Έκθεση-καταπέλτη για το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων εκπόνησε η Ελεγκτική Υπηρεσία, αναφορικά με τον χειρισμό υπόθεσης παροχής νερού σε συγκεκριμένο σφαγείο και σε συνδεδεμένες με αυτό επιχειρήσεις.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία διερεύνηση το θέμα κατόπιν καταγγελιών που υποβλήθηκαν τον Νοέμβριο του 2020 από τον Βουλευτή του Κινήματος ΟΙΚΟΛΟΓΩΝ – ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ κ. Γιώργο Περδίκη, σχετικά με τη διαδικασία που ακολουθεί το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), για την παροχή νερού σε συγκεκριμένο σφαγείο (εφεξής η Εταιρεία) και σε συνδεδεμένες με αυτή επιχειρήσεις από το Κυβερνητικό Υδατικό Έργο (ΚΥΕ) Υδατοφράκτης (εφεξής το Φράγμα) και τον έλεγχο που διενεργεί το ΤΑΥ, όσον αφορά στην άντληση νερού από ιδιωτικές γεωτρήσεις για την κάλυψη των αναγκών της Εταιρείας.

Τα σημαντικότερα ευρήματα που προέκυψαν από τη διερεύνηση του θέματος και οι συστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας συνοψίζονται στα ακόλουθα σημεία:

• Το 2012 και 2013, το ΤΑΥ εξέδωσε άδεια ανόρυξης γεώτρησης και άδεια υδροληψίας, αντίστοιχα, για τη γεώτρηση με αρ. 12.21 Β που ανήκει στην οικογένεια του ιδιοκτήτη της Εταιρείας και από την οποία προμηθεύεται νερό η Εταιρεία. Στη συνέχεια, ενέκρινε την αύξηση της μέγιστης ετήσιας επιτρεπόμενης ποσότητας άντλησης νερού, παρά το γεγονός ότι είχε καταδειχτεί επανειλημμένα το πρόβλημα της υπεράντλησης του υδροφορέα της περιοχής και της συνεχιζόμενης, σύμφωνα με τους ελέγχους του ΤΑΥ, άντλησης νερού από την εν λόγω γεώτρηση, καθώς και ακόμη μίας, που βρισκόταν στο ίδιο τεμάχιο, πέραν της μέγιστης συνολικής ετήσιας επιτρεπόμενης ποσότητας.
• Το ΤΑΥ εξέδωσε, το 2012, άδεια υδροληψίας για τη γεώτρηση με αρ. 83.13 που είχε εκμισθωθεί στην Εταιρεία, παρά το γεγονός ότι δύο χρόνια προηγουμένως το ίδιο το Τμήμα  είχε εκφράσει για το θέμα αυτό αρνητικές απόψεις προς τον Έπαρχο, λόγω του ότι η γεώτρηση βρίσκεται, όπως είχε αναφέρει, σε περιοχή που είχε χαρακτηριστεί ως «ευρισκόμενη σε κίνδυνο» ή ως «υπεραντλούμενη».

Εισηγηθήκαμε ότι οι αποφάσεις για έγκριση ή απόρριψη αιτημάτων για ανόρυξη και λειτουργία γεωτρήσεων πρέπει να λαμβάνονται μετά από εξέταση της υδατικής κατάστασης της Κύπρου και της κατάστασης του επηρεαζόμενου υδροφορέα, αλλά και του ενδεχόμενου επηρεασμού της λειτουργίας γειτονικών γεωτρήσεων.

• Σημαντική υπέρβαση της μέγιστης επιτρεπόμενης ποσότητας άντλησης νερού, σε αριθμό γεωτρήσεων από τις οποίες προμηθευόταν νερό η Εταιρεία, κατά παράβαση των όρων υδροληψίας των γεωτρήσεων αυτών και της ισχύουσας νομοθεσίας.
• Το Τμήμα δεν έλαβε οποιαδήποτε μέτρα κατά της Εταιρείας για τις σημαντικές υπερβάσεις της μέγιστης επιτρεπόμενης ποσότητας άντλησης νερού από τις γεωτρήσεις που λειτουργούσε (αρ. 83.12, 83.13). Επίσης, το Τμήμα δεν έλαβε οποιαδήποτε μέτρα κατά της Εταιρείας για το γεγονός ότι λειτουργούσε τη γεώτρηση με αρ. 83.13, ενδεχομένως για χρόνια, πριν την εξασφάλιση της άδειας υδροληψίας στις 29.11.2012, ενώ περιορίστηκε μόνο στην αποστολή προειδοποιητικής επιστολής για το γεγονός ότι, μέχρι το 2017, η εν λόγω γεώτρηση λειτουργούσε χωρίς ηλεκτρονικό υδρομετρητή για την καταγραφή της αντλούμενης ποσότητας.
• Το Τμήμα δεν έλαβε οποιαδήποτε μέτρα κατά του ιδιώτη ιδιοκτήτη των γεωτρήσεων με αρ. 118.47, από τις οποίες προμηθευόταν νερό η Εταιρεία, παρόλο που διαπίστωσε ότι, η μια λειτουργούσε χωρίς ηλεκτρονικό υδρομετρητή, τουλάχιστον για περίοδο τριάμισι ετών, ενώ η άλλη είχε ανορυχθεί και λειτουργούσε παράνομα. Επίσης, δεν έλαβε οποιαδήποτε μέτρα κατά του ιδιοκτήτη των γεωτρήσεων με αρ. 12.21 Β και Γ, από τις οποίες προμηθευόταν νερό η Εταιρεία, για τις συνεχιζόμενες αντλήσεις νερού πέραν της εγκεκριμένης συνολικής μέγιστης επιτρεπόμενης ποσότητας.

