Θερμή υποστήριξη στο ρόλο που διαδραματίζει για πλέον των 50 ετών στο νησί η ΟΥΝΦΙΚΥΠ, εκφράζει ο ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στην έκθεσή του για την ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, στην οποία σημειώνει ότι η Κύπρος παρέμεινε ήρεμη και σταθερή όλα αυτά τα χρόνια σε μεγάλο βαθμό λόγω της αδιάκοπης παρουσίας της UNFICYP και εισηγείται στο Συμβούλιο Ασφαλείας την ανανέωση της θητείας της για ακόμη έξι μήνες, μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2019. Ανεπίσημο αντίγραφο της έκθεσης δόθηκε από τη Γραμματεία στα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας αργά την Παρασκευή.
«Η UNFICYP έχει υπηρετήσει τα συμφέροντα της ειρήνης στην Κύπρο για πάνω από πενήντα χρόνια, αποτρέποντας την επανάληψη των συγκρούσεων, συμβάλλοντας στη διατήρηση του νόμου και της τάξης και στην επιστροφή σε κανονικές συνθήκες. Είμαι πεπεισμένος, αναφέρει στην έκθεσή του ο Αντόνιο Γκουτέρες, ότι η Κύπρος παρέμεινε ήρεμη και σταθερή όλα αυτά τα χρόνια σε μεγάλο βαθμό λόγω της αδιάκοπης παρουσίας της UNFICYP, των προληπτικών και αποτρεπτικών δυνατοτήτων της και του ρόλου της στην εξουδετέρωση των εντάσεων. Κατά τη διάρκεια αυτής της μακράς περιόδου, η UNFICYP διατήρησε την εμπιστοσύνη των αντιτιθέμενων δυνάμεων, διασφαλίζοντας ότι τα περιστατικά δεν κλιμακώνονται, δεν προκαλούν εντάσεις ή να διακόπτουν τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις. Από αυτή την άποψη, ενήργησε ως ο μόνος δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ των αντιτιθέμενων δυνάμεων, αποφεύγοντας παρεξηγήσεις ή κακούς υπολογισμούς και εξασφαλίζοντας ένα συνεχές κλίμα ηρεμίας και ασφάλειας».
Η υιοθέτηση του ψηφίσματος θα γίνει στη διάρκεια ανοιχτής συνεδρίασης του Συμβουλίου Ασφαλείας, στις 26 Ιουλίου. Θα προηγηθούν, κεκλεισμένων των θυρών ενημέρωση των μελών του Σ.Α. στις 17 Ιουλίου, από την ειδική αντιπρόσωπο του ΓΓ στην Κύπρο, Ελίζαμπεθ Σπέχαρ για την έκθεση της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και αυτή των καλών υπηρεσιών που υποβλήθηκε λίγες μέρες νωρίτερα, καθώς και συνάντηση της κ. Σπέχαρ με τις χώρες που συνεισφέρουν με προσωπικό στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ.
Λόγω της προηγούμενης έκθεσης της 14ης Ιουνίου, δεν υπάρχουν ιδιαίτερες αναφορές στις καλές υπηρεσίες του ΓΓ.
« Η έκθεσή μου σχετικά με την αποστολή καλών υπηρεσιών στην Κύπρο (S / 2018/610) που εκδόθηκε στις 14 Ιουνίου, όπως ζητήθηκε στο ψήφισμα 2398 (2018) του Συμβουλίου Ασφαλείας, παρουσιάζει λεπτομερώς τις σημαντικότερες πολιτικές εξελίξεις κατά την εξεταζόμενη περίοδο. Αναγνωρίζοντας τη συνεχιζόμενη διακοπή των συνομιλιών από τον Ιούλιο του 2017, η έκθεση ενθαρρύνει μεγαλύτερες προσπάθειες για τη δημιουργία πιο ευνοϊκών συνθηκών για την ενδεχόμενη επανάληψη και περιγράφει τα επόμενα βήματα των Ηνωμένων Εθνών», αναφέρει ο ΓΓ του ΟΗΕ, διευκρινίζοντας ότι ο ρόλος της ΟΥΝΦΙΚΥΠ συμβάλλοντας στις συνθήκες που ευνοούν τις διαπραγματεύσεις θα καλυφθεί στην παρούσα έκθεση.
Μέχρι τις 20 Ιουνίου του τρέχοντος έτους, το στρατιωτικό τμήμα της ΟΥΝΦΙΚΥΠ είχε 802 προσωπικό (749 άνδρες και 53 γυναίκες) και η αστυνομία της 65 (43 άνδρες και 22 γυναίκες).
Αρκετές αναφορές υπάρχουν στη στρατηγική αξιολόγηση της δύναμης, την οποία παρουσίασε ο ΓΓ με έκθεσή του προς το Σ.Α. τον περασμένο Νοέμβριο.
