Η Αντιπροσωπεία της Ύπατης Αρμοστείας στην Κύπρο, δημοσιεύει σήμερα την τέταρτη κατα σειρά ιστορία που παρουσιάζει την πραγματικότητα της καθημερινής ζωής ορισμένων αιτητών ασύλου στον τόπο μας.
Πρόκειται για μια 57χρονη μητέρα και τους δίδυμους γιους της που εγκατέλειψαν το Νότιο Σουδάν για να βρουν ασφάλεια από τον πόλεμο και τις διώξεις. Η οικογένεια αιτήθηκε άσυλο στην Κύπρο, αλλά ένα χρόνο μετά έχασαν κάθε ελπίδα ότι η Κύπρος θα μπορούσε να γίνει η δεύτερή τους πατρίδα.
1,6 εκατομμύρια πρόσφυγες από το Νότιο Σουδάν έχουν καταφύγει στις γειτονικές χώρες, με την Ουγκάντα να φιλοξενεί περισσότερους από μισό εκατομμύριο.
Η Οδύσσεια μιας μάνας και των δίδυμων παιδιών της, απο το Σουδάν μέχρι την Κύπρο...
Η Τζόυς και οι δίδυμοι γιοι της θυμούνται μια καλή ζωή στο Νότιο Σουδάν μέχρι τον Δεκέμβριο του 2013 όταν ξέσπασαν βίαιες συγκρούσεις οδηγώντας στον σπαραγμό τη νεότερη χώρα στον κόσμο. Τον Ιούνιο του 2016, η 57χρονη μητέρα και οι 18χρονοι δίδυμοι γιοι της, Πάτρικ* και Ζαν-Πωλ *, δεν είχαν πια άλλη επιλογή από την φυγή, καθώς οι ένοπλοι αντάρτες τους εκδίωξαν από το σπίτι τους.
"Πολλοί άνθρωποι πέθαιναν ήδη από την πείνα, οι πολιτοφύλακες σκότωναν κι άρπαζαν περιουσίες ," θυμάται ο Patrick. Τα άλλα τρία αδέλφια τους είχαν ήδη καταφύγει στην Ουγκάντα.
Στο Νότιο Σουδάν, περίπου 1,9 εκατομμύρια άνθρωποι είναι εκτοπισμένοι στο εσωτερικό της χώρας, ενώ εκτός χώρας υπάρχουν σήμερα 1,6 εκατομμύρια πρόσφυγες κυρίως στην Ουγκάντα, Αιθιοπία και το Σουδάν. Μόνο στην Ουγκάντα έχουν καταφύγει περισσότεροι από μισό εκατομμύριο άνθρωποι. Οι πρόσφυγες που φτάνουν στις γειτονικές χώρες κάνουν αναφορές για πολυάριθμες φρικαλεότητες, όπως εκβιασμούς, αναγκαστικές στρατολογήσεις, βιασμούς και δολοφονίες.
Από τη Τζούμπα, πρωτεύουσα του Νοτίου Σουδάν, κατέφυγαν στην Ουγκάντα, αλλά μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα. Καθώς ολοένα και περισσότεροι πρόσσφυγες καταφεύγουν στις γειτονικές χώρες για προστασία, καταφύγιο και ιατρική περίθαλψη, η κατάσταση εκεί έχει επιδεινωθεί, έτσι η Τζόυς μαζί με τους δύο γιους της αποφάσισαν να έρθουν στην Ευρώπη.
Μια φίλη της Τζόυς, μισή Κύπρια και μισή Σουδανή ήταν ο άνθρωπος που ανέλαβε να βοηθήσει την οικογένεια να εξασφαλίσουν βίζα για μια ευρωπαϊκή χώρα. «Με την K ήμασταν συμμαθήτριες και φίλες από το σχολείο στη Τζούμπα», λέει η Τζόυς και συνεχίζει «Μας βοήθησε να κάνουμε αιτήσεις στις πρεσβείες πολλών χωρών της ΕΕ και άλλων ευρωπαϊκών χωρών, αλλά καμία χώρα δεν μας δεχόταν».
Έτσι λοιπόν, η οικογένεια αποφάσισε να έρθει στην Κύπρο στην Κύπρια φίλη και «θεία» τους, όπως την αποκαλούν τα δίδυμα αδέλφια. Από το Νότιο Σουδάν στο Σουδάν και στη συνέχεια στην Αίγυπτο, η Τζόυς και οι δύο γιοι της ήρθαν στην Κύπρο τον Ιούλιο του 2016, ταξιδεύοντας με ανοιχτό εισιτήριο ώστε να επιστρέψουν στην Αίγυπτο σε περίπτωση που τα πράγματα δεν πήγαιναν κατ'ευχήν στην Κύπρο.
