Το κούρεμα καταθέσεων του 2013, οι συζητήσεις του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη αναφορικά με το Κυπριακό πρόβλημα και οι εισηγήσεις του σε σχέση με το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Εθνικής Φρουράς, ήταν μόνο μερικά από τα θέματα που ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος έθεσε “εμβόλημα” κατά τη διάρκεια της κατατάθεσης του ενώπιον της τετραμελούς Ερευνητικής Επιτροπής για τις Πολιτογραφήσεις, αναφορικά με το “χρυσό διαβατήριο” του Μαλαισιανού, καταζητούμενου επιχειρηματία Τζο Λόου.

“Πήγαινε στο Προεδρικό γιατί θα πάθει εγκεφαλικό”

Eκτενή αναφορά έκανε ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κύπρου στην περίοδο της οικονομικής κρίσης και την επίμαχη εποχή του κουρέματος καταθέσεων. Τότε, υπέδειξε, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης ήταν πολύ στεναχωρημένος και κάποιοι μάλιστα τον παρότρυναν να πάει στο Προεδρικό Μέγαρο γιατί θα “πάθαινε κανένα εγκεφαλικό.” Όπως είπε μετέβη στο Προεδρικό Μέγαρο, όπου συζήτησε τις εξελίξεις με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη. Του είπε ότι “σατανάς ήταν η πρώτη συνεδρίαση της Βουλής”, ενώ από την πλευρά του ο Νίκος Αναστασιάδης χαμογέλασε και του είπε ότι ήταν καλύτερη λύση η πρώτη. Ο Αρχιεπίσκοπος τότε, του υπέδειξε ότι το θέμα τελείωσε, δεν υπήρχε άλλη λύση και έπρεπε να σταματήσει να στεναχωριέται. Σημείωσε μάλιστα ότι ανέφερε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας πως έτσι κι αλλιώς το κράτος δεν είχε να δώσει τα απαιτούμενα κεφάλαια.

Ξεκαθαρίζει για τη λύση δύο κρατών 

Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ξεκαθάρισε επίσης τα όσα ανέφερε σε συνέντευξη του στην εφημερίδα “Πολίτης”, σε σχέση με τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας περί λύσης δύο κρατών. Όπως είπε, αυτό που ανέφερε στον δημοσιογράφο μεταξύ τους και δημοσιοποιήθηκε σε πυχαίο τίτλο ήταν πως είχε συζητήσει ένα τέτοιο σενάριο με τον Νίκο Αναστασιάδη στο παρελθόν, πράγμα που σήμερα δεν αποτελεί πλέον θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κύπρου σημείωσε ότι είναι συχνές οι συζητήσεις του με τον Νίκο Αναστασιάδη για το Κυπριακό πρόβλημα, για το οποίο πιστεύει ότι δεν υπάρχει λύση. Μάλιστα είπε ότι αυτή τη θέση την μεταφέρει και στον Αναστασιάδη και πως επί λέξη “Πρέπει να το καταλάβεις, ο Τούρκος θέλει τα πάντα. Άρα εν υπάρχει λύση και πρέπει να τους το πεις.”

“Να κοιτάξεις Πρόεδρε και την οικονομία, αλλά να σταματήσουμε να κλέφτουμε όλοι, βάζω και τον εαυτό μου μέσα. Πρέπει να κοιτάξουμε το οικονομικό θέμα της πατρίδας μας”

Το IQ του στρατιώτη… 

Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κύπρου επισήμανε ότι κατά τις συζητήσεις του με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη του μεταφέρει την άποψη ότι η έγνοια της κυβέρνησης πρέπει να είναι η οικονομία του τόπου και τα εξοπλιστικά προγράμματα για την Εθνική Φρουρά. Του έχει υποδείξει μάλιστα οτι είναι αναγκαία η αγορά μοντέρνων πολεμικών συστημάτων καθώς πλέον ο στρατιώτης πολεμά όχι με τα όπλα αλλά με το IQ του. 

Η σχέση Εκκλησιας και “χρυσών διαβατηρίων”

Ο Αρχιεπισκοπος Χρυσόστομος είπε ότι το θέμα των πολιτογραφήσεων άρχισε να απασχολεί τον ίδιο μετά την οικονομική κρίση του 2013 και παρακολουθούσε τις εξελίξεις γύρω από αυτό. Υπεδειξε ότι με το κούρεμα των καταθέσεων η Εκκλησία της Κύπρου έχασε μια από τις μεγαλύτερες επενδύσεις που είχε, η οποία απέφερε στα ταμεία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής 9-10 εκατομμύρια ευρώ, ετησίως. Ο Μακαριώτατος ανέφερε πως μετά το ξέσπασμα της κρίσης, η Εκκλησία απέμεινε με το 1% των εισοδημάτων της, ενώ η συνολική “ζημιά” υπολογίζεται στα 128 εκατομμύρια ευρώ. Υπέδειξε ότι οι επενδύσεις στην τουριστική βιομηχανία αποτέλεσαν την αιτία του να μην ψωμοζεί η Εκκλησία.

