Του Νικόλα Ζαννέττου
Το κράτος επιδιώκει πλέον μια νέα διαπραγμάτευση με τις εταιρείες που συμμετέχουν στην κοινοπραξία της Αφροδίτης καθώς η πρόταση τους σε σχέση με το συμβόλαιο αναλογικής κατανομής εσόδων από την αξιοποίηση του φυσικού αερίου, κρίνεται ασύμφορο. Στο AlphaNewsLive μίλησαν οι εμπειρογνώμονες Δρ. Θεόδωρος Τσακίρης και Χαράλαμπος Έλληνας οι οποίοι κλήθηκαν να εξηγήσουν ποια ακριβώς είναι η διαφορά που χωρίζει τις δύο πλευρές αλλά και τις περιπλοκότητες που υπάρχουν αυτή την στιγμή ευρύτερα στην ανάπτυξη του κοιτάσματος.
Ποια είναι η διαφορά;
Θεόδωρος Τσακίρης - Επίκουρος Καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής
"Το επίκεντρο της διαφοράς φαίνεται να επικεντρώνεται στα ποσοστά κατανομής των κερδών από τα καθαρά έσοδα που θα προκύψουν από την πώληση του αερίου. Το υφιστάμενο συμβόλαιο διασφαλίσει κατανομή 64%-36% υπέρ της Κυπριακής Δημοκρατίας σε όλες τις φάσεις εκμετάλλευσης του πεδίου, ακόμη και όταν για τα πρώτα αρκετά χρόνια το μεγαλύτερο τμήμα του ακάθαρτου εισοδήματος από τις πωλήσεις θα πηγαίνει για την ανάκτηση των εξόδων της επένδυσης που έχουν κάνει οι εταιρίες. Η κοινοπραξία λέγει ότι επειδή οι τιμές πετρελαίου έχουν μεγάλο βαθμό ανασφαλούς διακύμανσης και μπορούν να πέσουν κάτω από $60/βαρέλι σε τιμές βαρελιού Brent η υφιστάμενη συμφωνία κατανομής των καθαρών εσόδων καθιστά την επένδυση μη-βιώσιμη. Αυτό βεβαίως δεν ίσχυε για τα έτη από το 2011 όταν ανακαλύφθηκε η Αφροδίτη μέχρι και τα τέλη του 2014. Οι τιμές Brent έπεσαν κάτω από το όριο των $60/βαρέλι την τριετία 2015, 2016 και 2017 και πλέον βρίσκονται πάνω από $73. Το να αντιστραφούν 40/60 τα καθαρά έσοδα όπως απαιτεί η κοινοπραξία θα μας κοστίσει 2,5 δις δολάρια εάν η μέση τιμή πετρελαίου -βάσει της οποίας θα πωλείται το φυσικό αέριο- παραμείνει στα $60/βαρέλι και πολύ περισσότερα εάν φυσικά ανέβει πάνω από το όριο αυτό. Κάτι τέτοιο πρέπει να αποτελέσει non-starter για την πλευρά μας και να πάμε σε μια περισσότερο ισομερή κατανομή που θα είναι εμπροσθοβαρής για την εταιρία τα πρώτα χρόνια παραγωγής έτσι ώστε να ανακτήσει τα έξοδα της γρηγορότερα και μετά, όταν τα έξοδα ανακτηθούν, τα έσοδα του κράτους να είναι σαφώς μεγαλύτερα συγκριτικά με αυτά των εταιριών έτσι ώστε να αντισταθμιστούν ως ένα βαθμό οι απώλειες αυτές", εξηγεί.
"Προσοχή" λέει ο Χαράλαμπος Έλληνας
Από την πλευρά του ο πρώην Πρόεδρος της ΚΡΕΤΥΚ ανέφερε ότι οι χαμηλές τιμές φυσικού αερίου αποτελούν πρόβλημα καθώς το χαμηλό κέρδος που θα έχουν οι εταιρείες δεν δικαιολογεί την επένδυση. Η αντιστροφή των ποσοστών η οποία ζητούν οι εταιρείες, εξηγεί, θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στα οφέλη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Προειδοποιεί επίσης ότι θα δημιουργήσει ένα προηγούμενο το οποίο ενδεχομένως να επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν και άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κυπριακή ΑΟΖ. Να απαιτούν δηλαδή την αλλαγή των δικών τους συμβολαίων με παρόμοιους όρους.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Απορρίπτεται η πρόταση των εταιρειών για ανάπτυξη της Αφροδίτης
Νέα διαπραγμάτευση = καθυστερήσεις;
O Δρ. Τσακίρης υποστηρίζει ότι μετά το 2016 όταν παρουσιάστηκε η εμπορική ευκαιρία εξαγωγής αερίου στα αχρηστευμένα τότε τερματικά υγροποίησης στη Νταμιέτα και το Ίντκου υπήρξε καθυστέρηση και μάλιστα “τραγική”.
“Χάθηκε πάρα πολύ χρόνος από την πλευρά μας σε μια λάθος στρατηγική του "περίμενε να δούμε" τι θα βρούμε και μετά βλέπουμε με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να δούμε αυτό που ήταν μπροστά μας, δηλαδή τα τερματικά της Αιγύπτου. Αυτό ήταν σοβαρό στρατηγικό ολίσθημα που διορθώθηκε μετά την επικράτηση των τουρκικών στρατιωτικών εκβιασμών στο τεμάχιο 3 έναντι της ΕΝΙ και της Κύπρο το Φεβρουάριο του 2018. Για να καταλάβουμε το μέγεθος των καθυστερήσεων η Αφροδίτη ανακαλύφθηκε το 2011 και στην καλύτερη περίπτωση εάν καταλήγαμε σε συμφωνία αύριο θα παραχθεί αέριο το 2022/2023”, προσθέτει.