Και δεν πήγαν τα πράγματα όπως ανέμεναν. "Ειδικά στην Ευρώπη θα έπρεπε να υπάρχει περισσότερη βοήθεια. Ήρθαμε από τον πόλεμο για ν'αντιμετωπίσουμε έναν καινούριο, " μας δηλώνει με απογοήτευση ο Ζαν-Πωλ.
"Θέλουμε να πάμε στην Αίγυπτο. Ο θετός μου αδελφός μου βρίσκεται στην Αίγυπτο και εργάζεται ", λέει η Τζόυς, η ο οποία έχει πλήρη επίγνωση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η προσφυγική κοινότητα σε μια χώρα που φιλοξενεί περίπου 200.000 πρόσφυγες, αλλά πιστεύει ακράδαντα ότι θα είναι καλύτερα εκεί.
"Εδώ [στην Κύπρο] δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Είμαι παγιδευμένη. Εκεί μπορώ να εργαστώ ως φροντίστρια σε κάποιο κέντρο », λέει η Τζόυς, μια οξυδερκής γυναίκα με σπουδές στις επιχειρήσεις και την παιδική φροντίδα.
«Ξεφύγαμε από τον πόλεμο και το σίγουρο θάνατο για να βρεθούμε σ΄ έναν αργό θάνατο,» λέει με πικρία ο Πάτρικ. «Δεν υπάρχει πουθενά πρόσβαση,» προσθέτει ο δίδυμος αδερφός του κι εξηγεί πόσο δύσκολο είναι να ζει κανείς στο περιθώριο.
Η οικογένεια υπέβαλε αίτηση ασύλου τον Ιούλιο του 2016 και ενώ ο νόμος προβλέπει ότι η αίτηση θα πρέπει να εξετάζεται εντός 6 μηνών, ένα χρόνο μετά δεν έχουν ακόμα κληθεί για την προσωπική συνέντευξη, η οποία σηματοδοτεί την έναρξη της διαδικασίας ασύλου.
«Όλη μέρα δεν κάνουμε τίποτα. Κοιμόμαστε, τρώμε, ίσως πάμε για μια βόλτα και μετά πίσω στο σπίτι ... αυτό δεν είναι φυσιολογική ζωή, » λέει ο Πάτρικ. Τα δίδυμα αγόρια, που αποφοίτησαν με πολύ καλούς βαθμούς από γυμνάσιο στην Ουγκάντα , ήθελαν να σπουδάσουν σε Πανεπιστήμιο, όμως οι συνθήκες ανέκοψαν τα όνειρά τους. Έκαναν κάποιες περιστασιακές εργασίες, αλλά τίποτα μόνιμο και τις περισσότερες φορές δεν πληρώνονταν το ποσό που είχε προ-συμφωνηθεί ανεπίσημα μεταξύ τους και των διαφόρων εργοδοτών. "Ακόμα και μετά τους 9 μήνες που δεν ίσχυε το απαγορευτικό εργασίας, εργαστήκαμε σε φάρμα, αλλά πληρωθήκαμε πολύ λιγότερο ενώ δουλέψαμε πολύ περισσότερες ώρες απ΄ότι όριζε το συμβόλαιο εργασίας".
Ο Πάτρικ, ένας ταλαντούχος ποδοσφαιριστής που έπαιζε στην πρώτη κατηγορία στη χώρα του, δεν μπορούσε να παίζει σε τοπικές ομάδες αφούν δεν έχει Κυπριακή υπηκοότητα. Μπορούσε να προπονείται όχι όμως και να συμμετέχει στα παιχνίδια, κάτι που τον έκανε να αισθάνεται περισσότερο αποκλεισμένο.
Χωρίς εργασία και με τεράστιες καθυστερήσεις στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, η οικογένεια δεν ήταν σε θέση πια να τα βγάλει πέρα. Μεταξύ Αυγούστου και Δεκεμβρίου του περασμένου χρόνου, το επίδομα των 130 Ευρώ για λογαριασμούς και μικροέξοδα έξοδα καταβλήθηκε στην οικογένεια μόνο δύο φορές και χρησιμοποιήθηκε για να συμπληρώσει το ενοίκιο του διαμερίσματος που διέμεναν. Το επίδομα ενοικίου για μια οικογένεια τριών ατόμων ορίζεται στα 150 ευρώ και καταβάλλεται απευθείας στον ιδιοκτήτη. Το διαμέρισμα που βρήκαν ήταν 250 ευρώ "Δεν κατέστη δυνατό να βρούμε σπίτι για τρία άτομα με 150 ευρώ ενοίκιο, " εξηγεί η Τζόυς, που χρησιμοποιεί αναγκαστικά το επίδομα των 130 Ευρώ για τους λογαριασμούς προκειμένου να καλύψει το ενοίκιο.