Γιατί ενεπλάκη στο διαβατήριο του Τζο Λόου

Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος παραδέχθηκε αρχικά ότι απέστειλε επιστολή στον τότε Υπουργό Εσωτερικών Σωκράτη Χάσικο τον Σεπτέμβριο του 2015 ζητώντας την πολιτογράφηση του Μαλαισιανού και άλλων δύο ενδιαφερόμενων επενδυτών. Όπως είπε επρόκειτο να αγοράσουν έπαυλη στην Αγία Νάπα σε τεμάχιο της Εκκλησίας της Κύπρου το οποίο πωλήθηκε στον επιχειρηματία ανάπτυξης γης με το όνομα Χ.Χ. (το όνομα του developer αναφέρθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο κατά την κατάθεση του, ωστόσο ο Πρόεδρος της Ερευνητικής Επιτροπής υπέδειξε στους δημοσιογράφους ότι καλύπτεται από τον Νόμο Περί Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων). Εξήγησε ότι ο λόγος για τον οποίο ενεπλάκη ήταν για να εισπράξει η Εκκλησία της Κύπρου τα χρήματα από την πώληση του ακινήτου, αφού ο developer δεν διέθετε το απαραίτητο κεφάλαιο, το οποίο θα αποπλήρωνε με την επένδυση του Μαλαισιανού και άλλων αγοραστών.

«Έδωσε (ο developer) μια προκαταβολή και κάναμε ένα έγγραφο και υπέγραφα εγώ σαν εκπρόσωπος της Αρχιεπισκοπής. Δεν υπέγραφε εκείνος, έτσι ήμουν υποχρεωμένος να υπογράφω τα έγγραφα και ήθελα όσο το δυνατό πιο γρήγορα να ξεμπερδέψω από αυτές τις καταστάσεις»

Προβληματισμός για τον developer…

Το όνομα πάντως του developer φαίνεται να προκάλεσε προβληματισμό στα μέλη της Επιτροπής που ζήτησαν διευκρινήσεις εάν πρόκειται για πραγματικό ή κάποιο παρατσούκλι, καθως δεν φαίνεται να αναγράφεται στα έγγραφα που είχαν ενώπιον τους αναφορικά με την συγκεκριμένη επένδυση. Ερωτήθηκε μάλιστα εάν επρόκειτο για τον επιχειρηματία ή για μεσάζοντα, αφού φάινεται τον Σεπτέμβριο του 2015 να κατέβαλε ποσό ύψους 600,000 ευρώ σε τράπεζα της Μάλτας, ως προμήθεια. Από την πλευρά του ο Μακαριώτατος είπε ότι έτσι τον γνωρίζει. Διευκρινήσεις ζητήθηκαν και για το γεγονός ότι οι πολιτογραφήσεις των δύο επενδυτών και του Μαλαισιανού επιχειρηματία έγιναν σε διαφορετικές ημερομηνίες, γεγονός για το οποίο ο Αρχιεπίσκοπος δήλωσε άγνοια. 

Η συνάντηση με τον Λόου και η εισφορά των €300,000

Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κύπρου είπε ότι ενημερώθηκε από τον developer ότι επρόκειτο για δισεκατομμυριούχο επενδυτή, ο οποίος μάλιστα ήθελε να τον γνωρίσει και να προσφέρει εισφορά στην Εκκλησία. Τότε ο Αρχιεπίσκοπος συναίνεσε να τον συναντήσει για γεύμα, με την προϋπόθεση να μην είναι Τετάρτη ή Παρασκευή. Η συνάντηση, όπως είπε, έγινε Τρίτη ή Πέμπτη στην Αρχιεπισκοπή και κράτησε πολύ λίγη ώρα, κατά την οποία ο Μαλαισιανός πρόσφερε την δωρεά του, την οποία ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος δεν είδε. Υπέδειξε ότι η εισφορά εκδόθηκε σε επιταγή και όχι σε σακούλα, την οποία σε καμία περίπτωση δεν θα δεχόταν. Η επιταγή μάλιστα εκδόθηκε στο όνομα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, ενώ ο Αρχιεπίσκοπος είχε ζητήσει να εκδοθεί για τις ανάγκες της Θεολογικής Σχολής. Η επιταγή δεν έγινε αρχικά δεκτή από τραπεζικό ίδρυμα να κατατεθεί στη Θεολογική Σχολή και έτσι κατατέθηκε σε λογαριασμό της Αρχιεπισκοπής, από τον οποίο εκδόθηκε δεύτερη επιταγή στο όνομα της Θεολογικής Σχολής. Αρχικά είπε, νόμιζε ότι θα έδινε εισφορά της τάξης των 10 ή 15 χιλιάδων ευρώ όπως κάνουν και άλλοι ευεργέτες της Εκκλησίας, ωστόσο ο Μαλαισιανός έδωσε 300,000 ευρώ. Αποκάλυψε δε, ότι η εισφορά του επιχειρηματία έγινε από εταιρεία εγγεγραμμένη στον Έφορο Φορολογίας και ενεργή μέχρι και σήμερα.