«Ο αντίκτυπος του ποσοστού ολοκλήρωσης κατά 94% της εφαρμογής των συστάσεων στρατηγικής αξιολόγησης του Νοεμβρίου 2017, ιδίως η αυξημένη εστίαση της αποστολής στη διασύνδεση (liaison) και την εμπλοκή, αρχίζει να εκδηλώνεται στους τομείς, με ενισχυμένο συντονισμό των συνιστωσών και αποτελεσματικότερη προσέγγιση. Μέσω των αποτρεπτικών και προληπτικών ρόλων της, που είναι ενισχυμένες ως αποτέλεσμα της στρατηγικής αξιολόγησης, η UNFICYP μπόρεσε να επιλύσει περιστατικά χαμηλού επιπέδου, περιπολώντας κατά μήκος της ουδέτερης ζώνης, λειτουργώντας ως σύνδεσμος και εμπλεκόμενη συστηματικότερα με τους στρατιωτικούς, αστυνομικούς και πολιτικούς συνομιλητές», γράφει.
Ο ΓΓ επισημαίνει ότι ανυπομονεί να δει τα περαιτέρω οφέλη της ενισχυμένης ικανότητας διασύνδεσης και εμπλοκής της δύναμης που απορρέουν από τις πρόσφατες συστάσεις στρατηγικής αξιολόγησης, οι οποίες αναγνώρισαν τον συνεχή κρίσιμο ρόλο της UNFICYP στην πρόληψη σοβαρών περιστατικών και τη διατήρηση χαμηλά των εντάσεων.
Ταυτόχρονα, προσθέτει, «η Γραμματεία παραμένει έτοιμη, όπως και με όλες τις αποστολές, να συνεχίσει να διατηρεί την ΟΥΝΦΙΚΥΠ υπό αναθεώρηση».
Αναφέρει ότι η ενίσχυση των περιπολιών της ΟΥΝΦΙΚΥΠ οδήγησε, μεταξύ άλλων, στην ανίχνευση μη εξουσιοδοτημένων βαρέων όπλων σε παρατηρητήρια της ελληνοκυπριακής Εθνικής Φρουράς στη Λευκωσία και στη νότια γραμμή κατάπαυσης του πυρός στα δυτικά του νησιού.
«Αυτά περιελάμβαναν όλμους, χειροβομβίδες και πυροβόλα όπλα M-60».
Επαναλαμβάνει επίσης τις αναφορές για τα Στροβίλια, ενώ επισημαίνει ότι τα Ηνωμένα Έθνη συνεχίζουν να θεωρούν την κυβέρνηση της Τουρκίας υπεύθυνη για το status quo στα Βαρώσια.
Ο κ. Γκουτέρες χαιρετίζει την πρωτοβουλία της Δύναμης να επικαιροποιήσει το μνημόνιο του 1989 (1989 Aide Memoire).
«Επαναλαμβάνω ότι η υποστήριξη και ο σεβασμός της εξουσίας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ στην ουδέτερη ζώνη απαιτείται και από τις δύο πλευρές, αν η Δύναμη πρόκειται να επιλύσει προβλήματα ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συνδέονται με δραστηριότητες πολιτών και να διασφαλίσει τη διατήρηση της ειρήνης».
Επαναλαμβάνοντας σχετική αναφορά της έκθεσής καλών υπηρεσιών, ο Γενικός Γραμματέας χαρακτηρίζει ενθαρρυντικό το γεγονός ότι, παρά το σημερινό κενό στις συνομιλίες, ορισμένα τμήματα της κοινωνίας και στις δύο πλευρές, συμπεριλαμβανομένων των συνδικάτων, ομάδων γυναικών και άλλων οργανωμένων ομάδων πολιτών, συνεχίζουν να προωθούν μια λύση βασισμένη στη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα.
«Προκειμένου να συμβάλουν στη δημιουργία συνθηκών οι οποίες ευνοούν την ειρήνη, απευθύνω έκκληση στους ηγέτες να παράσχουν ορατή και άμεση στήριξη στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στις προσπάθειές τους να αυξήσουν τη διακοινοτική δέσμευση και συμμετοχή και να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη και τη συμφιλίωση μεταξύ των κοινοτήτων», αναφέρει.
Ταυτόχρονα, ο ΓΓ ενθαρρύνει τους ηγέτες να εφαρμόσουν τα εναπομένοντα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που συμφώνησαν το 2015, ιδίως τη διαλειτουργικότητα των κινητών τηλεφώνων, και να εξετάσουν άλλα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Τέλος παροτρύνει τις πλευρές να συμφωνήσουν σε ένα σχέδιο εργασίας για την αποναρκοθέτηση.
Για τα σχολικά εκπαιδευτικά προγράμματα και τη ρητορική των μέσων μαζικής ενημέρωσης, η έκθεση σημειώνει ότι έχουν ενισχύσει παράλληλες αφηγήσεις ανά γενεές, καθιστώντας ιδιαίτερα δύσκολο για κάποιους Κύπριους να οραματιστούν ένα κοινό και αμοιβαία επωφελές μέλλον.
