Γράφει ο Παναγιώτης Χατζηαποστόλου [email protected]

Οι ίδιοι κύκλοι οι οποίοι επιδίωκαν το κλείσιμο της επιτήρησης της υπόθεσης της Τιτίνας Λοϊζίδου επιδιώκουν και το κλείσιμο της επιτήρησης της πτυχής των αγνοουμένων. Αυτό ανέφερε ενώπιον των Βουλευτών της Επιτροπής Προσφύγων ο Εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών. Η επιτροπή εξέτασε σήμερα, το θέμα της καθυστέρησης της κατάθεσης του νομοσχεδίου για το Μηχανισμό Αποζημιώσεων για τον καταμερισμό των αποζημιώσεων που είχε επιδικάσει το ΕΔΑΔ το 2014 εναντίον της Τουρκίας αναφορικά με το θέμα των αγνοουμένων. Από το 2014 η Κύπρος δεν έχει μέχρι και σήμερα, παρά τα διαβήματα και τις ενέργειες που γίνονται, να βρει τους κατάλληλους μηχανισμούς που θα πείσουν ή θα αναγκάσουν την Τουρκία να καταβάλει τις αποζημιώσεις που επιδικάστηκαν τον 2014 από το ΕΔΑΔ για σωρεία παραβάσεων κατά την εισβολή. Όπως εξήγησε ενώπιον της Επιτροπής ο Εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών, αυτό που γίνεται εδώ και αρκετό καιρό, είναι η πίεση προς τη διεθνή κοινότητα ώστε να πιέσει με τη σειρά της την Τουρκία να συμμορρφωθεί έστω και την υστάτη με τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ. 

Ως προς τις επιδιώξεις και τις προσπάθειες της Ε/κ πλευράς ο εκπρόσωπος του Υπουργείου είπε πως κινείται πάντα σε διπλωματικό και νομικό επίπεδο για επιτευχθούν οι στόχοι. Πρέπει οι προσπάθειες αυτές και η υποστήριξη που λαμβάνει η Κύπρος, εξήγησε, κάποια στιγμή να μεταφραστεί σε αποφάσεις που να επιβάλλουν στην Τουρκία την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών, η Επιτροπή Υπουργών, κάποια στιγμή, με πρόταση της Γραμματείας του Συμβουλίου της Ευρώπης, το οποίο έχει και τη θεσμική ευθύνη να υποβάλλει προτάσεις προς την Επιτροπή Υπουργών, να θέσει το ερώτημα στο δικαστήριο κατά πόσο ένα κράτος είναι ή όχι σε παράβαση των υποχρεώσεων του, όπως έγινε και στην υπόθεση του Αζερμπαϊτζάν κατά της Αρμενίας. Ωστόσο, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών, με τα διαπλεκόμενα συμφέροντα που υπάρχουν και αυτά που γίνονται με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί με τον πόλεμο στην Ουκρανία και του ρόλου που έχει αναλάβει η Τουρκία καθιστούν δύσκολη την προσπάθεια που γίνεται. Όπως είπε, ίσως να έχει περάσει από το μυαλό κάποιων μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, πως η Τουρκία έχει βαρυφορτωθεί με υποθέσεις εναντίον της και συνεπώς κάπου το πινάκιο της Επιτροπής Αναπληρωτών Υπουργών θα πρέπει να ελαφρυνθεί.

Άλλωστε υπενθυμίζεται πως με δημοσίευμα της η εφημερίδα “Καθημερινή” έγραφε πως Γερμανία και Νορβηγία καλούσαν τα κράτη που τηρούσαν αποχή να ψηφίσουν υπέρ του κλεισίματος της υπόθεσης Λοϊζίδου. Μάλιστα, η στάση του Βερολίνου ξεπέρασε τα όρια της πρόκλησης, καθώς επέμεινε σε κλείσιμο της υπόθεσης Λοϊζίδου ακόμη και μετά από διαβήματα που έκανε η Λευκωσία, η οποία προσπάθησε να εξηγήσει τις συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης στο Κυπριακό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αλλαγή της στάσης τεσσάρων χωρών, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Εσθονίας και της Λιθουανίας, κατά τρόπο που έγειρε την πλάστιγγα ώστε η Τουρκία να πάρει το επιθυμητό για αυτήν αποτέλεσμα, δηλαδή την απόφαση της Επιτροπής Αναπληρωτών Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης να τερματίσει τη διαδικασία επιτήρησης και επίβλεψης στην εφαρμογή της απόφασης του ΕΔΑΔ, αναφορικά με την ιδιωτική προσφυγή της Τιτίνας Λοϊζίδου κατά της Τουρκίας.