Δεν είχε τρόπο να ελέγξει το ποιόν του Μαλαισιανού

Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος είπε ότι γνωρίζει πολύ καλά τον developer με τον οποίο έχει συνεργασία και ότι ακόμη και σήμερα τον επισκέπτεται στην Αρχιεπισκόπή. “‘Ερχεται τακτικά στην Αρχιεπισκόπή, είπε “και ότι συμφωνήσαμε το είχε κάνει και πρέπει να έχει κερδίσει αρκετά.” Ερωτηθείς εάν διερεύνησε το ποιόν του Μαλαισιανού επιχειρηματία είπε ότι αυτό ήταν δουλειά του Υπουργού Εσωτερικών να διαπιστώσει πόσο “κύριος ήταν΄’ ο ενδιαφερόμενος επενδυτής. Τόνισε μάλίστα ότι δεν υπήρχε τρόπος να ασκήσει έλεγχο, αφού δεν έχει διασυνδέσεις με Αστυνομία, ΚΥΠ ή ευρωπαϊκές ελεγκτικές αρχές.

«Άλλοι ήταν υπεύθυνοι»

Εκατοντάδες, αν όχι και χιλιάδες οι επιστολές προς Υπουργούς και ΠτΔ

Ερωτηθείς ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κύπρου εάν έχει αποστείλει κι άλλες επιστολές σε Υπουργούς, απάντησε ότι σίγουρα έχει στείλει εκαντοντάδες αν όχι και χιλιάδες τόσο προς Υπουργούς, όσο και προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για διάφορα ζητήματα. Για το εάν είχε μεσολαβήσει και σε άλλες περιπτώσεις για πολιτογράφηση επενδυτών. απάντησε αρνητικά. Θυμήθηκε μάλιστα την σχέση που διατηρούσε με τον αείμνηστο Υπουργό Εσωτερικών Χριστόδουλος Βενιαμίν λέγοντας ότι “δεν του έλεγε ποτέ όχι” και απαντώντας σε παρατήρηση ότι επί εποχής Βενιαμίν δεν γίνονταν πολιτογραφήσεις υπέδειξε ότι εάν ήταν σήμερα Υπουργός, δεν θα γινόταν τίποτα από όλα αυτά.

Πότε έμαθε για το “σκοτεινό” παρελθόν του Λόου

Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος ανέφερε ότι ενημερώθηκε για τις υποθέσεις με τις οποίες απασχολεί τη δικαιοσύνη στο εξωτερικό ο Μαλαισιανός επιχειρηματίας, από δημοσιεύματα στον ημερήσιο Τύπο που άρχισαν να γράφονται από το 2018.  Έκτοτε είπε δεν ενδιαφέρθηκε να ερευνήσει σε σχέση με τον Τζο Λόου, ούτε και ερωτήθηκε σχετικά με τον καταζητούμενο επιχειρηματία από τη Νομική Υπηρεσία. 

«Όταν είδα δημοσιεύματα είπα ότι για να τα δεχτούν και να βγουν αυτές οι επιταγές τότε ο κ. Λόου ήταν έγκυρος. Δεν είμαστε μέσα στην ψυχή του άλλου ή μέσα στο μυαλό του ή τι έχει υπόψιν ο άλλος. Πρέπει να είσαι μάντης»

