Η «χαλαρή ομοσπονδία» είναι διαφορετική από τη συνομοσπονδία, υποστηρίζουν δύο Τουρκοκύπριοι ακαδημαϊκοί, ο Αχμέτ Σοζέν του «πανεπιστημίου» ανατολικής Μεσογείου και ο Σεβκί Κιράλπ του «πανεπιστημίου» εγγύς Ανατολή, στην εφημερίδα Κίπρις, η οποία διαπιστώνει ότι η αναφορά στον όρο από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη στο Εθνικό Συμβούλιο έχει προκαλέσει συζητήσεις και στις δύο πλευρές.
Ο καθηγητής πολιτικών επιστημών και διεθνών σχέσεων, Αχμέτ Σοζέν, ανέφερε ότι επειδή κάποιοι δεν έχουν σωστή αντίληψη της συνομοσπονδίας θεωρούν ότι αυτή μπορεί να είναι η «χαλαρή ομοσπονδία», η οποία μπορεί να είναι μια μορφή ομοσπονδίας, αλλά έχει διαφορές από τη συνομοσπονδία. «Σε μια συνομοσπονδία, τα μέρη που την απαρτίζουν (πολιτείες, καντόνια) μπορούν να διαχωριστούν από τη συνομοσπονδία όποτε θέλουν. Ωστόσο στην ομοσπονδία αυτά τα μέρη δεν έχουν δικαίωμα αποχώρησης/διαχωρισμού. Αυτά τα συνιστώσα μέρη, εάν δεν είναι μια έκτακτη κατάσταση όπως ο πόλεμος, δεν μπορούν να διαχωριστούν».
Σε μια συνομοσπονδία, συνέχισε ο κ. Σοζέν, οι αρμοδιότητες της κεντρικής κυβέρνησης καθορίζονται ανάλογα με τις επιθυμίες των μερών που θα την απαρτίζουν. Σημείωσε ωστόσο ότι το σημαντικότερο είναι εάν όντως, όπως γράφτηκε, στη συνάντηση Τσαβούσογλου – Αναστασιάδη έγινε αναφορά σε συνομοσπονδία και με ποια έννοια και περιεχόμενο. «Συζητήθηκε ένα μοντέλο όπου η κεντρική κυβέρνηση θα έχει αρμοδιότητες σε λίγα θέματα και οι συνιστώσες πολιτείες σε περισσότερα; Ή στο να έχουν οι συνιστώσες πολιτείες το δικαίωμα να αποχωρήσουν εάν το θελήσουν; Αυτό είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό σημείο».
Ο Τ/κ ακαδημαϊκός εκτίμησε ότι η ε/κ πλευρά δεν θα αποδεχθεί ένα μοντέλο συνομοσπονδίας όπου οι συνιστώσες πλευρές θα μπορούν να φύγουν όποτε θέλουν και σημείωσε ότι η συνομοσπονδία ως κριτήριο παραμέτρου λύσης είναι ενάντια στις παραμέτρους του ΟΗΕ, τις συμφωνίες Ντενκτάς – Μακαρίου, Ντενκτάς – Κυπριανού. Σύμφωνα με τον ίδιο το μοντέλο ομοσπονδίας (που συζητείται) για την Κύπρο είναι ήδη μια «χαλαρή ομοσπονδία» αφού οι συνιστώσες πολιτείες, τουρκοκυπριακή και ελληνοκυπριακή, έχουν ευρείες αρμοδιότητες και η κοινή κεντρική κυβέρνηση έχει λίγες.
Ανέφερε επίσης ότι τόσο στις ιδέες Γκάλι όσο και στο σχέδιο Ανάν αυτό που περιγράφονταν ήταν πιο κοντά σε μια χαλαρή ομοσπονδία, παρατηρώντας ότι ακόμα και στις ιδέες Γκάλι περιλαμβάνονταν στις αρμοδιότητες των συνιστωσών πολιτειών η σύναψη διεθνών συμφωνιών για θέματα εμπορίου, πολιτισμού, παιδείας και παρεμφερή. Αν δει κάποιος τις συγκλίσεις Ακιντζί – Αναστασιάδη είναι και αυτές «εν μέρει χαλαρή ομοσπονδία», είπε.
Στη συνομοσπονδία, εξήγησε, δύο κυρίαρχα, χωριστά μέρη συνεργάζονται σε κάποιους τομείς, σε μια χαλαρή ομοσπονδία, όπως σε όλες τις ομοσπονδίες, τα συνιστώντα μέρη μοιράζονται την ίδια, μοναδική κυριαρχία, όπως είπε. Μια στέρεα ή χαλαρή ομοσπονδία αφορά το κεφάλαιο της διακυβέρνησης και των εξουσιών, πρόσθεσε ο κ. Κιράλπ, και δεν έχει σχέση ούτε με το εδαφικό, ούτε με το περιουσιακό, ούτε με την ασφάλεια και εγγυήσεις.
Στο μεταξύ, σε άρθρο του σήμερα στη Χαμπέρ Κίπρις, ο Μετέ Τουμερκάν γράφει ότι θα συνεχιστούν οι ασκήσεις ιδεών για το τί μπορεί να γίνει από δω και πέρα στο Κυπριακό, αφού κανείς δεν θέλει μια διαδικασία που θα οδηγήσει και πάλι σε αποτυχία. Την επόμενη περίοδο φαίνεται ότι η λύση χαλαρής ομοσπονδίας θα συζητηθεί, προσθέτει, ενώ ισχυρίστηκε ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έχοντας στριμωχτεί - κατά την έκφρασή του - κλείνει το μάτι σε φόρμουλες που θα προσφέρουν διέξοδο στο τί μπορεί να γίνει.
Ο Τ/κ αρθρογράφος θεωρεί ωστόσο πολύ σημαντικές τις δηλώσεις του «πρωθυπουργού», Τουφάν Ερχιουρμάν μετά τη συνάντηση στο «προεδρικό» με τον Μουσταφά Ακιντζί (την Τρίτη) ο οποίος έθεσε στην ατζέντα το μοντέλο ομοσπονδίας με «αδύναμο κέντρο, δυνατές πολιτείες» έδωσε το σήμα – κατά τον Τουμερκάν – ότι μπορεί να ξεκινήσει μια νέα διαδικασία.
«Ο Ερχιουρμάν υπογράμμισε ότι μπορεί να συζητηθεί αυτό το μοντέλο, να το επεξεργαστούν. Το αίτημα για πολιτική ισότητα έσπρωξε τους Ε/κ σε ένα νέο μοντέλο». Αυτές οι δηλώσεις, γράφει ο Τουμερκάν, είναι πολύ σημαντικές και αποτελούν σημάδι των εξελίξεων που μπορεί να έρθουν.
