Γυναικοκτονία, femicide, femicidio… Σύμπτωμα των καιρών ή εγκληματικό φαινόμενο που προϋπήρχε; Εκτιμώ πως ισχύει το δεύτερο. Απλά τα τελευταία χρόνια του δώσαμε τη σημασία που του αξίζει, αναζητώντας τα βαθύτερα αίτια πίσω από την ύπαρξή του.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο όρος «γυναικοκτονία» μπορεί να έγινε γνωστός τελευταίως, αλλά η αλήθεια είναι ότι πρωτοχρησιμοποιήθηκε στην Αγγλία το 1801, ενώ από το 1848 συμπεριλήφθηκε ως νομικός ορισμός στο Wharton’s Law Lexicon.

Μέσα από τη διαμόρφωση του όρου «γυναικοκτονία», επιχειρήθηκε ουσιαστικά να αναγνωριστεί ο αντίκτυπος της ανισότητας και των διακρίσεων, φαινόμενα που διεθνώς προσδιορίζονται ως βασικές αιτίες βίας κατά των γυναικών.

Ο αντίστοιχος όρος στα ισπανικά «femicidio» υιοθετήθηκε στη Λατινική Αμερική για να χτυπήσει καμπανάκι κινδύνου στην ανησυχητική κλιμάκωση πολύ βίαιων δολοφονιών γυναικών και κοριτσιών που είχε αρχίσει να παρατηρείται.

Γενικός και στατιστικός ορισμός

Ως γενικός ορισμός, η γυναικοκτονία προσδιορίζει τη δολοφονία τη σχετιζόμενη με το φύλο του θύματος, η οποία μπορεί να εντάσσεται σε μία ευρεία αιτιολογική γκάμα όπως:

• δολοφονία γυναικών ως αποτέλεσμα της βίας από σύντροφο
• βασανιστήρια και δολοφονίες με μισογυνικά κίνητρα
• δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών στο όνομα της «τιμής».
• στοχευμένες δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων
• δολοφονίες γυναικών που σχετίζονται με τo «έθιμο» της προίκας
• δολοφονίες γυναικών και κοριτσιών λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας του φύλου τους
• δολοφονία ιθαγενών γυναικών και κοριτσιών λόγω του φύλου τους
• βρεφοκτονία με βάση το φύλο
• θάνατοι που σχετίζονται με ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων
• θάνατοι που σχετίζονται με κατηγορίες για μαγεία
• γυναικοκτονίες που συνδέονται με συμμορίες, οργανωμένο έγκλημα, εμπόρους ναρκωτικών, εμπορία ανθρώπων και εμπορία όπλων.

Σε επίπεδο στατιστικού ορισμού, το συγκεκριμένο εγκληματικό φαινόμενο έχει επικρατήσει να χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις δολοφονίες γυναικών από τους συντρόφους τους ή από μέλη της οικογένειάς τους.

Κύρια αιτία πρόωρου θανάτου στις γυναίκες

Η γυναικοκτονία έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως ως η κύρια αιτία πρόωρου θανάτου για τις γυναίκες, ωστόσο υπάρχει περιορισμένη έρευνα για το θέμα στην Ευρώπη.

Μια παγκόσμια μελέτη γενικότερα για τις ανθρωποκτονίες που διενεργήθηκε το 2011, κατέδειξε ότι ενώ υπήρξε μείωση αυτών παγκοσμίως, υπήρξε αύξηση στον αριθμό των γυναικοκτονιών.

Η πιο διαδεδομένη μορφή γυναικοκτονίας είναι αυτή που διαπράττεται από τον σύντροφο, αφού φαίνεται να αντιπροσωπεύει σχεδόν το 40% όλων των δολοφονιών γυναικών παγκοσμίως.

Ως σύντροφος νοείται ο πρώην ή νυν σύζυγος ή σύντροφος, ανεξάρτητα από το αν ο δράστης μοιράζεται ή μοιράστηκε την ίδια στέγη με το θύμα.

Η παγκόσμια εικόνα

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το 2021, περίπου 45.000 γυναίκες και κορίτσια σε όλο τον κόσμο δολοφονήθηκαν από τους συντρόφους τους ή άλλα μέλη της οικογένειάς τους (συμπεριλαμβανομένων πατέρων, μητέρων, θείων και αδελφών).

Αυτό σημαίνει ότι, κατά μέσο όρο, περισσότερες από πέντε γυναίκες ή κορίτσια σκοτώνονται κάθε ώρα από κάποιον μέσα στην οικογένειά τους.

