Τηλυρκώτισσα...
Ένα από τα πιο δημοφιλή κυπριακά παραδοσιακά τραγούδια που σίγουρα όλοι το έχουμε τραγουδήσει σε γλέντια, γάμους, και το έχουμε ακούσει πολλάκις από κυπριακές εκπομπές ακόμα και στο σπίτι από τη γιαγιά ή τον παππού μας.
Μάλιστα, είναι ένα από τα τραγούδια μαζί με το "Ριάλια" όπου τραγουδιέται και από Ελλαδίτες καλλιτέχνες λόγω της ιδιαίτερης μουσικής του και του εύηχου στίχου του.
Έχεις αναρωτηθεί όμως τί σημαίνει το “εσσιέβερεβε" αλλά και ποια είναι η Τηλλυρκώτισσα;
Η πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού έγινε από τον Θεόδουλο Καλλίνικο, πρωτοψάλτη της εκκλησίας της Κύπρου και ο πρώτος μελετητής της κυπριακής παραδοσιακής μουσικής.
Η Τηλλυρκώτισσα λοιπόν, είναι η γυναίκα που κατάγεται από την Τηλλυρία, περιοχή βορειοδυτικά της Κύπρου. Όσο για το ακαταλαβίστικο “εσσιέβερεβε" και το υπόλοιπο ρεφρέν, δεν είναι μια τυχαία επιλογή που κάνει ομοιοκαταληξία αλλά μια μέθοδος με μεγάλη ιστορία μέσα της.
Και μια από τις αιτίες αυτού του στίχου... η τουρκοκρατία και η ανάγκη των Κυπραίων να μιλούν και να τραγουδούν χωρίς να καταλαβαίνουν οι Τούρκοι. Είναι λοιπόν τα γνωστά σε όλους μας κορακίστικα, μια συνθηματική γλώσσα που προσθέτονται επιπλέον συλλαβές μέσα σε κάθε λέξη.
Ακολουθεί το τραγούδι όπως το γνωρίζουμε και αγαπήσαμε και ακολούθως οι στίχοι με την αληθινή σημασία τους.
Οι στίχοι της Τηλλυρκώτισσας όπως τους ξέρουμε:
Εσσιε έβερεβε-ναν
ά-βαραβα-στρον
τζια ε-βερε-ν μιτσίν
μες τους-βουρουβους
εφτά-βαραβα πλανή-βιριβι-τες
για-βαρα-λουρου-βουρου-δα μου
Τριαλάλα-λα-λα…
Τζι’ επιά-βαραβα-σαν με-βερεβε
μες τη-βιρβι-ν καρκιάν
τα λό-βοροβο-για
που βουρουβου μου
εί-βιριβι-πες
για-βαρα-λουρου-βουρου-δα μου
Τριαλάλα-λα-λα…
Επή-βιριβι-αν τζ-εί-βιριβι-παν
της βιριβι-ς πελλής
πως έ-βερεβε-ν να πά-βαραβά-ω
πέ-βερεβε-ρα
για-βαρα-λουρου-βουρου-δα μου
Τριαλάλα-λα-λα..
Τζια εμά-βαραβα-εψε βερεβε-ν
την θά-βαραβα-λασσαν
τζιε ασή-βιριβι-κωσέ βερεβε-ν
αέ-βερεβε-ραν
για-βαρα-λουρου-βουρου-δα μου
Τριαλάλα-λα-λα…
Οι στίχοι της Τηλλυρκώτισσας που δεν γνωρίζουμε:
Έσσιει έναν άστρον τζιαι εν μιτσίν
μες στους εφτά πλανήτες, μαυρομμάτα μου
τζιαι επιάσαν με μες στην καρκιάν
τα λόγια που μου είπες, γιαλλουρούδα μου
τζιαι ‘πήαν τζι είπαν της πελλής
πως εν να πάω πέρα, μαυρομμάτα μου
Τζιαι εμάγιεψεν τη θάλασσαν
τζιαι ‘σήκωσεν αέραν, γιαλλουρούδα μου
Τζι’ άνταν της είπουν “έσσιε ‘γειάν”
Εστέκετουν τζιαι εθώρεν, μαυρομμάτα μου