Φέρνοντας παραδείγματα άλλων επενδύσεων της περιοχής είπε:
“Το Ταμάρ στο Ισραήλ αναπτύχθηκε σε λιγότερο από 5 έτη και ανακαλύφθηκε το 2008! Το Ζόρ ανακαλύφθηκε το 2015 και ξεκίνησε να παράγει τον Δεκέμβριο του 2017! Αφήσαμε τα προβλήματα που ξέραμε ότι υπήρχαν στο αρχικό συμβόλαιο που υπογράφηκε τον Οκτώβριο του 2008 επι Χριστόφια να χρονίσουν και τώρα - εκμεταλλευόμενη και το τέλμα των διαπραγματεύσεων για την ισραηλινή διεκδίκηση μερίδας του πεδίου της Αφροδίτης ως μεθοριακού κοιτάσματος- η κοινοπραξία μας έχει βάλλει στη γωνία. Έως το τέλος του έτους θα ήταν πολύ σημαντικό να καταλήξουμε στη βάση μιας ισομερούς 50/50 κατανομής των κερδών σε βάθος χρόνου 20ετίας αποκτώντας πλήρη έλεγχο του συμβολαίου ώστε να μην υπάρξουν και άλλες -δυνητικά κακόβουλες- καθυστερήσεις. Σε διαφορετική περίπτωση μπορεί να χαθεί και η Αίγυπτος ως εξαγωγική επιλογή κάτι που θα ήταν καταστροφικό από κάθε άποψη...”, υποστήριξε.
Κάηκαν όλα τα χαρτιά;
Ο Χαράλαμπος Έλληνας ανέφερε ότι αν η διαπραγμάτευση με τις εταιρείες κλείσει σε μερικούς μήνες τότε δεν θα υπάρξουν δραματικές καθυστερήσεις.
“Αν όμως δεν καταλήξουν σε συμφωνία τότε οι εταιρείες ίσως να μην προχωρήσουν με την εκμετάλλευση της Αφροδίτης. Δυστυχώς οι χειρισμοί από την ΚΔ σε παλιές προτάσεις απο την Noble για εκμετάλλευση της Αφροδίτης την αφήνουν εκτεθειμένη. Η Noble μπορεί εύκολα να αποδείξει ότι οι καθυστέρησεις οφείλονται στην ΚΔ. Έτσι οι επιλογές της ΚΔ στο πως θα προχωρήσει είναι περιορισμένες. Αν δεν συμφωνήσει σε αυτές τις μη συμφέρουσες προτάσεις απο τις εταιρείες δεν έχει και πολλά άλλα χαρτιά να παίξει”, υποστήριξε
Συμφώνησε με την άποψη ότι χάθηκαν ευκαιρίες στο παρελθόν ενώ σήμερα το περιβάλλον είναι πολύ πιο σύνθετο λόγω της μεγάλης διαθεσιμότητας φυσικού αερίου.
“Είναι καλύτερα να περιμένουμε να δούμε τα αποτελέσματα των γεωτρήσεων της ExxonMbil σε περίπου έξι μήνες. Οι ενδείξεις είναι καλές. Μια σημαντική ανακάλυψη στο 10 θα ανατρέψει όλα το γνωστά δεδομένα και θα επαναφέρει στο τραπέζι την ιδέα τερματικού στο Βασιλικό. Κάτι τέτοιο ανοίγει επίσης και νέες προοπτικές για την Αφροδίτη και ίσως για την Καλυψώ. Έτσι δεν χρειάζεται βία για αποφάσεις σχετικά με την Αφροδίτη, μέχρι μετά από τα αποτελέσματα των γεωτρήσεων στο 10”. κατέληξε ο Χαράλαμπος Έλληνας.
Η Shell ως πωλητής και αγοραστής
Ένα άλλο θέμα που έχει ανοίξει το τελευταίο διάστημα είναι η εμπλοκή της εταιρείας Shell στην Αφροδίτη, η οποία είναι παράλληλα και η διαχειρίστρια του τερματικού υγροποίησης στο Ιντκού. Για παραδοξότητα μιλά ο Δρ. Τσακίρης.
“Η συμμετοχή της Shell ως πωλητή/αγοραστή είναι παραδοξότητα...Το πράγμα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο. Είναι μια από τις πολλές παραδοξότητες που μας σπρώχνει στη λιγότερο συμφέρουσα εναλλακτική -το τερματικό υγροποίησης του Ίντκου- συγκριτικά με την ευκαιρία που είχαμε έως και πολύ πρόσφατα, δηλαδή να πάμε με αγωγό στη Νταμιέττα που θα μπορούσαμε να τη γεμίσουμε μόνοι μας χωρίς τη συμμετοχή ισραηλινού αερίου. Αντιθέτως είναι σαφές πως τη Νταμιέττα την "εποφθαλμιούν" οι Noble & Delek αλλά για να τη γεμίσουν όχι με κυπριακό αλλά με ισραηλινό αέριο από το Λεβιαθάν και το Ταμάρ. Ποίο είναι το ζήτημα για εμάς; ότι εκείνοι που ελέγχουν το Ταμάρ και το Λεβιαθάν είναι οι ίδιοι που ελέγχουν και την Αφροδίτη και είναι λογικό να δώσουν εμπορική προτεραιότητα στα ισραηλινά κοιτάσματα κάτι για το οποίο προειδοποιώ δημόσια από το 2016 : Αυτή είναι η δεύτερη "παραδοξότητα". Πλέον δύσκολα βλέπω άλλη διέξοδο πέραν του τερματικού στο Ίντκου και αυτό είναι ένα παράθυρο ευκαιρία που δεν θα μένει για πάντοτε ανοικτό...”, αναφέρει.