Ωστόσο, με τις καθυστερήσεις στα επιδόματα για λογαριασμούς και μικροέξοδα, δεν ήταν σε θέση να πληρώσουν το υπόλοιπο του ενοικίου στον ιδιοκτήτη, ο οποίος κάθε τέλος του μήνα απαιτούσε να πληρωθεί. «Μας απείλησαν πολλές φορές με έξωση, αλλά πες μου πώς μπορώ να πληρώσω ...», διερωτάται η Τζόυς.
Το ηλεκτρικό αποτελεί πολυτέλεια για την οικογένεια. Χωρίς το βοήθημα για την εξόφληση των λογαριασμών, το ηλεκτρικό ρεύμα έχει διακοπεί και η οικογένεια ζει στο σκοτάδι τους τελευταίους μήνες.
Τα κουπόνια τροφίμων έρχονται πάντα με καθυστέρηση τουλάχιστον ενός μηνός. «Δεν μπορείς να προβλέψεις και να προγραμματιστείς. Γνωρίζεις μόνο ότι θα υπάρξουν καθυστερήσεις, όμως δεν ξέρεις πότε ... Για το μήνα Δεκέμβριο, τα κουπόνια εκδόθηκαν τον Ιανουάριο, επειδή μεσολάβησαν Χριστούγεννα και υπήρξε καθυστέρηση. Μετά ήρθε το Πάσχα και τα κουπόνια του Απριλίου δόθηκαν μετά το Πάσχα. Σήμερα, στο δεύτερο μισό του Μαΐου και ακόμα δεν έχουν εκδοθεί τα κουπόνια για τον Μάιο,» εξηγεί η μητέρα.
Η Κύπρια φίλη της δεν μπορεί να την υποστηρίξει πια καθώς αντιμετωπίζει κι εκείνη τις δικές της οικονομικές δυσκολίες. «Έχει κάνει τόσα πολλά για μένα και είμαι πολύ ευγνώμων, αλλά αυτό δεν είναι λύση. Δεν μπορώ να βασίζομαι πάνω της για πάντα. Επιπλέον είναι και η ίδια δικαιούχος κοινωνικής βοήθειας ".
Παρά τις αντιξοότητες, η Τζόυς προσπαθεί με κάθε τρόπο να επιβιώσει. Κάθε μέρα παίρνει την τσάντα της με όλα τα έγγραφα που κατέχει και προσπαθεί να βρει μια λύση που θα πληρώσει τους λογαριασμούς και θα φέρει φαγητό στο τραπέζι: να βρει μια δουλειά του ποδαριού, όπως για παράδειγμα να καθαρίσει κάποιο σπίτι, να περπατήσει μέχρι τη φιλανθρωπική οργάνωση που την στηρίζει ή στη μακρινή αγορά για να εξαργυρώσει τα κουπόνια φαγητού ή μέχρι στο τμήμα ευημερίας για να ρωτήσει αν έχουν εκδοθεί τα κουπόνια και τι γίνεται με τις καθυστερήσεις στην παροχή της κοινωνικής βοήθειας.
Είναι επιδέξια μοδίστρα κι έχει φτιάξει όμορφα αφρικανικά φορέματα τα οποία έχει πουλήσει σε διάφορα παζαράκια "Είναι ένα από τα πιο έξυπνα και επιδέξια άτομα που έχω γνωρίσει ποτέ," επιβεβαιώνει η διευθύντρια της CARITAS στη Λευκωσία, μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης που βοηθά καθημερινά ένα μεγάλο αριθμό απόρων, όπως είναι η Τζόυς και τα παιδιά της.
Όμως η Τζόυς δεν μπορεί να συνεχίσει έτσι. «Τα αγόρια είναι συνεχώς θλιμμένα, έχουν χάσει κάθε ελπίδα. Χωρίς εργασία, εκπαίδευση, χωρις ποδόσφαιρο », λέει η 57χρονη μητέρα και προσθέτει αποφασιστικά:« Δεν θέλω τα αγόρια μου να καταλήξουν στο έγκλημα για να ζήσουν. Θα δοκιμάσουμε στην Αίγυπτο, τα πράγματα θα είναι καλύτερα εκεί από ό, τι στην Κύπρο ».
Η απόφασή τους είναι οριστική κι όταν θα διαβάζετε αυτή την ιστορία, η οικογένεια πιο πιθανόν θα βρίσκεται στην Αίγυπτο. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε αν οι συνθήκες εκεί θα είναι καλύτερες. Ένιωθαν όμως ότι έπρεπε να δοκιμάσουν την τύχη τους αλλού, καθώς δεν είχαν τίποτα να χάσουν.
*Τα ονόματα άλλαξαν για σκοπούς προστασίας
