Οι αποφάσεις των δύο αμερικανικών πολιτειών- Κολοντάντο και Μέιν-να αποκλείσουν τον Ντόναλντ Τραμπ από τα ψηφοδέλτιά τους για τις προκριματικές εκλογές του κόμματος για το προεδρικό χρίσμα, βασίζονται στη «ρήτρα εξέγερσης» του Συντάγματος των ΗΠΑ και θα μπορούσαν να έχουν σοβαρές συνέπειες στις εκλογές του 2024, αναφέρει σε ανάλυσή της η εφημερίδα «Guardian» .

Αξιωματούχοι στο Κολοράντο και στο Μέιν αποφάνθηκαν ότι ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ δεν πληροί τα κριτήρια για να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για τον Λευκό Οίκο, επικαλούμενοι τον ρόλο του στην ανταρσία της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ το 2020.

Στις αρχές του μήνα, το Ανώτατο Δικαστήριο στο Κολοράντο αποφάσισε – με τέσσερις ψήφους υπέρ και τρεις κατά- να αφαιρέσει το όνομα του Τραμπ από τα ψηφοδέλτια για το προεδρικό χρίσμα των Ρεπουμπλικανών. Ακριβώς το ίδιο έπραξε χθες και το Ανώτατο Δικαστήριο του Μέιν.

Οι δύο δικαστικές αποφάσεις σε Κολοράντο και Μέιν θα έχουν πιθανότατα σημαντικές νομικές και πολιτικές συνέπειες για τις εκλογές του 2024 ενώ βασίζονται σε μία διάταξη του αμερικανικού Συντάγματος, γνωστή ως «ρήτρα εξέγερσης», η οποία σπανίως εφαρμόζεται.

Το επιτελείο του Τραμπ ανακοίνωσε, όπως αναμενόταν, ότι θα ασκήσει έφεση κατά των δύο αποφάσεων στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, το οποίο θα μπορούσε κάλλιστα να τις καταργήσει. Παρόμοιες αγωγές εξελίσσονται σε δικαστήρια και άλλων πολιτειών.

Τι είναι η «ρήτρα εξέγερσης» και γιατί χρησιμοποιήθηκε;

Με βάση την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου του Κολοράντο, για πρώτη φορά, ένας υποψήφιος για το προεδρικό χρίσμα, κρίνεται μη επιλέξιμος για τον Λευκό Οίκο σύμφωνα με το Σύνταγμα στην ιστορία της χώρας. Ουδέποτε έχει αποκλειστεί υποψήφιος για την προεδρία από το ψηφοδέλτιο βάσει της «ρήτρας εξέγερσης», έσπευσε να σχολιάσει το σχετικό δημοσίευμα.

Το δικαστήριο του Κολοράντο, πάντως, αιτιολογώντας την απόφασή του, ανέφερε ότι οι προσπάθειες του τέως προέδρου «να ανατρέψει τα αποτελέσματα των εκλογών του 2020 ισοδυναμούν με συμμετοχή του σε ανταρσία, και το άρθρο 3 της 14ης τροπολογίας, που επικυρώθηκε μετά τον εμφύλιο πόλεμο, απαγορεύει στους εξεγερμένους να ασκούν ομοσπονδιακά αξιώματα, συμπεριλαμβανομένης της προεδρίας».

Προστίθεται ακόμη: «Δεν καταλήγουμε σε αυτά τα συμπεράσματα ελαφρά τη καρδία. Έχουμε επίγνωση του μεγέθους και της βαρύτητας των ερωτημάτων που τίθενται τώρα ενώπιόν μας. Έχουμε επίσης κατά νου το σοβαρό καθήκον μας να εφαρμόζουμε τον νόμο, χωρίς φόβο ή εύνοια και χωρίς να επηρεαζόμαστε από τις αντιδράσεις του κοινού στις αποφάσεις που ο νόμος επιβάλλει να λαμβάνουμε».

Το άρθρο 3 της 14ης τροπολογίας, που αναφέρεται επίσης ως «ρήτρα εξέγερσης», αποκλείει οποιονδήποτε από το Κογκρέσο, τον στρατό και τα ομοσπονδιακά και πολιτειακά αξιώματα που κάποτε ορκίστηκε να υπερασπιστεί το Σύνταγμα, αλλά στη συνέχεια «συμμετείχε» σε «εξέγερση» εναντίον του.

Η 14η τροπολογία, που επικυρώθηκε το 1868, συνέβαλε στη διασφάλιση των πολιτικών δικαιωμάτων για τους πρώην υπόδουλους, αλλά είχε επίσης ως στόχο να αποτρέψει τους πρώην αξιωματούχους της Συνομοσπονδίας από το να ανακτήσουν την εξουσία ως μέλη του Κογκρέσου και να αναλάβουν την κυβέρνηση εναντίον της οποίας είχαν μόλις επαναστατήσει.

Αν και η διάταξη επινοήθηκε για να αντιμετωπίσει τα επακόλουθα του εμφύλιου πολέμου, γράφτηκε με γενικούς όρους και, σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές, εξακολουθεί να έχει έχει ισχύ. Ωστόσο, το Κογκρέσο χορήγησε αμνηστίες το 1872 και το 1898. Αλλά οι πράξεις αυτές ήταν αναδρομικές, όπως υπογραμμίζουν οι μελετητές, και δεν περιόρισαν τη μελλοντική ισχύ της.

Ωστόσο, πολλοί νομικοί ισχυρίζονται ότι η μετεμφυλιακή ρήτρα ισχύει για τον Τραμπ λόγω του ρόλου του στην προσπάθεια ανατροπής του αποτελέσματος στις προεδρικές εκλογές του 2020, παρεμποδίζοντας τη μεταβίβαση της εξουσίας στον Δημοκρατικό Τζο Μπάιντεν και ενθαρρύνοντας τους υποστηρικτές του να εισβάλουν στο αμερικανικό καπιτώλιο.

Το 1919, το Κογκρέσο αρνήθηκε να τοποθετήσει Δημοκρατικό στο Κογκρέσο, με το επιχείρημα ότι παρείχε βοήθεια στους εχθρούς της χώρας κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η απόφαση του Κολοράντο και του Μέιν ισχύει μόνο για τις προκριματικές εκλογές των Ρεπουμπλικάνων της πολιτείας, οι οποίες θα διεξαχθούν στο Κολοράντο στις 5 Μαρτίου, πράγμα που σημαίνει ότι το όνομα του Τραμπ πιθανότατα δεν θα βρίσκεται στο ψηφοδέλτιοα. Το ίδιο ισχύει και στο Μέιν – εάν η απόφαση τεθεί σε ισχύ, θα ισχύει μόνο για το ψηφοδέλτιο της πολιτείας.

Ωστόσο, το ανώτατο δικαστήριο του Κολοράντο ανέστειλε προσωρινά την απόφασή του μέχρι τις 4 Ιανουαρίου, κάτι που θα επέτρεπε στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ μέχρι τότε να αποφασίσει εάν θα αναλάβει την υπόθεση. Αυτή είναι η ημέρα πριν από την καταληκτική προθεσμία για τους υποψηφίους.

Το Κολοράντο δεν είναι πλέον μια οποιαδήποτε – ο Μπάιντεν κέρδισε με διψήφια διαφορά το 2020 και η τελευταία φορά που αναδείχθηκε νικητής ένας Ρεπουμπλικανός ήταν το 2004 ωστόσο η απόφαση θα μπορούσε να επηρεάσει άλλες υποθέσεις στις ΗΠΑ. Άλλα κρατικά δικαστήρια έχουν καταδικάσει τους ενάγοντες. Στο Μίσιγκαν, για παράδειγμα, ένας δικαστής αποφάσισε ότι το Κογκρέσο, και όχι τα δικαστήρια, θα έπρεπε να αναλάβουν την υπόθεση Τραμπ.

Οι δύο δικαστικές αποφάσεις θα επηρεάσουν σίγουρα τους ένθερμους υποστηρικτές του τέως προέδρου των ΗΠΑ.

Οι σύμμαχοι του Τραμπ θα το χαρακτηρίσουν ως μια αντιδημοκρατική προσπάθεια να βάλουν… φρένο στη βούληση του αμερικανικού λαού, συγχωνεύοντάς την με τις πολυάριθμες νομικές υποθέσεις σε βάρος του οποίου εκκρεμούν σε κρατικό και ομοσπονδιακό δικαστήριο.

«Οι Δημοκρατικοί φοβούνται τόσο πολύ ότι ο Πρόεδρος Τραμπ θα κερδίσει στις 5 Νοεμβρίου του 2024 που προσπαθούν παράνομα να τον βγάλουν από το ψηφοδέλτιο», δήλωσε σε ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Ρεπουμπλικανή βουλευτής Ελίζ Στέφανικ, στενή σύμμαχος του Τραμπ.

Από την πλευρά τους, οι δικηγόροι του Τραμπ, υποστηρίζουν ότι η 14η τροπολογία δεν ισχύει για την προεδρία.

Ένας δικηγόρος του Τραμπ τόνισε επίσης ότι η ανταρσία της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο δεν ήταν αρκετά σοβαρή ώστε να πληροί τις προϋποθέσεις για εξέγερση και ότι όποιες παρατηρήσεις έκανε ο Τραμπ στους υποστηρικτές του εκείνη την ημέρα στην Ουάσιγκτον, προστατεύονται υπό την ελευθερία του λόγου.