Το Ινστιτούτο Ραδιοπροστασίας και Πυρηνικής Ασφάλειας της Γαλλίας (IRSN) εντόπισε στη Ρωσία την πιθανότερη προέλευση των ραδιενεργών στοιχείων που ανιχνεύθηκαν στην ατμόσφαιρα πολλών χωρών της Ευρώπης στις αρχές του Οκτωβρίου και έδωσε στη δημοσιότητα χάρτη με τις συγκεντρώσεις ρουθηνίου-106 επάνω από την Ευρώπη εκείνο το χρονικό διάστημα και την εκτίμηση για τον γεωγραφικό εντοπισμό της προέλευσης της ρύπανσης.

Στο τέλος του Σεπτεμβρίου και τις αρχές του Οκτωβρίου 2017, πολύ ασυνήθιστα ραδιενεργά στοιχεία, ρουθήνιο-106, ανιχνεύθηκαν από πολλά εποπτικά δίκτυα ευρωπαϊκών χωρών, ανάμεσά τους και από σταθμούς της νότιας Γαλλίας, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Le Figaro.

Ρύπανση σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις, στα όρια του εντοπισμού στη Δυτική Ευρώπη και, κατά συνέπεια σε μη επικίνδυνο επίπεδο, η προέλευση της οποίας όμως αποτελούσε μυστήριο. Τι θα μπορούσε να εκπέμψει τέτοια ραδιενεργά στοιχεία στην ατμόσφαιρα και από πού προερχόταν αυτή η ρύπανση;

«Το ρουθήνιο-106 δεν απαντάται σε φυσική κατάσταση, κατά συνέπεια, θα έπρεπε να έχει απελευθερωθεί στο περιβάλλον από ανθρώπινη δραστηριότητα», σύμφωνα με τον Ζαν-Μαρ Περές, αναπληρωτή γενικό διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Ραδιοπροστασίας και Πυρηνικής Ασφάλειας.

Οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί θεσμοί παρακολούθησης της ραδιενέργειας στην Ευρώπη, το IRSN στη Γαλλία και το BfS στη Γερμανία υποψιάσθηκαν τότε ότι η ρύπανση προερχόταν από την ανατολική Ευρώπη και πιο συγκεκριμένα από την περιοχή νότια των Ουραλίων στη Ρωσία.

Η κρίση αυτή εγείρει πολλά ερωτηματικά, αλλά δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τη δημόσια υγεία, αφού οι δόσεις ήταν τόσο μικρές, τουλάχιστον στη δυτική Ευρώπη, αφού αγνοείται εάν υπήρξαν πληθυσμοί στη Ρωσία που εκτέθηκαν σε αυτήν.

Ο χάρτης που δόθηκε στη δημοσιότητα από τον IRSN καταρτίσθηκε με βάση τις μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη την χρονική περίοδο και τις κινήσεις του αέρα που μετέφερε το ρουθήνιο στις περιοχές που στη συνέχεια ανιχνεύθηκε από τους σταθμούς μέτρησης.

Με βάση τις μετρήσεις αυτές, η προέλευση της διαρροής εντοπίσθηκε ανάμεσα στον ποταμό Βόλγα και τον ορεινό όγκο των Ουραλίων, γύρω από την πόλη Περμ.

Στο τέλος του Οκτωβρίου, η ρωσική Rosatom πέρασε στην αντεπίθεση εξηγώντας ότι η απελευθέρωση του ρουθηνίου-106 στην ατμόσφαιρα δεν μπορεί να οφείλεται στις δικές της δραστηριότητες, διότι κανένας από τους πυρηνικούς σταθμούς της δεν ανακοίνωσε κάποιο περιστατικό διαρροής.

Όμως οι ειδικοί της δυτικής Ευρώπης, οι Γάλλοι όπως και οι Γερμανοί, συμφωνούν ως προς το συμπέρασμα ότι η διαρροή προέρχεται από τη Ρωσία. Την ίδια στιγμή, το μυστήριο παραμένει ως προς το αίτιο αυτής της ρύπανσης. Δεν μπορεί να πρόκειται για ατύχημα σε πυρηνικό αντιδραστήρα του πυρηνικού σταθμού του Μπελογιάρσκ, που βρίσκεται στην πιθανή τοποθεσία, ανατολικά των Ουραλίων, διότι το ρουθήνιο- 106 είναι το μοναδικό στοιχείο που ανιχνεύθηκε, χωρίς να συνοδεύεται από άλλα ραδιενεργά στοιχεία που στην περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος απελευθερώνονται επίσης στον αέρα.

Μπορεί να οφείλεται σε από ατύχημα εξάτμιση διαλύματος που περιείχε ρουθήνιο κατά τη διάρκεια επεξεργασίας πυρηνικών καυσίμων ή από ραδιενεργές πηγές ρουθηνίου (που χρησιμοποιούνται στην ακτινοβολία ορισμένων όγκων) που χάθηκαν ή κάηκαν σε αποτεφρωτήρα από λάθος.

Οι ρωσικές αρχές προτιμούν την υπόθεση της πτώσης και διάλυσης στην ατμόσφαιρα δορυφόρου εξοπλισμένου με ηλεκτρογεννήτρια ρουθηνίου. «Εξετάσαμε αυτήν την υπόθεση, αλλά δεν έχουμε καμία πληροφορία που να δείχνει ότι κάποιος δορυφόρος με τέτοιο εξοπλισμό έπεσε στη Γη την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, άρα δεν μπορούμε να πούμε κάτι», δήλωσε ο Ζαν-Μαρκ Περές.

Για την ζώνη από την οποία πιθανότατα προήλθε η διαρροή, η ποσότητα του ρουθηνίου-106 που απελευθερώθηκε είναι πολύ σημαντική και εκτιμάται με προσομοίωση σε 100 έως 300 terabequerels (100-300 χιλιάδες δισεκατομμύρια bequerels), σύμφωνα με το γαλλικό Ινστιτούτο. Η ποσότητα είναι τόση, ώστε εάν συνέβαινε στη Γαλλία, θα έπρεπε να εφαρμοσθούν μέτρα προστασίας του πληθυσμού σε μία ζώνη ακτίνας δεκάδων χιλιομέτρων γύρω από το σημείο της διαρροής.