχές, πρέπει να δώσει το στίγμα της η εκκλησία και να πει ότι εδώ δεν είμαστε στο σωστό δρόμο και πρέπει να επανέλθουμε στο σωστό δρόμο. Υπάρχει αμοιβαία συμπόρευση των δύο πραγμάτων.
Με τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο ήσασταν επιφυλακτικοί κυρίως σε περιπτώσεις που εμφανίζονταν εικόνες που δακρύζουν ή αντικείμενα αγίων που προβάλλονται ως Θαυματουργά. Δεν μιλώ για εικόνες που όντως δακρύζουν ή αντικείμενα που είναι όντως θαυματουργά. Μιλώ για περιπτώσεις εξαπάτησης πιστών. Έχουν έρθει στην αντίληψή σας κάποια παραδείγματα;
Η εκκλησία πάντα πιστεύει στην θεία χάρη η οποία και διαβιβάζεται μέσω των λειψάνων και των ιερών εικόνων, είναι η θεολογία της. Υπάρχουν εικόνες που θαυματουργούν, υπάρχουν λείψανα που μυροβλίζουν και στα οποία καταφεύγει η Εκκλησία, δεν μιλούμε για αυτές τις περιπτώσεις. Οι περιπτώσεις εκμετάλλευσης των πιστών όμως είναι καταδικαστέες. Πολλές φορές δίνεται η δικαιολογία ότι θα χτιστεί ένας ναός και πρέπει να μαζευτεί ο κόσμος να προσκυνήσει μια εικόνα και να βάλει τον οβολό του. Δεν σημαίνει ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Πρέπει να αποφεύγεται. Το να υπάρχει το λείψανο του Αγίου στον τόπο που έζησε όπως στον Άγιο Νεόφυτο, πάμε και προσκυνούμε, ή κάπου που είναι θησαυρισμένη μια εικόνα στον Κύκκο ή τον Μαχαιρά, πάμε και προσκυνούμε. Το να περιφέρουμε όμως καθημερινά είναι κάτι που ξεπερνά και την πνευματικότητα της λατρείας μας.
π. Παγκράτιος Μερακλής
Θα ήθελα να σταθώ λίγο στο θέμα του Παγκράτιού Μερακλή, και ενώ ο άνθρωπος αυτός μετά από 28 χρόνια και ενώ είχε εκφράσει αρκετές φορές την βούληση ότι θα ήθελε να αποκατασταθεί πλήρως στον ενεργό κλήρο και να αρθεί η αργία του. Αυτό δεν έγινε. Γιατί τελικά αυτός ο άνθρωπος δεν αποκαταστάθηκε;
Στην εκκλησία υπάρχουν κάποιοι κανόνες. Κανόνες από οικουμενικές συνόδους που δεν μπορούν να παραβλεφθούν, τους ήξερε και ο ίδιος και τους ξέρει. Γι’ αυτό ήρθε και ο ίδιος με επιστολή και ζήτησε εκείνα τα οποία μπορούσε να πάρει. Ότι εζήτησε τα πήρε ο άνθρωπος. Είναι ευχαριστημένος και ο ίδιος μας λέει να μην ακούμε άλλους που δημιουργούν πρόβλημα. Δεν είναι ο ίδιος που ανακινεί πρόβλημα. Είναι ευχαριστημένος. Μπορεί και ένα αγιασμό να κάμει και μια κηδεία να κάμει και ένα εσπερινό να κάμει. Να πάει να συναναστραφεί με τους συγχωριανούς του. Αυτά εζήτησε και ο ίδιος με επιστολή του.
