Με στόχο να συμβάλει στην προώθηση των σκοπών και στόχων των περιβαλλοντικών, κλιματικών και ενεργειακών πολιτικών που περιλαμβάνονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το πρόγραμμα LIFE έρχεται ως χρηματοδοτικό μέσο για υλοποίηση των μέτρων και έργων που καλείται να λάβει η Κύπρος ως κράτος-μέλος της ΕΕ προς αυτή την κατεύθυνση. Η Λειτουργός Περιβάλλοντος, Εμπειρογνώμονας σε θέματα επικοινωνίας, μίλησε στο AlphaNews.live και εξήγησε διαφορετικές πτυχές του σημαντικού αυτού προγράμματος.

Κυρία Χατζηδανιήλ, καταρχάς θα θέλαμε να μας εξηγήσετε τι ακριβώς είναι το Πρόγραμμα LIFE.

Το Πρόγραμμα LIFE, το οποίο υπάρχει από το 1992, είναι το μεγαλύτερο χρηματοδοτικό μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Περιβάλλον και τη Δράση για το Κλίμα. Το LIFE έχει ως στόχο να βοηθήσει στην προστασία του περιβάλλοντος μέσω της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Νομοθεσίας. Οι βασικοί πυλώνες του Προγράμματος LIFE καλύπτουν τέσσερεις τομείς: Φύση και Βιοποικιλότητα, Κυκλική Οικονομία και Ποιότητα Ζωής, Μετριασμός και Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή και Μετάβαση σε Καθαρές Μορφές Ενέργειας.

Πώς μπορεί κάποιος να συμμετάσχει σε έργα του Προγράμματος LIFE;

Στο Πρόγραμμα LIFE μπορεί να συμμετέχει οποιοσδήποτε φορέας είτε δημόσιος, είτε ιδιωτικός που είναι εγγεγραμμένος σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως δημόσιοι φορείς, μη κυβερνητικές οργανώσεις, πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και ινστιτούτα, ιδιωτικές επιχειρήσεις και δυναμικές νεοφυείς επιχειρήσεις. Αυτοί οι φορείς μπορούν να συμμετέχουν στο LIFE υποβάλλοντας ολοκληρωμένη πρόταση, εντός βέβαια των καθορισμένων χρονοδιαγραμμάτων κάθε πρόσκλησης. Η πρόσκληση υποβολής προτάσεων ανακοινώθηκε φέτος μέσα στον Ιούλιο και έχει καταληκτικές ημερομηνίες αναλόγως των θεματικών ενοτήτων. Εφόσον κατατεθούν οι προτάσεις στη συνέχεια αξιολογούνται και εάν λάβουν υψηλή βαθμολογία βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, τότε υπογράφονται συμβόλαια με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και πλέον μιλάμε για συγχρηματοδοτούμενα Έργα.

Τη διαχείριση του Προγράμματος LIFE την έχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή το κάθε κράτος μέλος;

Το Πρόγραμμα LIFE είναι ανταγωνιστικό πρόγραμμα και όπως με όλα τα ανταγωνιστικά προγράμματα, την κεντρική διαχείριση την έχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συγκεκριμένα, οι δύο Γενικές Διευθύνσεις Περιβάλλοντος και Δράσης για το Κλίμα. Ωστόσο, λόγω συνεχούς αύξησης του φόρτου εργασίας, και των ολοένα και περισσότερων προτάσεων που υποβάλλονται και έργων που εγκρίνονται, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναθέσει την υλοποίηση πολλών συνιστωσών του Προγράμματος LIFE στον Οργανισμό CINEA, ο οποίος είναι ο Εκτελεστικός Οργανισμός για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον. Επιπλέον, όσον αφορά την παρακολούθηση Έργων, η Επιτροπή συνεργάζεται με Εξωτερικές Ομάδες, ενώ υπάρχει και συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα επενδύσεων, μέσω της οποίας κονδύλι του Προγράμματος LIFE έχει επενδυθεί σε δύο νέα χρηματοδοτικά εργαλεία.

Το κάθε κράτος μέλος, πώς συνδράμει στο Πρόγραμμα LIFE; Έχουμε κάποια ευθύνη ή ρόλο ως Κύπρος και εάν ναι, τι κάνουμε γι’ αυτό;

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει φροντίσει ώστε, σε κάθε Κράτος μέλος να βρίσκεται κάποιος, ο οποίος να μπορεί να βοηθήσει και να υποστηρίξει πιθανές προτάσεις και όχι μόνο! Για το λόγο αυτό υπάρχουν τα λεγόμενα Εθνικά Σημεία Επαφής.