Να ασκηθεί πίεση

Οι βουλευτές της επιτροπής εξέφρασαν την άποψη ότι το σημαντικό είναι να ασκηθεί πίεση στην Τουρκία και αυτό γίνεται μέσα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπουργών, που κάθεται μία φορά τον χρόνο και αξιολογεί την πρόοδο των αποφάσεων του ΕΔΑΔ. Όπως είπαν το νομοσχέδιο δεν είναι η προτεραιότητα. Πρώτιστα ξεκαθάρισαν πρέπει να βρεθούν οι μιχανησμοί για να καταβληθούν οι αποζημιώσεις. Ερωτηθείς από τους βουλευτές εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών ξεκαθάρισε πως η μη ετοιμασία του νομοσχεδίου δεν έχει τεθεί σαν δικαιολογία από την Τουρκία για να μην καταβάλει τα χρήματα. Ξεκαθάρισε πως όλα τα κράτη μέλη στο Στρασβούργο, όταν γίνεται συζήτηση για τους αγνοουμένους, εκφράζουν την άποψη πως η Τουρκία οφείλει άνευ όρων να καταβάλει τις αποζημιώσεις αλλά και να βοηθήσει στην εξακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων και ταυτόχρονα να διερευνήσει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες χάθηκαν.

Σχεδόν έτοιμος ο Μηχανισμός Αποζημιώσεων

Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόμη ένδειξη πότε και αν η Τουρκία προτίθεται να υπακούσει στην απόφαση του ΕΔΑΔ, οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν ετοιμάσει τον Μηχανισμό Αποζημιώσεων, και το νομοσχέδιο βρίσκεται για νομοτεχνικό έλεγχο, στη Νομική Υπηρεσία. Όπως ανέφερε ενώπιον της Επιτροπής Προσφύγων της Βουλής, η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας είπε πως μόλις η Κυπριακή Δημοκρατία λάβει την αποζημίωση έχει προθεσμία 18 μήνες για ετοιμάσει το σχετικό νομοσχέδιο. Διαβεβαίωσε ωστόσο πως το νομοσχέδιο μόλις καταβληθούν τα ποσά από την Τουρκία η Κυπριακή Δημοκρατία θα είναι έτοιμη να το κατατεθεί ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου και στη συνέχεια θα προωθηθεί στην Βουλή για συζήτηση, ενώπιον της αρμόδιας Επιτροπής Προσφύγων, Εγκλωβισμένων, Αγνοουμένων και Παθόντων.

Θέμα και το 2020

Το 2020 κατά την εξέταση «Κύπρου εναντίον Τουρκίας», από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ), σε υπόμνημα ενόψει της συνεδρίασης, η κυπριακή Κυβέρνηση ζητά από την Επιτροπή Υπουργών να εξετάσει και να αποφασίσει τα επόμενα βήματα σε σχέση με το μέρος αυτό της απόφασης του ΕΔΑΔ, λαμβάνοντας μεταξύ άλλων υπόψη τις πληροφορίες που υποβάλλονται στη συνάντηση. Όσον αφορά την απόφαση του ΕΔΑΔ του 2014 για αποζημίωση εκ μέρους της Τουρκίας συνολικού ύψους €90 εκ. (€30 εκ. προς τους συγγενείς των αγνοουμένων και €60 εκ. προς τους εγκλωβισμένους Ε/κ κατοίκους της Καρπασίας) η Λευκωσία είχε ζητήσει από την Επιτροπή Υπουργών να υπογραμμίσει πως είναι ζωτικής σημασίας η άνευ όρων καταβολή της. Ζητά επίσης να εκφράσουν οι Μόνιμοι Αντιπρόσωποι την απογοήτευσή τους για τη διαρκή αποτυχία της Τουρκίας να συμμορφωθεί προς αυτή της την υποχρέωση.

Η απόφαση του ΕΔΑΔ

Από την αποζημίωση των 90 εκατομμυρίων ευρώ, τα 30 αφορούν τους αγνοούμενους Ελληνοκυπρίους και τους συγγενείς τους, ενώ τα υπόλοιπα στη ζημιά που υπέστησαν οι κάτοικοι του θύλακα της χερσονήσου της Καρπασίας, όπως αναφέρει η απόφαση του ΕΔΑΔ. Το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι χρόνος δεν διαγράφει τις ευθύνες της Τουρκίας στη συγκεκριμένη υπόθεση. Ηδη, το 2009, το ΕΔΑΔ είχε επιδικάσει για το ίδιο θέμα πρόστιμο 13 εκατομμυρίων ευρώ για παραβίαση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας των Ελληνοκυπρίων από την Τουρκία, ενώ το ίδιο όργανο είχε αποφανθεί κατά της τουρκικής επέμβασης και το 2001, αλλά τότε δεν είχε προχωρήσει σε επιδίκαση αποζημίωσης. Πριν από την έκδοση της απόφασης, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου είχε δηλώσει ότι αυτή δεν είναι ούτε δεσμευτική ούτε έχει κάποια ιδιαίτερη αξία. Το δικαστήριο έκρινε την Τουρκία ένοχη για παραβίαση των ευρωπαϊκών συμφωνιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, σημειώνοντας ότι ακόμη αγνοούνται 1.491 Ελληνοκύπριοι, όπως και ότι 211.000 ακόμη εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους.