Άρθρο του Υπουργού Εξωτερικών κ. Νίκου Χριστοδουλίδη για την πρόοδο στην ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στην εξωτερική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας

Αποτελεί γεγονός ότι ο κόσμος των διεθνών σχέσεων και της διπλωματίας είναι ανδροκρατούμενος. Η υποβαθμισμένη εκπροσώπηση των γυναικών είναι γεγονός, αφού σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες στατιστικές, στα τέλη του 2020 υπήρχαν μόνο 20 γυναίκες Αρχηγοί Κρατών και 33 γυναίκες Υπουργοί Εξωτερικών. Τα εν λόγω δεδομένα είναι αποτέλεσμα, ανάμεσα σε άλλα, της ισχυρής, πλην όμως λανθασμένης αντίληψης ότι το ανδρικό φύλο, δύναται να αντεπεξέλθει καλύτερα στο «σκληρό» περιβάλλον της διεθνούς πολιτικής. Ταυτόχρονα, οι σχετικές με το θέμα μελέτες από ακαδημαϊκούς και ακτιβίστριες/ες υποστηρίζουν ότι σε πολλά μέρη του κόσμου οι ισχύουσες δομές εντός της διπλωματίας ενισχύουν τις έμφυλες διακρίσεις, καθιστώντας πιο δύσκολη την είσοδο των γυναικών στο χώρο της διπλωματίας αλλά και την ανάληψη ηγετικών θέσεων στο χώρο από γυναίκες.

Αποτελεί επίσης γεγονός, ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται από τα Κράτη και τις κυβερνήσεις κατά την άσκηση της εξωτερικής τους πολιτικής, έχουν σοβαρές επιπτώσεις για τις κοινωνίες και συχνά επηρεάζουν τις γυναίκες και τους άνδρες με διαφορετικούς και δυσανάλογους τρόπους. Σύμφωνα με διεθνείς έρευνες και δεδομένα, οι γυναίκες είναι αυτές που κοινωνικό-οικονομικά επηρεάζονται δυσμενέστερα περισσότερο από τις αποφάσεις που λαμβάνονται, ιδιαίτερα δε σε περιόδους κρίσεων. Οι πόλεμοι και οι συρράξεις, η κλιματική αλλαγή,  οι κρίσεις στους τομείς της οικονομίας και της δημόσιας υγείας, όπως μας έχει άλλωστε αποδείξει και η πανδημία Covid-19, έχουν σαφώς μεγαλύτερο αντίκτυπο στην καθημερινότητα των γυναικών και των κοριτσιών ανά το παγκόσμιο.

Τα πιο πάνω δεδομένα, αποτελούν κάποιους από τους λόγους για τους οποίους πολλές χώρες, όπως επίσης η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της ΕΕ, έχουν ενσωματώσει τη διάσταση του φύλου στην εξωτερική πολιτική, μέσω για παράδειγμα του διορισμού Πρέσβεων για την ισότητα, ενώ προχώρησαν παράλληλα στην υιοθέτηση συγκεκριμένων πολιτικών για την προώθηση της ισότητας, τόσο στις εσωτερικές δομές των Υπουργείων Εξωτερικών, όσο και μέσα στο πλαίσιο της διαμόρφωσης  και υλοποίησης δράσεων που αφορούν στην εξωτερική πολιτική.

Η πολιτική για την προώθηση της ισότητας μέσω της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στην εξωτερική πολιτική, αποτελεί πλέον και δική μας προτεραιότητα, καθώς από το Φεβρουάριο του 2019 που λήφθηκε η σχετική Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, εργαζόμαστε προς την επίτευξη του εν λόγω στόχου μέσα από μια συγκεκριμένη στρατηγική. Ακολουθώντας μια ολιστική προσέγγιση και αποσκοπώντας παράλληλα, στην ενίσχυση της συνεργασίας με άλλα Κράτη σε περιφερειακό και Ευρωπαϊκό επίπεδο, η προσπάθεια ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου έχει αρχίσει να επιφέρει αποτελέσματα, επηρεάζοντας θετικά και την προσπάθεια σε εσωτερικό επίπεδο.

Πιο συγκεκριμένα, οι προσπάθειες του Υπουργείου Εξωτερικών εστιάζονται στους ακόλουθους τομείς:

1. Σχεδιασμός Πολιτικών: O σχεδιασμός των πολιτικών και η υλοποίηση τους αποτελεί το πρώτο ουσιαστικό βήμα. Τον Οκτώβριο 2020 το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε το Πλαίσιο Δράσης για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στην εξωτερική πολιτική. Πρόκειται για ένα κατευθυντήριο έγγραφο που περιλαμβάνει σχετικές στοχοθετημένες δράσεις προς υλοποίηση, όπως είναι για παράδειγμα η ενεργός, ουσιαστική και θεσμοθετημένη συμμετοχή της Κύπρου στον σχεδιασμό πολιτικών που σχετίζονται με την ισότητα των φύλων στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και η ανάληψη δράσεων σε περιφερειακό επίπεδο.
2. Δομές: Με απώτερο σκοπό την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου με οριζόντιο τρόπο σε όλες τις δράσεις του Υπουργείου Εξωτερικών, έχει συσταθεί σχετική Μονάδα για την Ενσωμάτωση της Διάστασης του Φύλου στην εξωτερική πολιτική, έτσι ώστε στις πλείστες θεματικές της εξωτερικής πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας να λαμβάνεται υπόψη και η διάσταση του φύλου.
3. Αναπτυξιακή και ανθρωπιστική πολιτική: Ειδικότερα στο πλαίσιο της αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας, το Υπουργείο Εξωτερικών στηρίζει ενεργά και συμμετέχει σε αριθμό προγραμμάτων και δράσεων που αφορούν στα δικαιώματα των γυναικών σε γειτονικές χώρες, όπως η Ιορδανία, ο Λίβανος και η Παλαιστίνη, όπου υλοποιούνται συγκεκριμένες δράσεις.
4. Συμμετοχή: Το Υπουργείο Εξωτερικών συμμετέχει ουσιαστικά και συστηματικά σε διεθνή φόρα και υψηλού επίπεδου συνέδρια και συζητήσεις αναδεικνύοντας τη σημασία και σπουδαιότητα της διάστασης του φύλου στην αντιμετώπιση των διεθνών προκλήσεων.
5. Συνεργασία: Από τις δράσεις του Υπουργείου Εξωτερικών δε θα μπορούσε να απουσιάζει η διάσταση της ενίσχυσης των διμερών συνεργασιών για την προώθηση της ισότητας. Συγκεκριμένα, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών της Νορβηγίας, σχεδιάζεται με ορίζοντα τον Σεπτέμβριο του 2021, η υλοποίηση δράσης που αποσκοπεί στην ανταλλαγή γνώσεων και πρακτικών σε σχέση με την εφαρμογή του ψηφίσματος 1325 «Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια», ενώ παράλληλα βρισκόμαστε σε διάλογο με το Υπουργείο Εξωτερικών της Ισπανίας για σχεδιασμό δράσεων που αφορούν την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών. Σχετικές συζητήσεις με στόχο την ενίσχυση της συνεργασίας και την από κοινού ανάληψη δράσεων διεξάγονται και με άλλα Ευρωπαϊκά Κράτη.
6. Προώθηση του Διαλόγου με την Κοινωνία των Πολιτών: Ο διάλογός και η συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών για θέματα που άπτονται της ισότητας και της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στην εξωτερική πολιτική είναι καθοριστικής σημασίας, καθώς, ανάμεσα σε άλλα, αποτελεί μέρος της συμμετοχικής δημοκρατίας. Μέσα στο πλαίσιο της συνεργασίας του Υπουργείου με την κοινωνία των πολιτών, βρίσκεται σε εξέλιξη υλοποίηση δράσης του Ιδρύματος Anna Lindh που αφορά στην ενδυνάμωση (empowerment) νεαρών γυναικών από τον Λίβανο, την Αίγυπτο, την Ιορδανία και την Κύπρο, ενισχύοντας ταυτόχρονα με αυτό τον τρόπο τη δημιουργία σχετικών περιφερειακών δικτύων συνεργασίας ανάμεσα στις συμμετέχουσες χώρες.
7. Ενημερωτικές Δράσεις: Η ενημέρωση, ως μέρος της ολιστικής προσέγγισης που ακολουθείται, έχει ιδιαίτερη σημασία. Με αυτό το σκεπτικό, καταβάλλεται συστηματική προσπάθεια για ενημέρωση της ευρύτερης κοινωνίας για όσα λαμβάνουν χώρα σε διεθνές επίπεδο στον τομέα της ισότητας των φύλων και σε σχέση με την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών. Μέσα στο ίδιο πλαίσιο, σχεδιάζονται και υλοποιούνται δράσεις που αφορούν τη σχετική επιμόρφωση των διπλωματών.

Τα πιο πάνω αποτελούν μερικές από τις δράσεις που το Υπουργείο Εξωτερικών έχει αναλάβει, οι οποίες υλοποιούνται μέσα στο πλαίσιο της απόφασης για ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στην εξωτερική πολιτική. Με ικανοποίηση διαπιστώνουμε ότι η υιοθέτηση συγκεκριμένου σχεδίου δράσης αποφέρει σταδιακά μετρήσιμα αποτελέσματα. Η προσπάθεια συνεχίζεται, αφού απομένουν πολλά που πρέπει να γίνουν, ενώ απαιτείται συνέπεια και συνέχεια.

Εν κατακλείδι, η ισότητα των φύλων και η προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών δεν είναι, ούτε και μπορεί να αντιμετωπίζεται περιστασιακά, ως ένα επί μέρους θέμα, ή αποσπασματικά, στο πλαίσιο ενασχόλησης με άλλα θέματα. Πρέπει να ενταχθεί ως θέμα προτεραιότητας στην καθημερινότητά μας και να αντιμετωπισθεί ολιστικά και οριζόντια, μέσα από δράσεις σε διάφορους τομείς και από διάφορες υπηρεσίες. Αυτή είναι και η ξεκάθαρη επιδίωξη μας στο Υπουργείο Εξωτερικών. Φιλοδοξία μας είναι η Κύπρος να καταστεί στο σύντομο μέλλον πρότυπο στην περιοχή σε ζητήματα που άπτονται της ισότητας των φύλων, συνεισφέροντας ουσιαστικά και στην προώθηση της περιφερειακής και διεθνούς συνεργασίας στον σημαντικό αυτό τομέα, συμβάλλοντας συνάμα και στην επίτευξη του εν λόγω στόχου στο εσωτερικό της χώρας μας.