Στην Κύπρο το Εθνικό Σημείο Επαφής είναι το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Πέραν από τις δράσεις που διοργανώνουμε κάθε χρόνο, όπως για παράδειγμα Ημερίδες Πληροφόρησης ή Εργαστήρια Συγγραφής Πρότασης, μπορεί οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος να επικοινωνήσει μαζί μας για τα θέματα που τον απασχολούν. Από την πιο απλή ερώτηση εάν π.χ. είναι επιλέξιμη η ιδέα του για χρηματοδότηση, μέχρι τη δημιουργία του εταιρικού σχήματος και την προεπισκόπηση της πρότασής του. Ακόμα είμαστε στη διάθεση όλων όσων έχουν κερδίσει κάποιο έργο και έχουν ερωτήματα στον τρόπο διαχείρισης και ολοκλήρωσής τους. Είμαστε στη διάθεση όλων, χωρίς καμιά απολύτως διάκριση!

Σε αυτό το σημείο να σας αναφέρω ότι, ως Εθνικό Σημείο Επαφής έχουμε κερδίσει το δικό μας έργο LIFE, το έργο Cyclamen, που στόχο έχει να ενδυναμώσει την παροχή πληροφοριών, καθοδήγησης και στήριξης των ενδιαφερομένων ομάδων για τη βελτίωση των προτάσεών τους. Μέσω του έργου Cyclamen έχει γίνει πρόσληψη τεσσάρων εμπειρογνωμόνων και σήμερα η ομάδα του Cyclamen μπορεί να προσφέρει στους αιτητές: Καθοδήγηση κατά την υποβολή προτάσεων, στήριξη κατά τη διάρκεια των έργων, συμβουλευτικές υπηρεσίες, εργαστήρια και σεμινάρια, καθώς και βοήθεια για σκοπούς δικτύωσης και αναζήτησης συνεργατών.

Με την αναφορά σας σε προτάσεις και έργα, μπορείτε να μας πείτε ποιες θεματικές μπορούν να τύχουν συγχρηματοδότησης στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE;

Όπως ανέφερα και προηγουμένως οι βασικοί πυλώνες του Προγράμματος LIFE καλύπτουν τέσσερεις τομείς: Τη Φύση και Βιοποικιλότητα, την Κυκλική Οικονομία και Ποιότητα Ζωής, τον Μετριασμό και την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή και την Μετάβαση σε Καθαρές Μορφές Ενέργειας. Αυτοί οι τέσσερεις τομείς καλύπτουν πληθώρα θεματικών, όπως για παράδειγμα τη διατήρηση και προστασία των περιοχών Δικτύου Natura 2000, τη Βιοποικιλότητα, Πράσινες Υποδομές, περιβαλλοντικές προκλήσεις σε θέματα Νερού, Αέρα, Εδάφους, Διαχείρισης Αποβλήτων, Θορύβου, Αστικού Σχεδιασμού, Χημικών Ουσιών, Πράσινης Κυκλικής Οικονομίας, Μετριασμού της Κλιματικής Αλλαγής και Προσαρμογής μας σε αυτήν, βιώσιμη ενέργεια και πάρα πολλές άλλες. Μπορούν βέβαια να υποβληθούν και προτάσεις που να μην συνάδουν με τις συγκεκριμένες θεματικές. Είναι όμως σημαντικό για το LIFE τα έργα που συγχρηματοδοτούνται να πληρούν κάποιες σημαντικές προϋποθέσεις, όπως το να έχουν υψηλή ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία, δυνατότητα αναπαραγωγής σε άλλες περιοχές, χώρες ή άλλους κλάδους, και να συμπεριλαμβάνουν στοιχεία διακρατικής συνεργασίας και συνεργιών.

Με όσα μας έχετε πει σίγουρα το Πρόγραμμα LIFE ακούγεται πολλά υποσχόμενο. Υπάρχουν όμως, καλές πιθανότητες να χρηματοδοτηθεί μια πρόταση LIFE; Με άλλα λόγια, αξίζει κάποιος να αφιερώσει χρόνο να γράψει μια τέτοια πρόταση;

Η αλήθεια είναι ότι ο χρόνος και η προσπάθεια που απαιτείται για να γραφτεί μια ολοκληρωμένη πρόταση LIFE, δεν είναι κάτι αμελητέο. Χρειάζεται πολλή προσπάθεια και πολλές ώρες για τη μελέτη και συγγραφή μιας πρότασης. Το ποσοστό επιτυχίας για την Κύπρο λαμβάνοντας υπόψη τα τελευταία δεδομένα έχει ανέλθει περίπου 20% από 10% που ήταν προηγουμένως. Ο ανταγωνισμός σίγουρα είναι μεγάλος! Δεν ανταγωνιζόμαστε τις κυπριακές προτάσεις, αλλά όλες τις ευρωπαϊκές προτάσεις, δηλαδή πέραν των 1300 προτάσεων κάθε χρόνο. Αυτό όμως είναι ένα γεγονός που δεν πρέπει να μας απογοητεύει. Εφόσον μια ιδέα που έχουμε πληροί τα βασικά κριτήρια, δηλαδή είναι καινοτόμα, έχει προστιθέμενη αξία για την Ευρώπη, και η πρότασή μας είναι γραμμένη με ξεκάθαρο τρόπο, στόχους και όφελος, και με ένα καλό εταιρικό σχήμα και λογικό προϋπολογισμό, τότε η απάντηση είναι θετική! Αξίζει! Υπάρχει βέβαια και το ενδεχόμενο εκ νέου υποβολής μιας πρότασης εφόσον αυτή αποτύχει! Οπότε, σίγουρα δεν πρέπει να το βάζουμε κάτω!

