Η τουρκική λίρα έχει χάσει πέραν του 25% της αξίας της και η διολίσθηση αυτή δεν φαίνεται να τερματίζεται μέχρι στιγμής, αλλά να επιδεινώνεται
Παραδοχή για την κακή κατάσταση που βρίσκεται η οικονομία των κατεχομένων και ταυτόχρονα αγωνία για την μελλοντική της πορεία εξέφρασε στο οικονομικό Φόρουμ που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Παρασκευή στην κατεχόμενη Λευκωσία η οικονομική και πολιτική ελίτ της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Σε μια κατάμεστη αίθουσα στο Τουρκοκυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο αναλύθηκε η πορεία της οικονομίας των κατεχομένων, στη βάση σχετικής έκθεσης που ετοιμάστηκε, με έκδηλη την αγωνία στα πρόσωπα των παρευρισκόμενων για το γεγονός ότι η τουρκοκυπριακή οικονομία διέρχεται μια συνεχή καθίζηση. Συνυφασμένη με τις εξελίξεις στην τουρκική οικονομία, η τουρκοκυπριακή κοινότητα φαίνεται πως περνά την δική της οικονομική κρίση εδώ και κάποια χρόνια με το μέλλον της να παρουσιάζεται ζοφερό.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.
Μέσα από την παρουσίαση των οικονομικών δεδομένων του Φόρουμ, το οποίο παρακολούθησε από κοντά η «Αλήθεια», μπορούν να εξαχθούν τρία βασικά συμπεράσματα:
• Πρώτον, η παραδοχή ότι ο συνεχής εναγκαλισμός με την Τουρκία έχει οδηγήσει σε μια σχέση οικονομικής εξάρτησης, που λειτουργεί ως τροχοπέδη για την ανάπτυξη της τ/κ κοινότητας παρά ως βοήθεια.
• Δεύτερον, ότι χρειάζεται να γίνουν μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές στο οικονομικό μοντέλο των κατεχομένων.
• Τρίτον, η οικονομία των κατεχομένων παρουσιάζει μια μη βιώσιμη κατάσταση και μια στασιμότητα, η οποία αντανακλάται και στους οικονομικούς δείκτες.
ΣΑΝ ΥΠΟΣΑΧΑΡΙΑ ΑΦΡΙΚΗ.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως με βάση τους υπολογισμούς του τ/κ Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου, αλλά και των ερευνητών που συμμετείχαν στην εκπόνηση της έκθεσης, είναι ότι η τ/κ οικονομία παρομοιάζει πιο πολύ με οικονομία της υποσαχάριας Αφρικής, χωρών της Μέσης Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής. Τα χαρακτηριστικά των οικονομιών των πιο πάνω γεωγραφικών περιοχών είναι το χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, ο υψηλός πληθωρισμός και τα ψηλά ποσοστά διαφθοράς.
ΤΕΧΝΗΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ.
Ο πρόεδρος του Τ/κ Επιμελητηρίου κ. Turgay Deniz παραδέχτηκε πως δεν μπορεί να συνεχίσει η οικονομία των κατεχομένων να βασίζεται στις συνεχείς αυξήσεις των δημοσίων υπαλλήλων, αλλά θα πρέπει να αναπτυχθεί ο ιδιωτικός τομέας. Από την πλευρά του ο καθηγητής οικονομικών στο λεγόμενο πανεπιστήμιο Ανατολικής Μεσογείου κ. Mustafa Besim, σημείωσε πως η οικονομία των κατεχομένων είναι μια τεχνητή οικονομία, η οποία παραμένει στάσιμη για πάρα πολλά χρόνια, ενώ παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά οικονομιών όπως περιγράφηκαν πιο πάνω.
ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ.
Όπως λέχθηκε στο φόρουμ, η οικονομική κρίση που περνούν στα κατεχόμενα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πτώση της τουρκικής λίρας ως προς το ευρώ και το δολάριο, με αποτέλεσμα ο πληθωρισμός να χτυπά κόκκινο με αλυσιδωτές αντιδράσεις σε ολόκληρη την οικονομικά των κατεχομένων. Η τουρκική λίρα έχει χάσει πέραν του 25% της αξίας της και η διολίσθηση αυτή δεν φαίνεται να τερματίζεται μέχρι στιγμής, αλλά να επιδεινώνεται. Μέχρι προχθές μια τουρκική λίρα άξιζε 4.89 ευρώ και όπως τονίζουν αναλυτές είναι θέμα χρόνου πότε θα αγγίξει τα πέντε ευρώ. Λόγω αυτής της κατάσταση υπάρχουν πολλές αντιδράσεις καθημερινά από Τ/κύπριους και η κυβέρνηση των κατεχομένων είναι ανήμπορη να κάνει οτιδήποτε, αφού η οικονομία στηρίζεται εξ ολοκλήρου στην Τουρκία. Ενδεικτικό των δυσκολιών που υπάρχουν είναι και το γεγονός ότι πολλοί Τ/κύπριοι αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις καθημερινές τους ανάγκες, αφού λόγω της πτώσης της τουρκικής λίρας ο πληθωρισμός έχει φτάσει στο τέλος του 2017 στο 14,7%, ενώ υπολογιζόταν αρχικά γύρω στο 8%.
