Ξεκίνησε τη Δευτέρα ο διάλογος για το θέμα της ευθανασίας ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με τους παερυρισκόμενους να σημειώνουν ότι το θέμα απασχολεί ήδη την κυπριακή κοινωνία, καθώς εγείρονται περιπτώσεις στα κυπριακά δικαστήρια, και πρέπει να ρυθμιστεί. Στη συζήτηση συμμετείχαν εκπρόσωποι του Υπουργείου Υγείας, του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου, της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου, της Ιεράς Συνόδου και ακαδημαϊκοί.Εκ μέρους του Υπουργείου Υγείας, η Γενική Διευθύντρια Χριστίνα Γιαννάκη ανέφερε ότι από τη θέση της έχει δει πολύ κόσμο να υποφέρει και συνήθως άλλοι πρέπει να πάρουν την απόφαση γι’ αυτούς. Το ζήτημα της ευθανασίας άπτεται της ηθικής και της βιολογικής ύπαρξης του ατόμου, είπε. Σημείωσε ότι πριν συζητηθεί το θέμα στη Βουλή θα πρέπει η ιατρική κοινότητα να απαντήσει κάποια ερωτήματα για να μπορεί να εκφράσει την άποψή της. Στην Ευρώπη, όπως ανέφερε, έχουν πάρει αυτές τις αποφάσεις.Η Πρόεδρος της Επιτροπής, Βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου, σημείωσε ότι υπάρχουν πολλές προκαταλήψεις και έντονες απόψεις γύρω από το θέμα αλλά οι κοινωνίες εξελίσσονται μέσα από τον διάλογο. Όπως ανέφερε, «δεν πρόκειται για επιλογή ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο, αλλά επιλογή ανάμεσα σε επώδυνο βασανιστικό θάνατο και θάνατο με αξιοπρέπεια».Πολλές χώρες θεσμοθέτησαν το ζήτημα της ευθανασίας μετά από αποφάσεις των δικαστηρίων τους, με τελευταίο παράδειγμα την Αυστρία, η οποία πέρασε τη σχετική νομοθεσία τον Δεκέμβριο 2021, σημείωσε. Όπως ανέφερε, επιθυμία της Επιτροπής είναι η θέσπιση ενός αυστηρού νομικού πλαισίου, που θα καθορίζει τις συγκεκριμένες περιπτώσεις που θα εφαρμόζεται η νομοθεσία, σε άτομα που διαγνώστηκαν με ανίατες ασθένειες, και επικείμενο και αναπόφευκτο θάνατο, που θίγει την αξιοπρέπεια του ατόμου και αυτή θα μπορεί να γίνεται μόνο μετά από γνωματεύσεις από ιατροσυμβούλιο που να καταδεικνύουν την κατάσταση υγείας του ασθενούς, συνεδριάσεις με ψυχολόγους που να καταδεικνύουν την ψυχολογική του κατάσταση και αν είναι σε θέση να κάνει αυτή την επιλογή.Παράλληλα σημείωσε ότι εγέρθηκαν και διάφορα νομικά ζητήματα, τα οποία πρέπει να ρυθμιστούν, και αφορούν τη δυνατότητα του ασθενούς να εκφράσει τη βούλησή του για να δεχτεί ιατρική βοήθεια ή όχι. Είπε ότι είναι ένα δύσκολο θέμα, που χρειάζεται πολλή μελέτη, ενώ εξέφρασε τον φόβο της ότι οι προεδρικές εκλογές του 2023 θα είναι «αποτρεπτικός παράγοντας» για τη συζήτηση του θέματος, καθώς ενέχει «μεγάλο πολιτικό κόστος».Η Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν ανέφερε ότι το θέμα της ευθανασίας πρέπει να τεθεί με σαφήνεια. Είναι ένα θέμα που προβληματίζει ηθικά, θρησκευτικά, φιλοσοφικά, νομικά και κοινωνικά, είπε. «Δεν μιλούμε για την επιλογή στον θάνατο, αλλά για μια αξιοπρεπή κατάληξη ενός ανθρώπου που δεν έχει άλλη δυνατότητα ίασης ή ανάρρωσης από ανίατη ασθένεια και που βρίσκεται στα τελικά στάδια της ζωής του και προσβάλλεται η ανθρώπινη αξιοπρέπειά του», σημείωσε. Ο ΔΗΣΥ αναμένει να ακούσει τους ειδικούς για να εκφράσει τη θέση του για το θέμα, είπε.Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Κουκουμάς ανέφερε ότι το ΑΚΕΛ δεν έχει ακόμη οριστική θέση για το θέμα. Είναι ένα θέμα δύσκολο και από θρησκευτικής άποψης, ενώ σημείωσε ότι το ΑΚΕΛ υποστηρίζει ότι η Εκκλησία έχει δικαίωμα να θέτει κανόνες για τους πιστούς και να τις διαδίδει, ωστόσο δεν μπορεί να παρεμβαίνει στην κοινοβουλευτική διαδικασία. Το Κοινοβούλιο νομοθετεί για όλη την κοινωνία, είπε. Δήλωσε ότι είναι σεβαστό το δικαίωμα του ατόμου στην αυτοδιάθεση για την επιλογή ανάμεσα σε ένα βασανιστικό ή αξιοπρεπή θάνατο και πρόσθεσε ότι η ΕΕ άφησε το θέμα να ρυθμιστεί από τα κράτη-μέλη. Σημείωσε ότι τίθεται το ερώτημα κατά πόσο είναι καλύτερα το θέμα να μείνει αρρύθμιστο ή να παρέμβει το κράτος να το ρυθμίσει.Η Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων Ατταλίδου, έκανε λόγο για το δικαίωμα των ανθρώπων σε έναν αξιοπρεπή θάνατο, όπως οι ίδιοι τον ορίζουν. Ανέφερε ότι οι άξονες πάνω στους οποίους πρέπει να κινηθεί η νομοθεσία είναι η ηθική, η φιλοσοφική, η νομική και η ιατρική εξέταση του θέματος. Πρόσθεσε ότι στις χώρες που έχει θεσμοθετηθεί η ευθανασία, είναι πολύ ψηλό το ποσοστό των πολιτών που την επικροτούν, γύρω στο 70-80%. «Η άποψή μας είναι ότι πρέπει να προσεγγίσουμε το θέμα από την άποψη της αξιοπρέπειας, της ελεύθερης επιλογής της αυτοδιάθεσης στο σώμα και στη ζωή», ανέφερε και πρόσθεσε ότι πρέπει να νομοθετηθεί και να εξαντληθούν όλες οι περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να γίνεται κατάχρηση. «Στη Χάρτα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η ζωή είναι το ύψιστο δικαίωμα, όχι υποχρέωση», κατέληξε.Ο Αχιλλέας Δημητριάδης, εκ μέρους της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, ανέφερε ότι το θέμα είναι «υπαρξιακό». Από άποψη ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είπε, το άτομο δικαιούται αξιοπρεπή ζωή και τίθεται το ερώτημα κατά πόσο το άτομο δικαιούται και αξιοπρεπή θάνατο. Ο Παγκύπριος Δικηγορικός Σύλλογος κατέθεσε μελέτη εβδομήντα σελίδων για το θέμα, που μπορεί να αποτελέσει τροφή για σκέψη, είπε. Σημείωσε, τέλος, ότι τίθεται θέμα εναρμόνισης και της δεοντολογίας και των δικηγόρων και των ιατρών, σε σχέση με τις συμβουλές που μπορούν να δίνουν στους πελάτες τους.
Ο δικηγόρος Αλέξανδρος Κληρίδης είπε από την πλευρά του ότι πρόκειται για ένα θέμα με το οποίο η κυπριακή κοινωνία είναι ήδη αντιμέτωπη και αναφέρθηκε σε υπόθεση που βρίσκεται ενώπιον του Κακουργιοδικείου, που απασχόλησε την κοινή γνώμη. Σημείωσε επίσης ότι στην Κύπρο δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο που να καλύπτει της «ζωντανές διαθήκες» (living will), με αποτέλεσμα αυτές να τυγχάνουν αμφισβήτησης και να τίθεται θέμα δικαστικής ερμηνείας για τυχόν συνέπειες στους γιατρούς που θα τις εκτελέσουν.Ο Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής Κύπρου Κωνσταντίνος Φελλάς ανέφερε ότι η Επιτροπή ασχολήθηκε με το θέμα της ευθανασίας έντονα, και συμβάλλει στον δημόσιο διάλογο με τέσσερεις πρωτοβουλίες. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στην έκδοση γνώμης για το θέμα, τη διεξαγωγή παγκύπριας έρευνας για να φανούν οι γνώσεις, οι στάσεις και οι αντιλήψεις των πολιτών, στη διεξαγωγή έρευνας με τα μέλη του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου που θα κληθούν να εφαρμόσουν το νομοθετικό πλαίσιο γύρω από την ευθανασία και τέλος, στο δημόσιο διάλογο στρογγυλής τραπέζης που θα γίνει στις 15 Απριλίου.Σε κάθε περίπτωση, σημείωσε, η επιλογή της ευθανασίας δεν πρέπει να αντικαταστήσει την ανακουφιστική φροντίδα που οφείλει κάθε κράτος να παρέχει στους πολίτες του.Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δρ Αριστοτέλης Κωνσταντινίδης, σημείωσε ότι δεν απορρέει διεθνής υποχρέωση ρύθμισης της ευθανασίας ή της υποβοηθούμενης αυτοκτονίας από την ΕΕ ή την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Σημείωσε ότι υπάρχει μία διεθνής τάση ρύθμισης του ζητήματος τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν όμως και τα κράτη που αφήνουν το θέμα αρρύθμιστο και είτε επιτρέπουν τη δίωξη των γιατρών ή αφήνουν τους γιατρούς να κάνουν παθητική ευθανασία, τερματίζοντας τη ζωή, αποσύροντας, για παράδειγμα την τεχνητή υποστήριξη.Ο ίδιος πρότεινε τον όρο «ιατρικά βοηθούμενος θάνατος» (medically assisted death). Το “ιατρικώς βοηθούμενη” ξεκαθαρίζεται ότι είναι πράξη που μπορεί να γίνεται μόνο από γιατρό, για να αποφεύγεται φόνος από οίκτο, ενώ παρέχεται άμυνα στον γιατρό που θα κάνει την πράξη. Ανέφερε ότι η νομοθετική ρύθμιση θα πρέπει να περιλαμβάνει τις δικλείδες που θα αποτρέψουν αυθαιρεσίες και καταχρήσεις.Σημείωσε ότι πρέπει να γίνεται λόγος για αξιοπρεπείς συνθήκες θανάτου, όταν ισχύουν σωρευτικά μία σειρά από προϋποθέσεις που καθιστούν τη ζωή ανυπόφορη και δυσβάσταχτη, ενώ ο θάνατος είναι ούτως ή άλλως αναπόφευκτος και επικείμενος. Είναι, είπε, επιβεβλημένο να θεσμοθετηθεί η αξιόπιστη ενημέρωση, ο ασθενής να έχει επαρκή νοητική ικανότητα και να εξέφρασε επιθυμία και συγκατάθεση που δεν είναι στιγμιαία, ούτε προϊόν αφόρητου πόνου ή κατάθλιψης και δεν έχει ο ίδιος δυνατότητα να τερματίσει χωρίς βοήθεια.Ο Γραμματέας του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου και Πρόεδρος της Επιτροπής Δεοντολογίας, δρ Μιχάλης Αναστασιάδης διερωτήθηκε κατά πόσο καταπατάται ο όρκος του Ιπποκράτη με την ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Σημείωσε, ότι για να έχουν εμπεριστατωμένη άποψη θα πρέπει να λάβουν υπόψη και τις απόψεις των ασθενών, ενώ πρόσθεσε ότι πρέπει να τηρούνται οι όροι που διασφαλίζουν το δικαίωμα στη ζωή και στη βέλτιστη άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος, χωρίς νομική εμπλοκή για ιατρική αμέλεια, ή υπέρβαση καθήκοντος. Πρέπει να διασφαλιστεί το ατομικό ανθρώπινο δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα στην υγεία, το δικαίωμα συγγενών στη βέλτιστη φροντίδα οικείων τους, τα δικαιώματα ανηλίκων, το δικαίωμα του ιατρού να ασκεί απερίσπαστος την ιατρική, είπε. Επομένως, ανέφερε, ο ΠΙΣ τηρεί θέση αναμονής και προβληματισμού.Εκ μέρους της Ιεράς Συνόδου, ο Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Χριστοδούλου ανέφερε ότι το ζήτημα είναι οντολογικό. Έκανε αναφορά στον όρκο του Ιπποκράτη, στον οποίο αναφέρεται η δέσμευση η ιατρική τέχνη να υπηρετεί τη ζωή. Πρόσθεσε ότι στην ελληνοχριστιανική παράδοση προστίθεται η καταξίωση της ποιοτικής ζωής με την αναφορά στο μεταφυσικό, στο πέρασμα στην αιώνια ζωή.Εξετάζοντας το θέμα της ευθανασίας, πρέπει να εξεταστεί το θέμα της προβολής της ατομικής βούλησης από τη μια και η έλλειψη μεταφυσικής αναφοράς από την άλλη, είπε και διερωτήθηκε κατά πόσο αν απορριφθεί η σχέση του Θεού με το μυστήριο της ζωής, τότε ο άνθρωπος αποτιμάται ως σύνολο χημικών διεργασιών ή ότι κατέχει απόλυτα ιδιοκτησιακά δικαιώματα στην ύπαρξή του. Στη μεταφυσική απουσία, ευνοείται η απελπισία, ειδικά στις στιγμές της κορύφωσης του πόνου και του θανάτου, πρόσθεσε, ενώ είπε ότι για τους ένθεους υπάρχει η αμυδρή ελπίδα για την προσδοκία της μετά θάνατον ζωής, η οποία δίνει αντοχή και καρτερία. Σημείωσε ωστόσο, ότι αυτό δεν αποκλείει η Εκκλησία να δώσει μία θέση σχετικά με την ευθανασία, παρά να εκφράσει μία αντίθεση.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
