Σε άνευ προηγουμένου πορεία αστάθειας και ανησυχίας βρίσκεται τον τελευταίο μήνα η Λευκορωσία μετά το αποτέλεσμα των Προεδρικών εκλογών της 9ης Αυγούστου. Η πρώην Σοβιετική χώρα, έχει προσελκύσει το παγκόσμιο ενδιαφέρον εξαιτίας της σφοδρής αντίδρασης της κοινωνίας της για το πρόσωπο του μακροβιότερου ηγέτη της ιστορίας της χώρας Αλεξάντερ Λουκασένκο. 

Μετά από βδομάδες βίαιων συγκρούσεων και διαδηλώσεων, υπάρχουν σοβαροί ισχυρισμοί για αστυνομική βία, προσαγωγές γυναικών και απολύσεις από μεγάλες κρατικές εταιρείες.

Ποια ήταν η κατάσταση πριν από τις εκλογές;

Ο Πρόεδρος Λουκασένκο είναι ο μακροβιότερος εν ενεργεία ηγέτης χώρας της Ευρώπης. Κυβερνά τη Λευκορωσία για 26 χρόνια, λίγα χρόνια πριν από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.

Υπήρξε ένας αυταρχικός ηγέτης ο οποίος προσπαθούσε πάντοτε να προστατεύσει παραμέτρους του Σοβιετικού κομμουνισμού. Μεγάλο μέρος της βιομηχανίας τελεί μέχρι σήμερα υπό τον έλεγχο κρατικών εταιρειών ενώ τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης υπήρξαν διαχρονικά πιστά στην κυβέρνηση. Η πανίσχυρες μυστικές υπηρεσίες της χώρας ονομάζονται μέχρι και σήμερα…KGB.

O Λουκασένκο διαχρονικά εμφανιζόταν ως ένας σκληρός εθνικιστής ο οποίος είχε κύριο στόχο την υπεράσπιση της χώρας του από «κακοήθεις εξωτερικές επιρροές» «εγγυώμενος» τη σταθερότητα. Σε αυτή τη λογική απευθυνόταν στον λαό της χώρας, απαιτώντας την υποστήριξη του μέσω εκλογών οι οποίες ουδέποτε θεωρήθηκαν ελεύθερες ή δίκαιες.

Τους τελευταίους μήνες, σύμφωνα με την αντιπολίτευση της χώρας, υπήρξε διαφοροποίηση στον τρόπο που κυβερνούσε τη χώρα, με τους πολίτες να εκφράζουν σοβαρά παράπονα για διαφθορά, φτώχεια, μειωμένες ευκαιρίες και χαμηλούς μισθούς. Όλα αυτά αναμίχθηκαν με τα όσα έφερε η κρίση του κορωνοϊού στη χώρα.

Ο μακροχρόνιος ηγέτης της χώρας σε διαφορετικές περιπτώσεις έλεγε πως ο κορωνοϊός θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με τη βότκα, τη σάουνα και τη σκληρή δουλειά, συναντώντας την έντονη αντίδραση της αντιπολίτευσης η οποία έλεγε εν ολίγοις ότι ο άνθρωπος αυτός έχει ξεφύγει για τα καλά.

Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, δύο υποψήφιοι της αντιπολίτευσης κατέληξαν στη φυλακή, ενώ ένας άλλος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν στον σχηματισμό ενός ισχυρού συνασπισμού που αποτελείτο από τρεις γυναίκες που συμμετείχαν στις εκστρατείες των πιο πάνω.

Τι έγινε στις εκλογές;

Μια εκ των τριών γυναικών, η Svetlana Tikhanovskaya κατέθεσε την υποψηφιότητα της στη θέση του συζύγου της Sergey Tikhanovsky ο οποίος νωρίτερα είχε συλληφθεί. Η 37χρονη και οι δύο συνεργάτιδες της ηγήθηκαν ενός μεγάλου κοινωνικού κύματος που ζητούσε πολιτική αλλαγή στη χώρα.

Στις 9 Αυγούστου, την ημέρα των εκλογών, η αντιπολίτευση ήδη εξέφραζε τις ανησυχίες της για το ενδεχόμενο καλπονοθείας στην καταμέτρηση. Καθώς στη χώρα δεν προσκλήθηκαν ανεξάρτητοι παρατηρητές, αυτοί οι φόβοι εντάθηκαν και στην πορεία τεκμηριώθηκαν σε διαφορετικές περιπτώσεις. Σημειώνεται πως εν μέσω της καταμέτρησης σημειώθηκε διακοπή του διαδικτύου στη χώρα η οποία διήρκησε για αρκετές ημέρες.

Τα exit polls έδειχναν τον Λουκασένκο νικητή των εκλογών με ποσοστό 80% ενώ η αντίπαλος του που ηγήθηκε του κύματος για αλλαγή, συγκέντρωνε μόλις 10%. Η ίδια πάντως διαφωνούσε και υποστήριζε ότι  το ποσοστό της ανερχόταν στο 60-70% των ψήφων.

Η δυσπιστία ως προς τα αποτελέσματα, οδήγησε σε οργή και ο οργή εκφράστηκε αργότερα από χιλιάδες πολίτες στους δρόμους. Τη νύχτα αμέσως μετά τις εκλογές, σημειώθηκαν βίαιες συγκρούσεις και έγιναν 3000 συλλήψεις πολιτών στο Μινσκ και άλλες πόλεις της χώρας. Η αστυνομία έκανε χρήση χημικών και πλαστικών σφαιρών και χειροβομβίδων κρότου λάμψης. Το ίδιο σκηνικό συνεχίστηκε και τις επόμενες ημέρες.

Η Tikhanovskaya η οποία εξέφρασε ανοιχτά τα παράπονα της για την ποιότητα του αποτελέσματος, τέθηκε υπό κράτηση για επτά συνολικά ώρες και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα και να πάει στη Λιθουανία για να συναντήσει τα παιδιά της όπου τα είχε στείλει προηγουμένως. Εμφανώς συναισθηματικά φορτισμένη, σε ένα βίντεο, απευθυνόμενη προς τους διαδηλωτές ανέφερε πως υπερεκτίμησε τις δυνάμεις της και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα για το καλό των παιδιών της.

Η εξέλιξη των διαδηλώσεων

Αστυνομική βία, συλλήψεις, ξυλοδαρμός συλληφθέντων και γεμάτες φυλακές συνέθεταν τις επόμενες ημέρες στη χώρα. Πράγματα που έφεραν νέες διαδηλώσεις, με γυναίκες που φορώντας άσπρα και κρατώντας τριαντάφυλλα, ένωσαν τις φωνές τους στους δρόμους. Ακολούθησαν απεργίες από κρατικές εταιρείες και βιομηχανίες ενώ αρκετοί αξιωματούχοι των εταιρειών υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους. Το δρόμο αυτό ακολούθησαν και άλλοι κρατικοί αξιωματούχοι αλλά και αστυνομικοί, ενώνοντας τις φωνές τους με διαδηλωτές. Ακόμα και διπλωμάτες της χώρας όπως ο Λευκορώσος Πρέσβης στη Σλοβακία, ανακοίνωναν τη συμπαράσταση τους προς τους διαδηλωτές.

Χθες Κυριακή, μετά το κάλεσμα της Svetlana Tikhanovskaya πραγματοποιήθηκαν νέες διαδηλώσεις από κοινωνικά κινήματα και ακαδημαϊκούς της χώρας επισκιάζοντας άλλη διαδήλωση υποστηρικτών του Λουκασένκο.