Σε συνέντευξή του στην «Αλήθεια» ο διεθνούς φήμης αναλυτής στη δεξαμενή σκέψης German-Marshall Fund Ian Lesser μιλά για τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής αλλά και την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων συμπεριλαμβανομένου και του κυπριακού προβλήματος. Ο Ian Lesser αναφέρει πως σήμερα τα ρίσκα για την Κύπρο είναι πολύ μεγαλύτερα απ’ ότι ήταν τις προηγούμενες δεκαετίες όπου ήταν ένα φωτεινό σημείο στην Ανατολική Μεσόγειο, λόγω κυρίως εξωγενών παραγόντων που δεν μπορεί να ελέγξει η ίδια. Ακόμα σημειώνει πως η ενεργειακή συνεργασία μεταξύ των χωρών της περιοχής μπορεί να λειτουργήσει θετικά. Ολόκληρη η συνέντευξη του Ian Lesser στην «Α» πιο κάτω:
- Πόσο αξιόπιστος εταίρος είναι η Τουρκία για τα δυτικά συμφέροντα στο τέλος της ημέρας; Νομίζετε ότι η Τουρκία μετατοπίζεται μακριά από την Δύση;
- Θα έλεγα πως η Τουρκία ουδέποτε ήταν ένας εύκολος εταίρος, είναι ένας κρίσιμος εταίρος με την Δύση και ιδιαίτερα οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ δεν ήταν ποτέ εύκολες. Ακόμα και στις πιο κρίσιμες στιγμές οι σχέσεις των δυο χωρών ήταν πολύ δύσκολες. Σίγουρα ανησυχώ προσωπικά για την στρατηγική κατεύθυνση που παίρνει η Τουρκία, όμως νομίζω πως στο τέλος η Τουρκία θα επιλέξει να μείνει στη Δύση.
- Τελικά νομίζετε πως οι ΗΠΑ θα προχωρήσουν στην πώληση των F-35 στη Τουρκία;
- Η αίσθηση μου είναι πως στο τέλος θα προχωρήσει η συμφωνία όμως μπορεί να υπάρξει κάποια καθυστέρηση. Υπάρχουν προηγούμενα όσον αφορά την πώληση αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού στην Τουρκία, όπως ήταν το εμπάργκο όπλων των ΗΠΑ στη Τουρκία το 1974, αλλά και οι περιορισμοί στην μεταφορά επιθετικών ελικοπτέρων και φρεγάτων τη δεκαετία του 90. Αλλά σήμερα η Τουρκία έχει ακόμα πιο ισχυρό συμφέρον και ικανότητα να διαφοροποιήσει την αμυντική της βιομηχανία μέσω κοινοπραξιών. Αυτό περιλαμβάνει και μια ανάπτυξη της δικής της αμυντικής βιομηχανίας.
- Το γεγονός ότι η Τουρκία μερικές φορές κινείται μεταξύ του ΝΑΤΟ και κάποιες φορές προσεγγίζει την Ρωσία είναι μια ένδειξη πως η χώρα έχει γίνει ανεξάρτητος παίκτης στην περιοχή;
- Αυτό το γεγονός είναι μια αντανάκλαση πως η χώρα έχει γίνει πιο ισχυρός παίκτης στην περιοχή γενικότερα. Επιπλέον, το γεγονός ότι η κατάσταση στο θέμα της ασφάλειας της χώρας έχει καταρρεύσει γύρω από την χώρα τα τελευταία χρόνια και τα εθνικά διλήμματα του παρελθόντος έρχονται ξανά στην επιφάνεια, περιπλέκει την κατάσταση. Γι’ αυτό το λόγο η χώρα ζητεί μια επιβεβαίωση των σχέσεων της με τη Δύση ενώ από την πλευρά τους οι δυτικοί εταίροι διαφωνούν με μια σειρά από πολιτικές της στην περιοχή με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ερωτήματα για την αξιοπιστία της. Υπάρχει ένας κύκλος έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ των δυο πλευρών. Για παράδειγμα η απόφαση για αγορά του συστήματος S-400 από την Ρωσία δεν έχει βελτιώσει την κατάσταση.
- Ανησυχείτε για την όξυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων;
- Είμαι πολύ ανήσυχος για την όξυνση των σχέσεων μεταξύ των δυο χωρών συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου και θα ήταν πολύ λυπηρό να δούμε μια επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και επαναφορά του κακού κλίματος της δεκαετίας του 1990 και τα όσα είδαμε το 1996 με την κρίση στα Ίμια. Είναι επίσης λυπηρό και ανησυχητικό γιατί η κατάσταση στην περιοχή είναι επίσης χαοτική και την ιδία στιγμή οι ΗΠΑ δεν φαίνεται να παίζουν τον ίδιο ρόλο που έπαιζαν παλαιότερα κατά την διάρκεια του 1996 σαν διαχειριστής κρίσεων. Η ύπαρξη και αναθέρμανση του εθνικισμού στην περιοχή σε συνδυασμό με τα ανεπίλυτα προβλήματα δημιουργούν μια εκρηκτική κατάσταση.