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ.
Η οικονομία των κατεχομένων, η οποία στηρίζεται ως επί το πλείστο στις εισαγωγές και τις επιδοτήσεις από την Άγκυρα, φαίνεται να παρουσιάζει μια επιδείνωση σε σχεδόν όλους τους καθοριστικούς μακροοικονομικούς δείκτες. Αυτό άλλωστε έχει διαφανεί και από το οικονομικό φόρουμ που πραγματοποίησε το Τουρκοκυπριακό Εμπορικό Επιμελητήριο την περασμένη Παρασκευή με θέμα την ανταγωνιστικότητα των κατεχομένων. Όπως προκύπτει από τα δεδομένα που έχουν αναλυθεί στο συγκεκριμένο φόρουμ, η οικονομία των κατεχομένων παρουσιάζει σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα τα οποία, όπως προαναφέραμε, την κατατάσσουν όσο αφορά τον δείκτη ανταγωνιστικότητας μαζί με χώρες της υποσαχάριας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Συγκεκριμένα, η οικονομία των κατεχομένων καταλαμβάνει την 109η θέση ανάμεσα σε 137 κράτη με βάση τον παγκόσμιο δείκτη για την ανταγωνιστικότητα. Να σημειωθεί πως η Κυπριακή Δημοκρατία στον ίδιο δείκτη καταλαμβάνει την 64η θέση αναβαίνοντας κατά 19 βαθμίδες σε σχέση με πέρσι.
ΔΕΙΚΤΕΣ.
Οι λόγοι που βρίσκεται η οικονομία των κατεχομένων σε τέτοια δεινή θέση είναι, όπως παραδέχονται άλλωστε και οι ίδιοι οι Τ/κύπριοι, η οικονομική εξάρτηση από την Τουρκία. Οι συνεχείς ελλειμματικοί προϋπολογισμοί σε συνδυασμό με το υψηλό επίπεδο χρέους που φτάνει το 165% του ΑΕΠ, φαίνεται να είναι κάποιες από τις αιτίες για τις οποίες παρουσιάζεται αυτή η κακή εικόνα. Ειδικότερα, η οικονομική βοήθεια της Άγκυρας προς τα κατεχόμενα αποτελεί το 10% ολόκληρης της οικονομικής δραστηριότητας των κατεχομένων και το 22% του «κρατικού» προϋπολογισμού. Ως αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος το κατά κεφαλήν εισόδημα των κατεχομένων στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό στην οικονομική βοήθεια από την Τουρκία. Ωστόσο, παρά την σημαντική οικονομική βοήθεια της Άγκυρας, η οικονομική κρίση που βιώνουν οι κατεχόμενες περιοχές έχει οδηγήσει σε πτώση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μόλις ένα χρόνο κατά 14%, ενώ από το 2011 η πτώση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ των κατεχόμενων περιοχών ήταν περίπου στο 20%. Συγκεκριμένα, το 2011 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν 15,403 δολάρια, ενώ στο τέλος του 2017 ήταν στα 12,135 δολάρια. Το ίδιο ισχύει και με άλλους οικονομικούς δείκτες όπως το ΑΕΠ όπου το 2011 ήταν στα 3,8 δις δολάρια, ενώ σήμερα είναι στα 3,4 δις.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ.
Η αύξηση στις τιμές των αγαθών και υπηρεσιών ως αποτέλεσμα του υψηλού πληθωρισμού και της υποτίμηση της τουρκικής λίρας έναντι κύριων ξένων νομισμάτων είναι κάτι που προβληματίζει τους ειδικούς των κατεχομένων. Τα επιτόκια παραμένουν σε υψηλό επίπεδο δημιουργώντας αφόρητες πιέσεις στους δανειολήπτες και στις επιχειρήσεις, αφού να σημειωθεί πως πολλοί δανείζονται σε ξένο νόμισμα. Παράλληλα, τα δίδακτρα στα πανεπιστήμια αυξάνονται. Όλα δηλαδή εξαρτώνται από τις διακυμάνσεις της τουρκικής λίρας.
ΑΝΟΔΙΚΑ Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ.
Ωστόσο, σημαντικό σημείο από τα στοιχεία της τελευταίας έκθεσης της λεγόμενης Κεντρικής Τράπεζας των κατεχομένων, είναι η θεαματική άνοδος του τουριστικού τομέα που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, ιδιαίτερα μετά το 2004 όταν απορρίφθηκε το σχέδιο Ανάν από την πλειοψηφία των Ε/κυπρίων. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των τουριστών που επισκέπτονται τις κατεχόμενες περιοχές στο τέλος του 2017 ανήλθε στο 1,7 εκατ., από 599,012 χιλιάδες στο τέλος του 2004. Αυτή η αύξηση των τουριστικών ροών προς τα κατεχόμενα έφερε και μια άνοδο όπως είναι αντιληπτό στον αριθμό των κλινών από 11,926 το 2004 στις 21,845 το 2017.