Η υπόθεση του Ούγγρου που έφτασε μέχρι το Προεδρικό

Ερωτηθείς εάν έχει παρέμβει και σε άλλες υποθέσεις πολιτογραφήσεων, ο Αρχιεπίσκοπος είπε όχι, ωστόσο αναφέρθηκε στην περίπτωση του Ούγγρου επιχειρηματία που ενδιαφερόταν για αναπτύξεις στην Πάφο. Όπως είπε ενόχλησε πολλές φορές τον τότε Υπουργό Εσωτερικών και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, με τον οποίο είχε 2-3 συναντήσεις, στη παρουσία και του επιχειρηματία. Η εμπλοκή του στη συγκεκριμένη υπόθεση είπε, ήταν μετά την πολιτογράφηση του Ούγγρου που αγόρασε έπαυλη στην περιοχή της Πόλης Χρυσοχούς. Το ενδιαφέρον του επενδυτή τελικά ναυάγησε, καθώς δεν υπήρχε ανταπόκριση στα αιτήματα του, ενώ ο Αρχιεπίσκοπος είπε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας του υποδείκνυε ότι δεν έχει τα χρήματα. Τότε αυτός του απάντησε “τι σε νοιάζει” αφού οι επενδύσεις αφορούσαν εκκλησιαστική γη. Δεν με άκουσαν σημείωσε, ωστόσο οι σχέσεις του τόσο με τον Αναστασιάδη, όσο και με τον Χάσικο παραμένουν άριστες.

Το “αμάρτημα” της Κύπρου 

Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας της Κύπρου διερωτήθηκε γιατί χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ισπανία να παραχωρούν ευρωπαϊκές υπηκοότητες σε επενδυτές και για την Κύπρο αυτό να θεωρείται ως “μέγα αμάρτημα.” Και υπογράμμισε ότι έχει πει και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι “πρέπει να σταματήσουμε να κλέβουμε” συμπεριλαμβάνοντας και τον εαυτό του. Ο Αρχιεπίσκοπος τόνισε ότι ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη του τόπου και όχι για να του βγάζουν το καπέλο. “Είμαστε μικρό κρατίδιο” είπε, “το οποίο νοικοκυρεύεται εύκολα, αλλά δυστυχώς την πολεμούν πολλοί την Κύπρο.”

“Καλά δεν ντρέπονται, μεγάλες ευνομούμενες χώρες της Ευρώπης, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Αγγλία, δίδουν διαβατήρια και παίρνουν δισεκατομμύρια, η φτωχή η Κύπρος έμεινε τώρα και είναι μέγα αμάρτημα γιατί δίδει διαβατήρια και γίνεται τόσο θόρυβος; Και διασύρεται κάθε μέρα η Κυπριακή Δημοκρατία με αυτό το κακό.”

Απόρησε γιατί τον κάλεσαν στην Ερευνητική

Καταλήγοντας ο Αρχιεπίσκοπος δεν έκρυψε την απορία του γιατί προσκλήθηκε να καταθέσει ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής καθώς είναι αδιανόητο να θεωρεί κάποιος ότι η Εκκλήσία παίρνει μίζες. Ερωτηθείς σχετικά με ανταλλαγές και πωλήσεις ακινήτων, είπε ότι αυτές γίνονται για να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες της Εκκλησίας και έφερε ως παράδειγμα την ανταλλαγή τεμαχίου γης σε χωριό της Πάφου για να ανεγερθεί κοιμητήριο. Εξήρε το έργο του εκλιπόντος επιχειρηματία Μιχαλάκη Λεπτού, με τον οποίο είχε άριστη συνεργασία, όπως ανέφερε πολλές φορές, με μοναδική προϋπόθεση να καταστήσει την Πάφο ως τουριστική επαρχία. Δεν έκρυψε μάλιστα την δυσαρρέσκεια του, γιατί πλούσιοι Παφίτες δεν επενδύουν στην πόλη τους και επιλέγουν την Λεμεσό για να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά. 

Ρωσικό ενδιαφέρον για “ιερά” οικόπεδα

Επαναλαμβάνοντας πολλές φορές ότι οι διαδικασίες για αγοραπωλησίες τεμαχίων γης γίνονται με πληρεξούσια τα οποία υπογράφει ο ίδιος, ο Αρχιεπισκοπος ανακοίνωσε ότι μόλις σήμερα υπέγραψε ένα καθώς Ρώσος επενδυτής επέδειξε ενδιαφέρον για οικόπεδα της Εκκλησίας της Κύπρου στη Λεμεσό. Κάποτε, είπε, πήγαινε και ο ίδιος για να τα δει και να διαβουλευτεί, ωστόσο αυτό είναι κάτι που δεν γίνεται πλέον λόγω των δυσκολιών που έχει στις μετακινήσεις του.

«Εμείς επί καθημερινής βάσεως έρχονται και μας ζητούν και αγοράζουμε και πωλούμε και σε ιδιώτες και σε developer, γιατί μας ενδιαφέρει η πρόοδος αυτού του τόπου».