- Το γεγονός ότι το πολιτικό πρόβλημα στην Κύπρο είναι ανεπίλυτο κάνει τις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ακόμα πιο ασταθείς και απρόβλεπτες;
- Σίγουρα, αν οι συνθήκες στην περιοχή ήταν πιο θετικές αυτό θα βοηθούσε στην δημιουργία ενός κλίματος επίλυσης και του προβλήματος στην Κύπρο. Το γεγονός ότι αυτή η πραγματικότητα δεν είναι δυνατή παρά τις ενεργές δράσεις των εμπλεκόμενων μερών είναι ένα πρόβλημα. Σαν εξωτερικός παρατηρητής μπορώ να πω πως περισσότερα ρίσκα υπάρχουν σήμερα στην Κύπρο από εξωγενείς παράγοντες από οποιαδήποτε άλλη φορά. Αυτό δεν ήταν πραγματικότητα τις προηγούμενες δεκαετίες όταν η Κύπρος ήταν ένα φωτεινό σημείο στην Μεσόγειο.
- Τι είδους ρίσκα βλέπετε για την Κύπρο;
- Η επιδείνωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και η αστάθεια στην Ανατολική Μεσόγειο, η κρίση στην Συρία, όλα αυτά επιδρούν στην ασφάλεια της χώρας με ποικίλους τρόπους και η Κύπρος δεν μπορεί να ελέγξει αυτά τα προβλήματα, είναι πέραν από τις δυνατότητες της. Επιπλέον, η μη επίλυση του προβλήματος στην Κύπρο κάνει αυτά τα ρίσκα ακόμα πιο έντονα για το νησί.
- Αναλυτές σε Ευρώπη και ΗΠΑ θεωρούν πως η Ρωσία διαδραματίζει ένα αντιπαραγωγικό ρόλο όχι μόνο στην περίπτωση του κυπριακού αλλά και στο θέμα της Συρίας. Ποια είναι τα συμφέροντα της Ρωσίας στην περιοχή;
- Θα έλεγα πως μέρος του προβλήματος είναι ότι έχουμε μια πολύ φτωχή κατανόηση του σκοπού της Ρωσίας και το ίδιο θα έλεγα πως και οι Ρώσοι έχουν μια φτωχή κατανόηση των δικών μας δυτικών συμφερόντων. Είναι κάπως ειρωνικό διότι κατά την διάρκεια του ψυχρού πολέμου είχαμε πιο πολύ κατανόηση μεταξύ των δυο πλευρών συγκριτικά με το τι ισχύει σήμερα, ακόμα και αν διαφωνούσαμε. Είχαμε πιο καλούς μηχανισμούς διαχείρισης κρίσεων. Αν συνεχίσουν οι σχέσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας να χειροτερεύουν τότε θα δούμε περιοχές στην περιφέρεια της Ευρώπης όπως την Ανατολική Μεσόγειο να επηρεάζονται. Η Ρωσία σίγουρα έχει συμφέροντα στην περιοχή της μέσης ανατολής και της ανατολικής μεσογείου όπως η ενέργεια, η πώληση οπλικών συστημάτων αλλά πάνω απ’ όλα εμπλέκεται στην κρίση στην Συρία κυρίως για το εθνικό γόητρο.
- Θεωρείτε πως η Ανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή έχουν γίνει λιγότερο σημαντικές για τις ΗΠΑ, όπως λένε τον τελευταίο καιρό διάφοροι, συγκριτικά με την περιοχή της Ασίας λόγω της ανόδου της Κίνας;
- Δεν υπάρχει αμφιβολία πως μακροπρόθεσμα ο χειρισμός για την άνοδο της Κίνας και οι επιπτώσεις αυτού του φαινομένου στην περιοχή της Ασίας θα είναι μια συνεχής ανησυχία. Αλλά νομίζω πως είναι αναληθές πως οι ΗΠΑ έχουν χάσει το ενδιαφέρον τους στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου ή ότι η αμερικανική παρουσία έχει μειωθεί. Νομίζω πως υπάρχουν θέματα που μπορεί να φέρουν ακόμα περισσότερο τις ΗΠΑ κοντά στην περιοχή όπως είναι το θέμα του Ιράν. Οι ΗΠΑ έχουν συμφέροντα στην περιοχή ιδιαίτερα όσο αφορά την ενέργεια, που έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη των ενεργειακών projects και την προσπάθεια της Ευρώπης για διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας της μακριά από την Ρωσία.
- Νομίζετε πως το θέμα της ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου θα είναι πηγή περαιτέρω εντάσεων ή ως ευκαιρία για ευημερία;
- Δεν το βλέπω σαν πηγή αστάθειας και έντασης αλλά μακροπρόθεσμα είναι μια πηγή πιθανής συνεργασίας. Είναι μια μηχανή συνεργασίας μεταξύ των χωρών της περιοχής αφού για να εξαχθούν οι ποσότητες φυσικού αερίου χρειάζεται η συνεργασία μεταξύ των χωρών της περιοχής.
- Μπορεί και η Τουρκία να καταστεί κρίσιμος παράγοντας σε αυτή την εξίσωση συνεργασίας μεταξύ των κρατών τη περιοχής;
- Θεωρητικά ναι και σε ένα ιδανικό σενάριο η Τουρκία θα ήταν το ιδανικό σημείο για να έρθει το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που η Τουρκία θα μπορούσε να γίνει ενεργειακός κόμβος. Αλλά οι πολιτικές συνθήκες στη χώρα δεν ενθαρρύνουν αυτή την εξέλιξη την παρούσα χρονική στιγμή. Η Αίγυπτος θα μπορούσε να ήταν μια πιο ωφέλιμη επιλογή.
