Τις προτάσεις της για τη σταδιακή απεξάρτηση της ΕΕ από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα πριν το 2030, αλλά και μέτρα για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων τιμών της ενέργειας στην Ευρώπη παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό το φως της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

 «Πρέπει να ανεξαρτητοποιηθούμε από το ρωσικό πετρέλαιο, τον άνθρακα και το φυσικό αέριο. Δεν μπορούμε να βασιζόμαστε σε έναν προμηθευτή που μας απειλεί ρητά», δήλωσε η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Πρέπει να δράσουμε τώρα για να αμβλύνουμε τον αντίκτυπο της αύξησης των τιμών της ενέργειας, να διαφοροποιήσουμε τον εφοδιασμό μας με φυσικό αέριο για τον επόμενο χειμώνα και να επιταχύνουμε τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Όσο πιο γρήγορα στραφούμε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το υδρογόνο, σε συνδυασμό με περισσότερη ενεργειακή απόδοση, τόσο πιο γρήγορα θα είμαστε πραγματικά ανεξάρτητοι και θα κυριαρχήσουμε στο ενεργειακό μας σύστημα», τόνισε η φον ντερ Λάιεν.

Ειδικότερα, το σχέδιο της Επιτροπής για την εξάλειψη της εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό αέριο πριν το 2030 (REPowerEU), περιλαμβάνει τα εξής: 

• Διαφοροποίηση των προμηθειών φυσικού αερίου, μέσω υψηλότερων εισαγωγών LNG (από ΗΠΑ, Κατάρ κλπ.) και αγωγών από μη Ρώσους προμηθευτές.
• Μεγαλύτερο όγκο παραγωγής και εισαγωγών βιομεθανίου και ανανεώσιμων πηγών υδρογόνου.
•  
• Ταχύτερη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων στα σπίτια, τα κτίρια, τη βιομηχανία και το ηλεκτρικό σύστημα, ενισχύοντας την ενεργειακή απόδοση και αυξάνοντας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
• Πλήρης εφαρμογή των προτάσεων της Επιτροπής για την πράσινη μετάβαση «Fit for 55», η οποία θα μπορούσε να μειώσει την ετήσια κατανάλωση ορυκτού αερίου κατά 30%, που ισοδυναμεί με 100 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm), έως το 2030. 

Με τα μέτρα στο σχέδιο REPowerEU, η Επιτροπή εκτιμά ότι θα μπορούσαν να καταργηθούν σταδιακά τουλάχιστον 155 bcm χρήσης ορυκτών αερίων, που ισοδυναμούν με τον όγκο που εισήχθη από τη Ρωσία το 2021. Σχεδόν τα δύο τρίτα αυτής της μείωσης μπορούν να επιτευχθούν εντός ενός έτους, τερματίζοντας την υπερβολική εξάρτηση της ΕΕ από έναν μόνο προμηθευτή. Η Επιτροπή προτείνει να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για τον εντοπισμό των καταλληλότερων έργων για την επίτευξη αυτών των στόχων, βασιζόμενη στην εκτεταμένη εργασία που έχει ήδη γίνει στα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.

Σημειώνεται ότι η Ρωσία παρείχε περίπου το 45% των συνολικών εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ το 2021. Οι άλλοι κύριοι προμηθευτές αερίου στην ΕΕ ήταν η Νορβηγία (23%), η Αλγερία (12%), οι Ηνωμένες Πολιτείες (6%) και το Κατάρ (5%).Για το αργό πετρέλαιο, η Ρωσία ήταν επίσης ο μεγαλύτερος προμηθευτής εισαγωγών από την ΕΕ (27%), ενώ στον τομέα του λιθάνθρακα, παρόλο που οι όγκοι των εισαγωγών έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια, η Ρωσία παραμένει επίσης ο πρώτος προμηθευτής (46%), ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ (15%) και την Αυστραλία (13%).

Η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον δήλωσε: «Για τις υπόλοιπες εβδομάδες αυτού του χειμώνα, η Ευρώπη έχει επαρκείς ποσότητες φυσικού αερίου, αλλά πρέπει να αναπληρώσουμε τα αποθέματά μας επειγόντως για το επόμενο έτος. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα προτείνει έως την 1η Οκτωβρίου, η αποθήκευση φυσικού αερίου στην ΕΕ να έχει πληρωθεί έως τουλάχιστον 90%.»

Εξάλλου, σε συνέχεια της «Εργαλειοθήκης τιμών ενέργειας» που πρότεινε η Επιτροπή τον περασμένο Οκτώβριο, βοηθώντας τα κράτη-μέλη να μετριάσουν τον αντίκτυπο των υψηλών τιμών στους ευάλωτους καταναλωτές, σήμερα η Επιτροπή παρουσιάζει πρόσθετα έκτακτα μέτρα. 

Δίνεται η δυνατότητα ρύθμισης των τιμών σε εξαιρετικές περιστάσεις και τα κράτη-μέλη να μπορούν να αναδιανέμουν στους καταναλωτές, τα έσοδα από τα υψηλά κέρδη του ενεργειακού τομέα και την εμπορία εκπομπών. 

Η Επιτροπή θα διαβουλεύεται με τα κράτη-μέλη σχετικά με τις ανάγκες και το πεδίο εφαρμογής ενός νέου προσωρινού πλαισίου κρατικών ενισχύσεων για την παροχή ενισχύσεων σε εταιρείες που έχουν πληγεί από την κρίση, ιδίως σε εταιρείες που αντιμετωπίζουν υψηλό ενεργειακό κόστος.

Η Επιτροπή σκοπεύει να υποβάλει έως τον Απρίλιο μια νομοθετική πρόταση που απαιτεί την πλήρωση της υπόγειας αποθήκευσης φυσικού αερίου σε ολόκληρη την ΕΕ έως τουλάχιστον το 90% της χωρητικότητάς της, έως την 1η Οκτωβρίου κάθε έτους. Η πρόταση θα συνεπαγόταν την παρακολούθηση και την επιβολή των επιπέδων πλήρωσης και τη δημιουργία ρυθμίσεων αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών.  

Για να αντιμετωπίσει την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, η Επιτροπή θα εξετάσει όλες τις πιθανές επιλογές, μεταξύ άλλων, έκτακτα μέτρα για τον περιορισμό της μεταδοτικής επίδρασης των τιμών του φυσικού αερίου στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, όπως προσωρινά όρια τιμών. Θα αξιολογήσει επίσης επιλογές για τη βελτιστοποίηση του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας λαμβάνοντας υπόψη την τελική έκθεση του Οργανισμού της ΕΕ για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και άλλες συνεισφορές σχετικά με τα οφέλη και τα μειονεκτήματα των εναλλακτικών μηχανισμών τιμολόγησης για να διατηρηθεί η ηλεκτρική ενέργεια προσιτή, χωρίς διακοπή του εφοδιασμού και περαιτέρω επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση.

Ο Αντιπρόεδρος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία Φρανς Τίμερμανς δήλωσε: «Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι μια φθηνή, καθαρή και δυνητικά ατελείωτη πηγή ενέργειας και αντί να χρηματοδοτούν τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων αλλού, δημιουργούν θέσεις εργασίας εδώ. Ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία καταδεικνύει την επείγουσα ανάγκη επιτάχυνσης της μετάβασής μας στην καθαρή ενέργεια».