Η άνοδος των ευρωσκεπτικιστικών εθνικιστικών κομμάτων στις ευρωεκλογές ενδέχεται να περιπλέξει την προσπάθεια της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να κερδίσει μια δεύτερη θητεία ως πρόεδρος της ισχυρής Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αν και παραμένει η επικρατέστερη για τη θέση.

Για να εξασφαλίσει άλλα πέντε χρόνια ως επικεφαλής του εκτελεστικού βραχίονα της ΕΕ, η φον ντερ Λάιεν χρειάζεται μια «ειδική πλειοψηφία» των 27 ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, επίσης, μια πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο των 720 εδρών.

Το 2019 πέρασε μετά βίας την ψηφοφορία αυτή, με μόλις εννέα ψήφους περισσότερες από τις απαιτούμενες, παρά το γεγονός ότι το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) που εκπροσωπεί ήταν η μεγαλύτερη ομάδα στο νομοθετικό σώμα. Είχε επίσης την υποστήριξη του δεύτερου μεγαλύτερου, των Σοσιαλιστών, αλλά και των Φιλελευθέρων, του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος στο Ευρωκοινοβούλιο.

Πώς θα εξασφαλίσει 361 ψήφους;

Το ΕΛΚ παραμένει η μεγαλύτερη ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι πρώτες προβλέψεις για τις έδρες έδειξαν ότι αν την ψηφίσουν όλοι οι κεντροαριστεροί, οι φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι, θα έχει περισσότερη από την απαιτούμενη πλειοψηφία των 361 ψήφων.

Ωστόσο, οι εθνικιστικές και ευρωσκεπτικιστικές πολιτικές ομάδες, καθώς και το ακροδεξιό γερμανικό AfD θα κερδίσουν από κοινού 22 βουλευτές σε σύνολο 149. Τα κέρδη τους θα μπορούσαν να είναι πολύ μεγαλύτερα, ανάλογα με το πόσοι από τους 102 πλέον ανένταχτους βουλευτές θα αποφασίσουν να ενταχθούν επίσημα σε μία από τις ευρωσκεπτικιστικές κοινοβουλευτικές ομάδες.

Αυτό θα άφηνε πολύ λιγότερα περιθώρια ελιγμών για τη φον ντερ Λάιεν, ιδίως επειδή δεν είναι σαφές πόσοι βουλευτές από τον πιθανό συνασπισμό της ενδέχεται να μην την ψηφίσουν, ακόμη και αν οι αρχηγοί των κομμάτων τούς δώσουν την υποστήριξή τους, όπως σημειώνει το πρακτορείο Reuters.

«Αγκάθι» στο δρόμο της η πρόθεσή της να συνεργαστεί με τη σκληρή δεξιά

Το 2019, περίπου 100 ευρωβουλευτές του ΕΛΚ, της κεντροαριστεράς και του συνασπισμού των φιλελευθέρων δεν ψήφισαν τη φον ντερ Λάιεν, αλλά πήρε τις ψήφους που χρειαζόταν από δεξιούς Πολωνούς βουλευτές. Αυτοί είναι απίθανο να την υποστηρίξουν τώρα, ειδικά από τη στιγμή που βοήθησε να προωθηθεί η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ και ήταν σκληρή σε θέματα κράτους δικαίου.

Για να εξασφαλίσει την υποστήριξή της στο κοινοβούλιο, η φον ντερ Λάιεν έχει δηλώσει την ετοιμότητά της να συνεργαστεί σε σημαντικά ζητήματα με το Ευρωπαϊκό Κόμμα Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), το οποίο συγκεντρώνει ευρωσκεπτικιστικά κόμματα όπως τα Αδέλφια της Ιταλίας της Μελόνι, το ισπανικό Vox και το πολωνικό «Νόμος και Δικαιοσύνη».