Χαρακτηρίσατε ως επικίνδυνη την επανέναρξη συνομιλιών με τους όρους του κατακτητή. Θέλετε να πείτε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και η υπόλοιπη πολιτική ηγεσία που επιδιώκουν επανέναρξη συνομιλιών είναι επικίνδυνοι;
Αν ξεκινήσουν με τους όρους του κατακτητή βεβαίως. Αφού δεν αποδεχόμαστε τέτοιο μοντέλο λύσης. Οι όροι του κατακτητή είναι δύο κράτη, όχι γιατί θέλει δύο κράτη αλλά γιατί επιδιώκει μετά τουρκοποίηση της Κύπρου. Αν ξεκινήσουμε με αυτούς τους όρους με μοντέλο που δεν δεχόμαστε θα καταλήξουμε σε περισσότερες υποχωρήσεις. Γι’ αυτό χρειάζεται μια διαπραγμάτευση στους όρους επανεκκίνησης των συνομιλιών. Νομίζω και ο Πρόεδρος το καταλαβαίνει και αυτό επιδιώκει. Δεν είπε ότι ξεκινά με όρους του κατακτητή. Είπε ότι θέλουμε να ξεκινήσουμε συνομιλίες για να επιλύσουμε το πρόβλημα.
Διαπιστώνετε ως παρατηρητής κάποιους λανθασμένους χειρισμούς από πλευράς της Κυβέρνησης για το θέμα του κυπριακού ως παρατηρητής; Θεωρείτε ότι η δική μας πλευρά προβαίνει σε αδικαιολόγητες υποχωρήσεις;
Δεν θα πω λανθασμένους. Βλέπω την προσπάθεια της κυβέρνησης να αποδείξει στον έξω κόσμο και διπλωματικά είναι σωστό αυτό, ότι δεν είμαστε εμείς οι αδιάλλακτοι.
Τι περισσότερο θα αναμένατε;
Να ενεργοποιηθεί ο ξένος παράγοντας. Τα Ηνωμένα Έθνη να τεθούν ενώπιον των ευθυνών τους. Είναι για να προστατεύουν την διεθνή νομιμότητα και την δικαιοσύνη όχι κάθε λίγο να μοιράζουν την διαφορά μεταξύ κατακτητή και κατακτημένου.
«Ευτελισμός της αξιοπρέπειας»
Με τη χριστουγεννιάτικη εγκύκλιό σας προκαλέσατε έντονα σχόλια κυρίως σε σχέση με την στάση που πρέπει να τηρούν οι Ελληνοκύπριοι κατά τις επισκέψεις τους στα κατεχόμενα. Μιλήσατε μάλιστα για ευτελισμό της αξιοπρέπειας το να αποδέχεται κάποιος του «δοτούς περιορισμούς του κατακτητή». Πότε θεωρείτε λάθος κάποιος να επισκέπτεται τα κατεχόμενα χωριά μας;
Να πάει κάποιος στους ναούς, στα σπίτια του, στις εκκλησίες είναι ευκταίο. Δεν είναι ευτελισμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας να πηγαίνω να μένω στα κατεχόμενα στα κλεμμένα μας ξενοδοχεία και να πληρώνω την κατοχή; Να φεύγω από το παράνομο αεροδρόμιο; Να παίζω στα καζίνα; Να ενισχύω και οικονομικά και ηθικά την κατοχή; Είναι εξευτελισμός αυτό το πράγμα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Υπάρχουν κάποιοι επίσκοποι και μητροπολίτες που συνειδητά επιλέγουν να τελούν λειτουργίες στα κατεχόμενα, είναι κατακριτέο;
Όχι, γιατί κρατά και την πίστη των κατοίκων της περιοχής για επιστροφή. Θα πρέπει αυτό το συναίσθημα να προσκολλώνται στα δικά τους σπίτια, στην περιουσία τους, στους τόπους τους, στα ιερά τους να ενισχυθεί και πρέπει να πηγαίνουμε.