«Είναι καιρός", γράφει, "οι ηγέτες και των δύο κοινοτήτων, να αντιμετωπίσουν αυτά τα πλέον κρίσιμα ζητήματα και ενώ το πρόγραμμα Imagine πρέπει να επικροτηθεί, οι προσπάθειες πρέπει να υπερβούν αυτή την πρωτοβουλία, αν θα πρέπει να διατηρηθούν οφέλη της ειρηνευτικής εκπαίδευσης και της παιδαγωγικής σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης».
Ο Αντόνιο Γκουτέρες καλεί επίσης τους ηγέτες να υποστηρίξουν το άνοιγμα των οδοφραγμάτων Λεύκας και Δερύνειας το συντομότερο δυνατό και ζητά από την αρμόδια Τεχνική Επιτροπή να επικεντρωθούν σε επιπλέον διαβάσεις.
Σε σχέση με τα ανωτέρω, ο ΓΓ του ΟΗΕ ζητά να καταβληθεί μεγαλύτερη προσπάθεια για τη δημιουργία κλίματος που θα ευνοεί την επίτευξη μεγαλύτερης οικονομικής και κοινωνικής ισοτιμίας μεταξύ των δύο πλευρών, το οποίο θα διευρύνει και θα εμβαθύνει τους οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς, αθλητικούς και παρόμοιους δεσμούς και επαφές, μαζί και την ενθάρρυνση του εμπορίου.
«Τέτοιες επαφές προάγουν την εμπιστοσύνη μεταξύ των κοινοτήτων και βοηθούν στην αντιμετώπιση των ανησυχιών των Τουρκοκυπρίων σχετικά με την απομόνωση. Όσον αφορά το ενδοκοινοτικό εμπόριο, θα ήθελα να υπογραμμίσω τη σημασία και τις ευκαιρίες που παρουσιάζει η πλήρης εφαρμογή του κανονισμού του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αριθ. 866/2004, "Κανονισμός για την Πράσινη Γραμμή", προς όφελος και των δύο κοινοτήτων».
Θεωρώντας ότι οι κανονικές συνθήκες εντός και κατά μήκος της ουδέτερης ζώνης θα παραμείνουν πάντα περιορισμένες εφόσον αυτή η έκταση της επικράτειας παραμένει «κλειδωμένη» μεταξύ δύο αντιτιθεμένων δυνάμεων, εκτιμά ότι η επίλυση αυτής της κατάστασης έγκειται σαφώς σε μια πολιτική λύση του κυπριακού, για την οποία καλεί τις πλευρές να αντιμετωπίσουν με την απαιτούμενη πολιτική βούληση.
«Όπως ανέφερα στην έκθεσή μου για τη στρατηγική αξιολόγηση της UNFICYP (S / 2017/1008) και παρά τον συνεχιζόμενο ρόλο της αποστολής ως ενδιάμεσου, ελπίζω ότι οι δύο πλευρές θα συνεργαστούν με την ΟΥΝΦΙΚΥΠ για να έλθουν μαζί για να αντιμετωπίσουν ορισμένες από τις διαφορές τους άμεσα, για να εξομαλύνουν τις εντάσεις και να επιλύσουν καθημερινά θέματα που επηρεάζουν όλους τους Κύπριους».
Σχετικά με τους αγνοούμενους, η έκθεση γράφει πως για το ευαίσθητο και τραγικό αυτό ζήτημα, τα Ηνωμένα Έθνη παραμένουν αποφασισμένα να υποστηρίξουν τη σημαντική ανθρωπιστική εργασία που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό των οικογενειών των θυμάτων από την Διερευνητική Επιτροπή Αγνοουμένων στην Κύπρο.
«Υπό το πρίσμα της προχωρημένης ηλικίας τόσο των συγγενών όσο και των μαρτύρων, είναι σημαντικό να εξακολουθήσει η επιτροπή να λαμβάνει επαρκή χρηματοδοτική στήριξη και ενημέρωση, μεταξύ άλλων από τα σχετικά αρχεία, τα οποία απαιτούνται για την επιτάχυνση των εργασιών της. Συγκεκριμένα, ενθαρρύνω τα μέρη να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να μοιραστούν τις σχετικές αρχειακές πληροφορίες με την ΔΕΑ», σημειώνει.
Στο σχετικό κεφάλαιο, παρατίθενται λεπτομέρειες για την πορεία των εκταφών και των ταυτοποιήσεων, αλλά και τα αποτελέσματα της έκκλησης σε χώρες που συμμετείχαν τότε στην ΟΥΝΦΙΚΥΠ, για παροχή πληροφοριών από τα αρχεία τους.
«Μέχρι στιγμής, 11 από τις 12 χώρες που ήρθαμε σε επαφή απάντησαν στο αίτημα της Επιτροπής για συνεργασία. Ενώ τα Ηνωμένα Έθνη έχουν καταβάλει εκτεταμένες προσπάθειες για την πρόσβαση της επιτροπής σε όλα τα σχετικά αρχεία, τόσο στη Λευκωσία όσο και στη Νέα Υόρκη, κανένα από τα μέρη δεν έχει μέχρι στιγμής μοιραστεί με την επιτροπή αρχειακές πληροφορίες σχετικά με πιθανές θέσεις ταφής», αναφέρει η έκθεση Γκουτέρες.