Διπλωμάτες λένε ότι αυτό θα μετατοπίσει την χάραξη πολιτικής της ΕΕ περισσότερο προς τα δεξιά στο στάδιο της πρότασης, δεδομένου ότι τα σχέδια νόμου προετοιμάζονται από την Επιτροπή.

Αλλά το φλερτ με το ECR ενέχει για την φον ντερ Λάιεν τον κίνδυνο να χάσει τους συνήθεις συμμάχους της, επειδή οι Σοσιαλιστές, οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι ξεκαθάρισαν ότι δεν θα την υποστηρίξουν αν συνεργαστεί με τη ακροδεξιά.

Τι θα κάνουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες;

Τα πράγματα μπορεί να είναι λίγο πιο εύκολα με τους Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι πρέπει να την προτείνουν για τη θέση πριν από την ψηφοφορία στο κοινοβούλιο. Αν και μόνο 13 από τους 27 ηγέτες ανήκουν στο ΕΛΚ, θα λάβουν υπόψη τους το γεγονός ότι παραμένει η μεγαλύτερη ομάδα.

Η Φον ντερ Λάιεν θεωρείται επίσης από τους περισσότερους ότι έχει κάνει καλή δουλειά τα τελευταία πέντε χρόνια, ιδίως με την παροχή εμβολίων για την ΕΕ νωρίς στην πανδημία – παρά το σκάνδαλο που αποκαλύφθηκε αργότερα, που θέλει την απερχόμενη πρόεδρο της Κομισιόν να είχε… «ιδιαίτερη προτίμηση» σε συγκεκριμένη φαρμακευτική εταιρεία – και με την ενότητα της ΕΕ ως απάντηση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Η ειδική πλειοψηφία που χρειάζεται σημαίνει ότι 15 από τους 27 ηγέτες της ΕΕ, από χώρες που αντιπροσωπεύουν μαζί το 65% του πληθυσμού της Ένωσης, πρέπει να υποστηρίξουν την υποψηφιότητά της.

Οι 13 χώρες υπό την ηγεσία του ΕΛΚ, μεταξύ των οποίων η Πολωνία είναι η μεγαλύτερη, αντιπροσωπεύουν συνολικά μόνο το 26% των πολιτών της ΕΕ. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι η φον ντερ Λάιεν χρειάζεται επίσης την ψήφο του φιλελεύθερου Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, καθώς και του σοσιαλιστή Γερμανού καγκελάριου Όλαφ Σολτς, όχι όμως απαραίτητα και της εθνικίστριας Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι.

Το «παζάρι» για τις θέσεις – κλειδιά δεν ευνοεί την φον ντερ Λάιεν

Αλλά η γαλλική υποστήριξη δεν είναι εγγυημένη. Ο Μακρόν προβάλλει τον πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας και επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, ως πρόσωπο που θα πρέπει να «παίξει ρόλο» στις διάφορες κορυφαίες θέσεις εργασίας της ΕΕ που πρέπει να αποφασιστούν φέτος.Διπλωμάτες της ΕΕ επισημαίνουν ότι ο Ντράγκι δεν συνδέεται με κανένα κόμμα και επομένως δεν έχει ευρύτερη πολιτική βάση.

Κάθε μία από τις μεγάλες πολιτικές οικογένειες της ΕΕ – το ΕΛΚ, οι Σοσιαλιστές, οι Φιλελεύθεροι, οι Πράσινοι, η Αριστερά, το δεξιό ECR και το ακροδεξιό ID, έχουν όλες τους δικούς τους υποψηφίους για την κορυφαία θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Και αυτό που κάνει ακόμα πιο πολύπλοκα τα πράγματα για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είναι το γεγονός ότι η κορυφαία θέση της Κομισιόν θα είναι μέρος ενός πακέτου ανώτερων θέσεων της ΕΕ που θα αποφασιστούν φέτος, με τις πολιτικές ομάδες να ανταλλάσσουν την υποστήριξή τους όχι μόνο για πολιτικές υποσχέσεις, αλλά και για θέσεις-κλειδιά στους εκπροσώπους τους.