Εσείς μόνο μια φορά πήγατε στα κατεχόμενα ως επίσκοπος για να λειτουργήσετε. Θα σας δούμε να το πράττετε ξανά Μακαριότατε;
Αν δεν υπάρξουν συνθήκες ελευθερίας δεν θα μπορούσα να πάω. Όσο και να το ήθελα γιατί υπάρχουν και οι εγκλωβισμένοι μας, και το μοναστήρι του Αποστόλου Βαρνάβα, τόσοι ναοί μας. Το να προσκυνάς την κατοχή δεν είναι εύκολο πράγμα και δεν είναι εύκολο πράγμα. Δεν θα ήθελα να δώσω κάλυμμα στην κατοχή επιδεικνύοντας ταυτότητες, αναγκαζόμενος να σιωπήσω σε αυτά που πιστεύω να λέω. Είχα πάει μόνο μια χρονιά, την πρώτη χρονιά που άνοιξαν τα οδοφράγματα, και ήμουν Επίσκοπος Αρσινόης. Είχε στείλει μήνυμα ο πατήρ Ζαχαρίας από τον Απόστολο Αντρέα ότι προβλεπόταν κοσμοσηρροή και ήταν μόνος και χρειαζόταν βοήθεια. Ήταν μια εμπειρία, να βλέπεις την κατοχή, να βλέπεις τα σύμβολα της κατοχής. που δεν θα το ήθελα.
Είχατε πει ότι οι Τούρκοι "δεν φεύγουν με ευχολόγια". Τι ακριβώς εννοούσατε;
Πρέπει να αντιληφθούν ότι η παραμονή τους θα έχει κόστος. Θα πρέπει να αναληφθεί μια διεθνής προσπάθεια διαφώτισης του κόσμου και να γίνει και η αμυντική μας θωράκιση. Ο μόνος πραγματικός σύμμαχος μας είναι η Ελλάδα. Πρέπει να αναβιώσει το ενιαίο αμυντικό δόγμα Κύπρου – Ελλάδος. Να μην θεωρεί και η Ελλάδα ότι μπορεί να λύσει τα άλλα προβλήματά της με την Τουρκία αφήνοντας έξω το Κυπριακό. Η Κύπρος είναι το τελευταίο φυλάκιο για την Ελλάδα. Αν πέσει αυτή η έπαλξη αρχίζει το ξήλωμα και της Ελλάδας. Να μην ξεγελούν αυτά τα προσωπεία με προτάσεις καλής γειτονίας και μηδενικά προβλήματα. Ας δείξουν την καλή θέληση τους ξεκινώντας από την Κύπρο.
Μιλήσατε για εκπτώσεις και εθνικό λήθαργο στο παρελθόν. Ποιοι προκαλούν αυτόν τον εθνικό λήθαργο και ποια είναι η ευθύνη της εκκλησίας σε αυτό;
Όλος ο κόσμος το βλέπετε ότι παραδοθήκαμε σε ένα λήθαργο. Ζούμε στην καθημερινότητα και ξεχνούμε την κατοχή που δίπλα μας υπάρχει και ότι οι Τούρκοι προωθούν τα σχέδιά τους. Εμείς βλέποντας κάθε μέρα να περνά η καθημερινότητα έχουμε συμβιβαστεί. Πρέπει να καταλάβουμε ότι με αγώνα πρέπει να ανακτήσουμε αυτά που χάσαμε.
Εκκλησία και Τουρκοκύπριοι
Ποιες οι σχέσεις σας με τους Τουρκοκυπρίους;
Με τους Τουρκοκύπριους δεν έχουμε τίποτα, είναι και αυτοί νόμιμοι κάτοικοι το τόπου αυτού. Όλοι η νόμιμοι κάτοικοι του τόπου τούτου δικαιούνται όλα τα δικαιώματα τους. Μαζί τους θα ζήσουμε όπως ζήσαμε όλα αυτά τα χρόνια. Εκείνο που μας ενοχλεί δεν είναι ούτε η γλώσσα τους, ούτε η θρησκεία τους, ούτε η φωνή του Μουεζίνη. Εκείνο που μας ενοχλεί αφάνταστα είναι η κατοχή. Γι' αυτό θέλουμε να αγωνιστούμε τόσο για εμάς όσο και για τους Τουρκοκυπρίους όσο και για τους υπόλοιπους κατοίκους της Κύπρου.