Θεωρούμε ότι το ΤΑΥ επέδειξε υπερβολική ανοχή, σε σχέση με τις παράνομες δραστηριότητες που σχετίζονται με την προμήθεια νερού της Εταιρείας από γεωτρήσεις. Όπως αναφέραμε και στην περίπτωση διερεύνησης παρόμοιας καταγγελίας, για την οποία εκδώσαμε την Ειδική Έκθεση με αρ. ΤΑΥ/01/2020, η θέση του ΤΑΥ, για ανοχή σε περιπτώσεις τέτοιων περιστατικών γενικότερα, καταδεικνύει ότι το ΤΑΥ δεν ασκεί αποτελεσματικά τον ρόλο του, ως προς τη διαφύλαξη των υδάτινων πόρων της Κύπρου.

• Το Τμήμα, στις 26.11.2020 προώθησε ενέργειες για τη λήψη νομικών μέτρων κατά ιδιώτη ιδιοκτήτη γεώτρησης, από την οποία προμηθεύεται νερό η Εταιρεία και επιχείρηση, η οποία ανήκει στην οικογένεια του ιδιοκτήτη της Εταιρείας, ένα χρόνο μετά τον εντοπισμό παρανομίας. Συγκεκριμένα, ενώ το ΤΑΥ διαπίστωσε από τις 11.10.2019 ότι είχε τοποθετηθεί και δεύτερη παροχή νερού πριν τον υδρομετρητή και ο υδρομετρητής δεν λειτουργούσε, εντούτοις προώθησε ενέργειες λήψης μέτρων δύο ημέρες μετά από αίτημα της Υπηρεσίας μας, ημερ. 24.11.2020, για προσκόμιση στοιχείων που αφορούσαν στη λειτουργία των γεωτρήσεων από τις οποίες προμηθεύεται νερό η Εταιρεία.

Εισηγηθήκαμε όπως το Τμήμα εφαρμόζει σε όλες τις περιπτώσεις παρανομιών τα ενδεικνυόμενα μέτρα συμμόρφωσης που προνοούνται από την οικεία νομοθεσία.

Εισηγηθήκαμε επίσης όπως το Τμήμα διασφαλίζει, αμέσως, την εγκατάσταση υδρομετρητή μετά την έκδοση άδειας υδροληψίας ή μόλις εντοπίσει μη αδειούχα γεώτρηση με αντλητικά μηχανήματα.

• Το ΤΑΥ διενεργούσε ελέγχους σε ακανόνιστα χρονικά διαστήματα, με αποτέλεσμα να μην καθίσταται δυνατή η παρακολούθηση της τήρησης των όρων των αδειών σε ετήσια βάση, από την ημερομηνία αδειοδότησης και η εξαγωγή κατάλληλων και ορθών συμπερασμάτων για τη νόμιμη λειτουργία των γεωτρήσεων.

Εισηγηθήκαμε όπως το ΤΑΥ διενεργεί συστηματικά καταγραφή των ενδείξεων υδρομετρητών νερού, τουλάχιστον για γεωτρήσεις με δικαίωμα άντλησης πέραν ενός επιπέδου σημαντικότητας που θα καθορίσει, σε τακτές χρονικές περιόδους, οι οποίες να καθορίζονται βάσει της ημερομηνίας που τίθεται σε ισχύ η άδεια υδροληψίας, έτσι ώστε να καθίσταται δυνατή η εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων και ο ορθός υπολογισμός της κατανάλωσης.

• Το Τμήμα δεν επέδειξε την απαιτούμενη επιμέλεια και προσοχή κατά τη διενέργεια των ελέγχων, ούτε κατέγραφε, σε όλες τις περιπτώσεις, τα ευρήματα που εντόπιζε.

Υποδείξαμε την ανάγκη κατάλληλης συμπλήρωσης των εντύπων ελέγχου με όλα τα σχετικά στοιχεία και με τα συμπεράσματα, σε σχέση με τη συμμόρφωση ή μη με τους όρους της άδειας υδροληψίας και να προσυπογράφονται κατάλληλα.

• Παραλείψεις στη διαδικασία παραχώρησης έγκρισης από το Τμήμα στις αιτήσεις της Εταιρείας και σε συνδεδεμένη με αυτήν εταιρεία για προμήθεια νερού από το Φράγμα, καθώς επίσης και στην αρχειοθέτηση των συναφών εγγράφων, με αποτέλεσμα να μην καθίσταται δυνατή η επιβεβαίωση της ορθότητας των εγκεκριμένων ποσοτήτων νερού και τυχόν υπερκατανάλωσης.

Εισηγηθήκαμε όπως το Τμήμα εφαρμόσει κατάλληλο σύστημα αρχειοθέτησης των συναφών εγγράφων, ώστε να καθίσταται δυνατός ο έλεγχος της διαδικασίας που ακολουθεί για την παραχώρηση νερού από τα ΚΥΕ.