Η κατάσταση στην Κύπρο

Η Κύπρος στον παγκόσμιο χάρτη σε σύνολο 123 χωρών, βρίσκεται στην 65η θέση, με βάση στατιστικά του 2018, έχοντας 1.01 γυναικοκτονίες ανά 100.000 γυναίκες (indexmudi.com).

Το 2009 καταγράφηκε η μεγαλύτερη τιμή για τη χώρα μας, αυτή των 1.29 γυναικοκτονιών ανά 100.000 γυναίκες, ενώ το 2023 η αντίστοιχη τιμή, ήταν 1 γυναικοκτονία ανά 100.000 γυναίκες (worldpopulationreview.com).

Τρία χρόνια, δώδεκα γυναικοκτονίες

Την τριετία 2020- 2021- 2022 σημειώθηκαν στην Κύπρο δώδεκα γυναικοκτονίες: έξι το 2020, τέσσερις το 2021 και δύο το 2022.

2020

ΠάφοςΤο μεσημέρι της 20ής Ιανουαρίου 2020  μία 31χρονη γυναίκα Συριακής καταγωγής εντοπίζεται νεκρή μέσα σε λίμνη αίματος στο σπίτι της στην Πάφο. Το φονικό είχε διαπραχθεί μερικές ώρες νωρίτερα και μάλιστα μπροστά στα μάτια των παιδιών της. Η άτυχη γυναίκα είχε μαχαιρωθεί μέχρι θανάτου από τον πρώην άνδρα της και πατέρα των παιδιών της, επίσης Συριακής καταγωγής. Το θύμα συχνά εκακοποιείτο στο παρελθόν από τον σύζυγό της, τον οποίο μάλιστα είχε καταγγείλει το 2019 για ξυλοδαρμό, με αποτέλεσμα να εκδοθούν εναντίον του περιοριστικοί όροι. Ο δράστης καταδικάστηκε τελικά σε 18 χρόνια κάθειρξη.

ΚλαυδιάΤο απόγευμα της 5ης Μαΐου 2020 μία 21χρονη έγκυος, ανήμερα των γενεθλίων της και λίγες ώρες πριν αρραβωνιαστεί, πέφτει νεκρή από τα χέρια του 23χρονου αδελφού της στο σπίτι τους στα Κλαυδιά. Ο δράστης πυροβόλησε το θύμα στο κεφάλι με το στρατιωτικό του τυφέκιο. Στην δίκη που ακολούθησε κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε σε 25ετή κάθειρξη.

Παλιά ΛευκωσίαΤην 1η Ιουνίου του 2020 σε διαμέρισμα στην εντός των τειχών Λευκωσία εντοπίζονται νεκροί ένας 64χρονος από την Ρουμανία και η 46χρονη σύντροφός του από το Βιετνάμ. Δίπλα στη γυναίκα βρέθηκε και μία ματωμένη ανθοδέσμη. Ο άνδρας όπως αποδείχθηκε αργότερα, μαχαίρωσε το θύμα μέχρι θανάτου και στη συνέχεια έθεσε τέρμα στη ζωή του. Μαρτυρίες από γείτονες του ζευγαριού έκαναν λόγο για φασαρίες και μεγάλη ένταση ανάμεσά τους πριν την τραγωδία.

ΛακατάμειαΣτις 29 Ιουνίου 2020, μία 44χρονη πέφτει νεκρή από το κυνηγετικό όπλο του 56χρονου πρώην συντρόφου της στο διαμέρισμα του στην Λακατάμεια. Μετά τον φόνο ο δράστης έστρεψε το όπλο στον εαυτό του και αυτοκτόνησε.

Άγιος ΤύχωναςΞημερώματα της 10ης Οκτωβρίου 2020 μία 36χρονη από την Λευκορωσία μητέρα τριών ανήλικων παιδιών, στραγγαλίστηκε από τον 29χρονο Λιθουανό πρώην σύντροφό της, μέσα στο σπίτι της στον Άγιο Τύχωνα. Τη νύχτα εκείνη ο δράστης τον οποίο λίγο καιρό νωρίτερα είχε χωρίσει το θύμα, εισήλθε μαζί με έναν φίλο του στην οικία της με σκοπό να τη ληστέψουν. Ο 29χρονος αφού έπνιξε την άτυχη γυναίκα, έκλεψε κάποια κοσμήματά της και εξαφανίστηκε. Λίγο αργότερα συνελήφθη και οδηγήθηκε σε δίκη. Το δικαστήριο τον βρήκε τελικά ένοχο επιβάλλοντάς του ποινή 22 ετών κάθειρξης.

