“Κλείστε τους αιθέρες”.. τρεις λέξεις που εδώ και ημέρες περιλαμβάνονται στις καθημερινές εκκλήσεις του Ουκρανού Προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι που ζητά επιτακτικά από το ΝΑΤΟ τη δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη χώρα, προειδοποιώντας ότι σε διαφορετική περίπτωση κινδυνεύει να δει «ρωσικές ρουκέτες» να πέφτουν στο έδαφος των κρατών-μελών του. 

Τι θα σήμαινε όμως μια τέτοια εξέλιξη και γιατί είναι δύσκολη η εφαρμογή ενός “no -fly zone” πάνω από την Ουκρανία; Ένα ερώτημα που απαντά στο AlphaNews.Live ο διεθνολόγος και Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Μιχάλης Κοντός.  

Όπως μας εξήγησε, το “no – fly zone” είναι ένας θεσμός που πρωτοεμφανίστηκε μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου και λαμβάνει εγγυήσεις αλλά και στρατιωτική δέσμευση από ένα κράτος ή από μια συμμαχία κρατών, ή από ένα οργανισμό προκειμένου σε μια περιοχή όπου διεξάγεται ένοπλη σύγκρουση να μην επιτρέπεται η χρήση του εναέριου χώρου. 

Advertisement

“Δηλαδή να υπάρχει ένας μηχανισμός αεράμυνας ο οποίος να αναλαμβάνει να αποτρέπει τις πτήσεις είτε πολιτικών είτε στρατιωτικών αεροσκαφών” και μας εξηγεί τι σημαίνει εάν εφαρμοστεί στην ουκρανική κρίση. 

“Αν για παράδειγμα το ΝΑΤΟ ή οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής θα επιλέξουν να δημιουργήσουν ένα no fly zone πάνω από την Ουκρανία, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έρθουν σε αντιπαράθεση με τη ρωσική πολεμική αεροπορία. Άρα στην πράξη σημαίνει πόλεμο μεταξύ Ρωσίας – ΝΑΤΟ με ότι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την παγκόσμια σταθερότητα και ειρηνική ασφάλεια”.

Η στάση των ΗΠΑ

Από τη στιγμή, σημείωσε, που οι ΗΠΑ απορρίπτουν τη στρατιωτική επέμβαση στην ουκρανική κρίση εξυπακούεται και η απόρριψη του αιτήματος Ζελένσκι για “no -fly zone”. 

Κληθείς να σχολιάσει τις καθημερινές εκκλήσεις του Ουκρανού Προέδρου για κλείσιμο των αιθέρων, ο κ. Κοντός είπε,  

“Αντιλαμβάνεστε ότι “ο πνιγμένος θα πιαστεί από τα μαλλιά”, δηλαδή ο κ. Ζελένσκι επιχειρεί αυτό που κάνουν κατά κανόνα οι ηγέτες μικρών κρατών τα οποία δέχονται στρατιωτική επίθεση από μεγαλύτερο και ισχυρότερο κράτος που είναι να ευαισθητοποιήσει τη διεθνή κοινότητα και να τη φέρει προ των ευθυνών της”.

Πότε εφαρμόστηκε “no – fly zone” στο παρελθόν

Όσο για το πότε εφαρμόστηκε στο παρελθόν μια “ζώνη απαγόρευσης πτήσεων”, μας ανέφερε πως αυτό έγινε στις αρχές της δεκαετίας του 90 κατά τη γιουγκοσλαβική κρίση, μονομερώς από το ΝΑΤΟ όπως επίσης και στο Ιράκ. 

“Είχε εφαρμοστεί και με ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας στη Λιβύη το 2011. Η περίπτωση βέβαια αυτή είναι διαφορετική διότι αν δεν υπάρχει ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας τότε είναι αμφίβολη και η νομική ισχύς ενός no – fly zone. Αν υπάρχει ψήφισμα όμως τότε εξυπακούεται και το δικαίωμα χρήσης νόμιμης βίας κάτι που σημαίνει ότι εάν το Σ.Α έχει εξουσιοδοτήσει τη δημιουργία no – fly zone, τυχόν κατάρριψη εισερχόμενων πολεμικών αεροσκαφών θα γίνεται δια της νόμιμης οδού”.

Πρόσθεσε πως στην περίπτωση που υπάρχει “ζώνη απαγόρευσης πτήσεων” που δεν έχει εξουσιοδοτηθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας τότε ο μόνος τρόπος για να το νομιμοποιήσεις είναι δια του άρθρου 51 του Συμβουλίου Ασφαλείας που αναφέρεται στο δικαίωμα της νόμιμης άμυνας. 

“Άρα στην πράξη ότι κάποιος άλλος θα αναλάβει την άμυνα της Ουκρανίας. Είναι για αυτό το λόγο που εξυπακούεται πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ – Ρωσίας τυχόν εφαρμογή μια τέτοιας ρήτρας. Συνεπώς είναι και στρατηγικό και νομικό το ζήτημα”. 

Οι εξελίξεις στη ρωσική εισβολή..

Όσο τη ρωσική εισβολή στη Ουκρανία, ο διεθνολόγος είπε πως ήταν καλά προμελετημένη και πως από την πλευρά της Μόσχας λήφθηκαν υπόψη όλοι οι παράγοντες και το πιθανό κόστος ενώ έχει επενδυθεί τεράστιο οικονομικό, στρατιωτικό και διπλωματικό κεφάλαιο για να επιτευχθούν συγκεκριμένοι στόχοι.

“Αν αυτοί οι στόχοι δεν επιτευχθούν τουλάχιστον σε ικανοποιητικό βαθμό για τη Ρωσία, δεν βλέπω πως θα συναινέσει η Μόσχα σε κάποιου είδους κατάπαυση του πυρός. Εάν οι στόχοι έχουν επιτευχθεί εξυπακούεται είτε παράδοση της Ουκρανίας είτε ένα μεγάλο φόρο αίματος και φυσιολογική κάμψη της ουκρανικής αντίστασης είτε και τα δυο. Εγώ προσωπικά αναμένω ότι ουσιαστικές εξελίξεις μπορεί να προκύψουν μόνο εάν επιτευχθεί κάτι χειροπιαστό που να μπορέσει να αιτιολογήσει και στο εσωτερικό της Ρωσίας ως μια νίκη. Κατά πόσο αυτό το κέρδος η Ρωσία θα μπορέσει να το διατηρήσει χωρίς να πληρώσεις δυσβάσταχτο κόστος ένεκα και της μεγάλης οικονομικής επίθεσης που δέχεται από τους Δυτικούς είναι ένα πολύ διαφορετικό θέμα συζήτησης”. 

Υπενθυμίζεται ότι σε δηλώσεις του στα τέλη Φεβρουαρίου ο ΓΓ του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ απέκλεισε ένα ενδεχόμενο δημιουργίας no fly zone στην Ουκρανία λέγοντας ότι, «δεν έχουμε καμία πρόθεση να κινηθούμε προς την Ουκρανία, είτε με χερσαίες είτε με εναέριες δυνάμεις». Από την πλευρά του ο Βρετανός Υπουργός Άμυνας Μπεν Γουάλας κατέστησε σαφές ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα βοηθούσε στην επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη χώρα, επειδή η μάχη με ρωσικά αεροσκάφη θα πυροδοτούσε έναν «πόλεμο σε ολόκληρη την Ευρώπη».