Τα «Άγρια Θηλαστικά της Κύπρου» παρουσιάστηκαν χθες στην Λευκωσία. Αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές και αξιόλογες κυπριακές εκδόσεις που έτυχε να πάρω στα χέρια μου. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι ένα απλό βιβλίο. Το συγγραφικό εγχείρημα του Χάρη Νικολάου είναι το απαύγασμα μιας εργασίας δεκαπέντε χρόνων, θυσιάζοντας αμέτρητες ώρες κυρίως στην έρευνα πεδίου. Στις πιο απίθανες συνθήκες που κάποιος μπορεί να συναντήσει! Σπήλαια, λαγούμια και γαλαρίες, τις οποίες, πριν τον Χάρη, είχαν διαβεί μονάχα μεταλλωρύχοι. Υπόγεια, ερεβώδη, αφιλόξενα, χωρίς επικοινωνία, διακινδυνεύοντας πολλές φορές την ίδια τη ζωή του. Αλλά και στον καθαρό αέρα. Σ’ ένα ηλιοκαμένο άγριο τοπίο, στο ηλεκτρισμένο ψύχος μιας απρόσιτης ομορφιάς ή κάτω από έναν πλούσιο γλυκύτατο έναστρο ουρανό, ακόμα και στο υποτιθέμενα οικείο αστικό θορυβώδες περιβάλλον. Ακόμα περισσότερο, ταιριάζοντας σε αυτές τις σελίδες την επιστημονική γνώση με τ’ όνειρο, την αφοσίωση και την ελπίδα. Το ξαναλέω σαν συνεργάτιδα αλλά πρωτίστως ως φίλη: Το έργο του δεν είναι απλώς ένα βιβλίο. Ο Χάρης απευθύνεται σε μια κοινωνία που δεν εκτιμά και δεν σέβεται την πρώτη ύλη της ψυχής. Τον αέρα και το νερό, την πέτρα και το χώμα, τη φωτιά και το κύμα. Σε μια κοινωνία που δεν αναγνωρίζει ότι αυτή καθ’ εαυτήν η ζωή πηγάζει και εξαρτάται από αυτά τα παράξενα πλάσματα που παρουσιάζει στις σελίδες του. Στις σελίδες του αρτιότερου και πληρέστερου σημείου αναφοράς που διαθέτουμε σήμερα στην Κύπρο, για την επιστημονική βιβλιογραφία, αλλά και για ό,τι ο Θεός εν σοφία εποίησε. Μήπως και βάλουμε μυαλό! Γιατί υπάρχουν και πραγματικοί επιστήμονες. Τίμιοι πρωτοπόροι άοκνοι ερευνητές. Οι οποίοι μιλούν με κατανοητή γλώσσα για την ουσία των πραγμάτων, χωρίς συμπλέγματα ψευτοακαδημαϊσμού. Και που, στο τέλος της μέρας, εμάς συστήνουν σε τούτα τα πανέμορφα πλάσματα, με τα οποία μοιραζόμαστε τον πλανήτη. Εμάς επανεισάγουν στον κόσμο, τον οποίον, καθόλου τυχαία, οι αρχαίοι εννοούσαν ως αρμονία και ως κόσμημα. Δύσκολη δουλειά!
Γιατί στην Κύπρο, οι πραγματικές φωνές φιμώνονται πίσω από άχρωμα γραφεία, πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες, ή παλαιάς κοπής γραφειοκρατίες. Και η καταστροφή δεν είναι ποτέ μόνο υλική. Την καταστροφή στην Κύπρο μας, την μετράμε καθημερινά. Η εγκατάλειψη των περιοχών φυσικής καλλονής, ο περιορισμός των οικοσυστημάτων, η ημιμάθεια του τοπικού πληθυσμού όσον αφορά ζητήματα διαχείρισης των ειδών δεν είναι βοηθητική ως προς την ανάδειξη του χώρου ως ένα άρτιο χώρο ανάδειξης των επιστημών της γης. Καθημερινά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με συνθήκες άγνοιας και παρατηρούμε τελικά ότι οι άνθρωποι, με ελάχιστη συζήτηση, με απλά και κατανοητά λόγια μπορούν και εκτιμούν την συνύπαρξη με τα αγρινά, τις νυχτερίδες, την ανάδειξη του σπουδαίου ρόλου που επιτελούν οι αλεπούδες ως καθαριστές του περιβάλλοντος. Για την ποιότητα της τροφής που μας δίνει το χώμα, την καθαρότητα του νερού που πίνουμε, το καθαρό οξυγόνο που αναπνέουμε. Αυτή η απλή συζήτηση με τους ντόπιους δεν θα μπορούσε να γίνει αν δεν υπήρχαν άνθρωποι σαν τον Χάρη, οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν την γλώσσα του ντόπιου, να μιλήσουν σε πρώτο πρόσωπο, να αντιληφθούν την πραγματικότητα της καθημερινότητας των ανθρώπων που συνυπάρχουν με τα είδη και να προτείνουν απλές και κατανοητές λύσεις ωφέλιμης συνύπαρξης. Χωρίς επαναλαμβανόμενα μοτίβα προτάσεων που έχει αποστηθίσει από κάποιο περισπούδαστο σύγγραμμα, ούτε όρους και τεχνικές ορολογίες που δεν μπορούν να αποδώσουν το νόημα. Το βιβλίο που παρουσιάστηκε χθες, είναι ο Χάρης. Που απευθύνεται με όσο πιο απλά λόγια μπορεί και καταφέρνει να γίνεται μέσω απλών παραστάσεων και υπέροχων φωτογραφιών κατανοητός και ουσιαστικά ωφέλιμος. Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην γίνει αναφορά στον εκδότη του βιβλίου. Τον Φιλοδασικό Σύνδεσμο Κύπρου για την σπουδαία του συμβολή και την τελική έκδοση του βιβλίου αλλά και των άλλων σπουδαίων που προηγήθηκαν. Και βεβαίως για την δράση που αναλαμβάνουν. Για τον κ. Τσιντίδη: Πρόεδρο του Φιλοδασικού Συνδέσμου Κύπρου, γνωρίζοντας ότι σε δύο μήνες συνταξιοδοτείται από την άλλη του ιδιότητα ως Διευθυντής του Τμήματος Δασών, εκφράζω για άλλη μια φορά τις θερμές μου ευχαριστίες για την τεράστια συμβολή του η οποία επιβεβαιώθηκε και χθες βράδυ στο Ίδρυμα Λεβέντη μέσω της παράδοσης στο κοινό της παρούσας έκδοσης. Η σπουδαιότητα της παρουσίας του βρίσκεται στην ικανότητα του να εστιάζει στα σημαντικά και να είναι πάντα ουσιαστικός και καίριος. Θερμά συγχαρητήρια. Σαν προσωπική φίλη τώρα της οικογένειας Νικολάου. Αυτό το βιβλίο δεν θα μπορούσε να βγει χωρίς την Άντρη σύζυγο του Χάρη. Η οποία πάντα με ένα τεράστιο χαμόγελο αναλαμβάνει μεγάλο μέρος από τις ευθύνες του, όταν το καθήκον για το γενικό καλό τον καλεί. Χωρίς κανένα ουσιαστικό προσωπικό όφελος για την οικογένεια της αντιλαμβάνεται την αξία της μεγάλης του προσφοράς και τον στηρίζει με θέρμη και αγάπη. Με όλες τις αγωνίες που μπορεί να κουβαλά κατά την διάρκεια των σε πολλές περιπτώσεις επικίνδυνων αποστολών του στέκεται δίπλα του ο θερμότερος υποστηρικτής. Χωρίς αυτήν τίποτα δεν θα ήταν εύκολο. Τέλος, η πραγματική ποιότητα του ερευνητή αντικατοπτρίζεται στα παιδιά του. Τον Σόλωνα, την Στέλλα και την Μελίνα. Η μεγάλη τους αγάπη για την θάλασσα και το βουνό, η εξοικείωση τους με όλα τα παράξενα πλάσματα που περιγράφονται στις σελίδες του, η εμπλοκή τους σε πάρα πολλές περιπτώσεις είτε σε εξωτερικές δράσεις είτε στις ίδιες τις ανάγκες συγγραφής του βιβλίου αποδεικνύουν περίτρανα πως η επιστήμη του είναι η ίδια του η φύση. Και με την ίδια ευκολία που παίρνει την φωτογραφική του μηχανή και βγάζει τις εκπληκτικές του φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, τόσο εύκολα μπορεί να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις του στα παιδιά του. Κι αυτά να νιώθουν πραγματική τους φύση την επαφή με το νερό και το χώμα, το δέντρο τον αέρα τη βροχή και τ’ αστέρια. Κι έτσι θα πρέπει να ζούμε όλοι μας. Καλοτάξιδο το βιβλίο Χάρη! Σαν εσένα.