ΔασούποληΣτις 7 Οκτωβρίου του 2020, ένας 32χρονος από την Αίγυπτο σκοτώνει την πρώην σύντροφό του 38 ετών από την Ουκρανία, γρονθοκοπώντας την επανειλημμένα στο πρόσωπο. Το έγκλημα διαπράχθηκε στο διαμέρισμα του ζεύγους στη Δασούπολη, απ’ όπου την επομένη ο δράστης μετέφερε το πτώμα σε φρεάτιο εγκαταλελειμμένης πολυκατοικίας και ακολούθως με τη βοήθεια δύο φίλων του σε χωράφι της Αθηένου. Σε εκείνη την απόμερη περιοχή θα εντοπιστεί πέντε μήνες αργότερα το πτώμα της άτυχης γυναίκας το οποίο και θα οδηγήσει στη σύλληψη και καταδίκη του δράστη σε 16 χρόνια κάθειρξη.

2021

ΕργάτεςΤο πρωί της 11ης Φεβρουαρίου 2021, μία 52χρονη γυναίκα δολοφονήθηκε μαζί με τον 20χρονο γιο της στο χωριό Εργάτες. Δράστης του διπλού φονικού ο σύζυγος και πατέρα των θυμάτων ηλικίας 59 ετών. Το πτώμα της 52χρονης εντοπίστηκε στην αυλή καθώς φέρεται να προσπάθησε ανεπιτυχώς να διαφύγει, ενώ το πτώμα του 20χρονου βρέθηκε μέσα στο σπίτι της οικογένειας. Ο 59χρονος προσπάθησε να σκοτώσει και τον δεύτερο γιο της οικογένειας με καλώδιο και μαχαίρι, ωστόσο ο 25χρονος κατάφερε να ξεφύγει. Τελικά ο 59χρονος καταδικάστηκε σε δύο φορές ισόβια συν 10 χρόνια για την απόπειρα δολοφονίας του δεύτερου γιου του.

ΑμίαντοςΣτις 17 Νοεμβρίου του 2021 ένας 34χρονος Σύρος με κυνηγετικό όπλο εκτελεί εν ψυχρώ σε εξοχική κατοικία στον Αμίαντο δύο γυναίκες, μία 33χρονη και μία 42χρονη από την Ρωσία. Οι σοροί των γυναικών εντοπίζονται μετά από ένα μήνα θαμμένες στην αυλή του σπιτιού μετά από υποδείξεις του δράστη. Στον 33χρονο θα επιβληθεί αργότερα από το δικαστήριο ποινή κάθειρξης 25 ετών για κάθε δολοφονία, με τις ποινές να συντρέχουν. Όπως ο ίδιος υποστήριξε στους αστυνομικούς, “θόλωσε” το μυαλό του όταν τις άκουσε να τον χλευάζουν.

ΤρεμιθούσαΤο βράδυ της 18ης Δεκεμβρίου 2021, ένας 74χρονος Βρετανός στραγγαλίζει την 75χρονη σύζυγό του η οποία έπασχε από λευχαιμία. Το έγκλημα διαπράχθηκε στο σπίτι του ζεύγους στην Τρεμιθούσα. Ο Βρετανός που ομολόγησε τον φόνο, ισχυρίστηκε πως σκότωσε τη γυναίκα του αποφράσσοντας το στόμα και τη μύτη της, για να την ανακουφίσει μια και καλή από τους πόνους της ανίατης ασθένειας από την οποία υπέφερε.

2022

ΛεμεσόςΣτις 6 Ιουνίου 2022, ένας 84χρονος στη Λεμεσό σκοτώνει την 82 ετών σύζυγό του, χτυπώντας την επανειλημμένα στο κεφάλι με σφυρί. Ο δράστης μετέβη λίγο αργότερα μόνος του στον αστυνομικό σταθμό ομολογώντας το έγκλημα που είχε διαπράξει. Η άτυχη 82χρονη εντοπίστηκε από μέλη της Αστυνομίας νεκρή στην αυλή της οικίας. Τελικά ο δράστης καταδικάστηκε αργότερα από το δικαστήριο σε 7 χρόνια κάθειρξη.

ΛευκωσίαΤο απόγευμα της 31ης Αυγούστου 2022, εντοπίστηκε σε εγκαταλελειμμένη οικία στη Λευκωσία νεκρή μία 55χρονη από τη Ρουμανία, η οποία έφερε πολλαπλά τραύματα από μαχαίρι στο κεφάλι. Για την υπόθεση συνελήφθη ο 64χρονος σύντροφός της που αργότερα θα παραδεχθεί στις αρχές το έγκλημα, λέγοντας στους αστυνομικούς πως ενώ βρισκόταν μαζί της στην οικία, οι δύο τους κατανάλωσαν αλκοόλ και ξεκίνησαν να καβγαδίζουν έντονα. Τότε ο 64χρονος πρόταξε μαχαίρι εναντίον της 55χρονης και τη σκότωσε.