Επίσης, υπάρχει και η δυνατότητα συμμετοχής ενός οργανισμού από την Κύπρο σε μια πρόταση LIFE με επικεφαλή δικαιούχο από άλλο Κράτος μέλος. Για παράδειγμα, από το 1992 μέχρι και το 2020, πέραν των 48 επιτυχημένων προτάσεων που κατάφερε να εξασφαλίσει η Κύπρος, υπάρχουν ακόμα 20 κρυφές ας πούμε επιτυχίες όπου κυπριακοί φορείς συμμετέχουν σε έργα που κερδήθηκαν με επικεφαλή από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Είναι κι αυτό επιτυχία που όμως δεν φαίνεται εύκολα!

Ποιο θα λέγατε ότι είναι το όφελος για την Κύπρο από το Πρόγραμμα LIFE;

Τα οφέλη για την Κύπρο είναι πολλαπλά καθώς τα 68 έργα που έχουν τύχει ή τυγχάνουν χρηματοδότησης από το Πρόγραμμα LIFE από το 1992 μέχρι και σήμερα είχαν συνολικό προϋπολογισμό πέραν των 66 εκατομμυρίων ευρώ. Ένα πολύ σημαντικό ποσό το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας.

Μπορείτε να μας πείτε κάποια παραδείγματα έργων LIFE;

Ένα παράδειγμα είναι το LIFE MEDEA. Αυτό το έργο αποσκοπεί στη δημιουργία επιστημονικής τεκμηρίωσης και την υιοθέτηση στρατηγικού σχεδίου για τη μείωση των επιδράσεων στην υγεία από τα επεισόδια καταιγίδων σκόνης της ερήμου στην Κύπρο και την υπόλοιπη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι το LIFE Oroklini. Η λίμνη Ορόκλινης είναι ένας από τους 7 φυσικούς υγροτόπους της Κύπρου, όπου έχουν καταγραφεί περισσότερα από 190 διαφορετικά είδη πουλιών – μεταναστευτικών, αλλά και απειλούμενων. Μέχρι το 2011 η λίμνη ήταν σε κατάσταση υποβάθμισης λόγω ανθρώπινης παρέμβασης που δημιουργούσε οχλαγωγία και παράνομες δραστηριότητες. Μέσα από το Έργο αυτό η λίμνη προστατεύτηκε, αναβαθμίστηκε και έγινε σημείο αναφοράς για την κοινότητα Ορόκλινης, αλλά και τη Λάρνακα γενικότερα.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι το Πρόγραμμα LIFE εκτός από την υποστήριξη που προσφέρει στους δημόσιους φορείς, στα ΜΚΟ, στα Πανεπιστήμια, στα Ερευνητικά κέντρα και Ινστιτούτα βοηθά επίσης εταιρείες να λανσάρουν στην αγορά πράσινα προϊόντα, τεχνολογίες, υπηρεσίες και διαδικασίες. Αυτά τα close-to-market έργα λανσάρουν καινοτόμες λύσεις, λύσεις επίδειξης οι οποίες προσφέρουν περιβαλλοντικά και / η κλιματικά οφέλη. Για παράδειγμα αυτά τα έργα μπορεί να ασχολούνται με την διαχείριση αποβλήτων, την κυκλική οικονομία, την αποδοτικότητα πόρων, το νερό, τον αέρα ή τον μετριασμό στην κλιματική αλλαγή.

Ένα παράδειγμα τέτοιου έργου είναι το PLA4COFFEE. Οι εταίροι του συγκεκριμένου έργου αποφάσισαν να ασχοληθούν με το πρόβλημα που δημιουργείται από τις τεράστιες ποσότητες καψουλών του καφέ οι οποίες καταλήγουν στις χωματερές καθώς δεν μπορούν να ανακυκλωθούν. Έτσι προχώρησαν στη δημιουργία ενός καινοτόμου υλικού βιολογικής προέλευσης το οποίο να μπορεί αντικαταστήσει τις συμβατικές κάψουλες και να είναι βιοαποικοδομήσιμο. Το υλικό αυτό, το PLA, έχει μπει πλέον στην αγορά σε Ευρώπη και Αμερική και μπορεί επίσης να εφαρμοστεί και σε άλλα πλαστικά προϊόντα. Τα περιβαλλοντικά οφέλη από τη χρήση τέτοιων βιοπλαστικών σχετίζονται με την μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και την μείωση της χρήσης πετροχημικών υλικών.

Πού μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να βρουν περισσότερες πληροφορίες για το Πρόγραμμα LIFE;

Όλες οι πληροφορίες είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα του έργου LIFE Cyclamen που μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ αλλά και στην ιστοσελίδα του Προγράμματος LIFE ec.europa.eu/life

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν επίσης να επικοινωνούν μαζί μας στο τηλέφωνο 22408926