Σε συμφωνία για κοινή θέση των 27 για την πρόταση κανονισμού για τις καταστάσεις κρίσης στη μετανάστευση κατέληξαν οι Μόνιμοι Αντιπρόσωποι των κρατών μελών στις Βρυξέλλες, σύμφωνα με ανακοίνωση της Ισπανικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ την Τετάρτη.

“Συμφωνία! Οι πρέσβεις της ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία για τον κανονισμό που αφορά καταστάσεις κρίσεων και ανωτέρας βίας (force majeure) στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου”, έγραψε η Ισπανική Προεδρία του Συμβουλίου στον λογαριασμό της στην πλατφόρμα Χ (πρώην Twitter).

Μετά τη σημερινή συμφωνία το Συμβούλιο μπορεί να προχωρήσει σε διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη τελική διαμόρφωση του κανονισμού, που αποτελεί σημαντικό στοιχείο του πακέτου του Νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο το οποίο προτάθηκε από τη Κομισιόν τον Σεπτέμβριο του 2020.

Ο κανονισμός είχε προσκρούσει αρχικά στο Συμβούλιο Εσωτερικών Υποθέσεων τον Ιούνιο και σε συνάντηση της COREPER τον Ιούλιο, στις διαφωνίες της Πολωνίας και της Ουγγαρίας με τις υποχρεώσεις για αλληλεγγύη, και στις διαφωνίες της Γερμανίας για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετά απο σειρά διαβουλεύσεων που κορυφώθηκαν στο περιθώριο του Συμβουλίου Εσωτερικών Υποθέσεων στις 28/9 οι διαφωνίες της Γερμανίας κάμφθηκαν, ωστόσο η Ιταλία εξέφρασε επιφυλάξεις σε σχέση με αναφορές για το ρόλο ανθρωπιστικών οργανώσεων στη διάσωση μεταναστών στη θάλασσα. 

Ο συγκεκριμένος κανονισμός περιλαμβάνει χαλαρώσεις στις απαιτήσεις για τις χώρες της πρώτης γραμμής, μεταξύ άλλων και σε περιπτώσεις εργαλειοποίησης της μετανάστευσης από τρίτες χώρες. 

Η συμφωνία σε διαπραγματευτική θέση του Συμβουλίου για τον κανονισμό για τις καταστάσεις κρίσης ήταν η προϋπόθεση που είχε θέσει το Κοινοβούλιο για να “ξεπαγώσει” τις διαβουλεύσεις που είχαν ξεκινήσει με το Συμβούλιο για τους κανονισμούς για τη βάση δεδομένων Eurodac και τη διαλογή στα εξωτερικά σύνορα. 

«Με τη σημερινή συμφωνία, η ΕΕ είναι τώρα σε καλύτερη θέση να καταλήξει σε συμφωνία για ολόκληρο το σύμφωνο για το άσυλο και τη μετανάστευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέχρι το τέλος αυτού του εξαμήνου», δήλωσε ο Υπουργός Εσωτερικών της Ισπανίας, Φερνάντο Μαρλάσκα.

Βάσει του κανονισμού, σε περιπτώσεις κρίσης τα κράτη μέλη θα μπορούν δυνητικά να εφαρμόζουν ειδικούς κανόνες για το άσυλο και τις διαδικασίες επιστροφής. Μεταξύ άλλων, η καταχώριση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας μπορεί να ολοκληρωθεί το αργότερο τέσσερις εβδομάδες μετά την υποβολή τους, ελαφρύνοντας τις πιέσεις που αντιμετωπίζουν οι εθνικές αρχές σε περιπτώσεις αυξημένων ροών.

Τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν κατάσταση κρίσης μπορούν ακόμα να ζητήσουν εισφορές αλληλεγγύης από άλλες χώρες της ΕΕ. Αυτές οι συνεισφορές μπορούν να λάβουν τη μορφή είτε της μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο ή δικαιούχων διεθνούς προστασίας από το κράτος μέλος σε κατάσταση κρίσης σε συνεισφέροντα κράτη μέλη, ή την αντιστάθμιση της ευθύνης, που σημαίνει οτι το κράτος μέλος που υποστηρίζει θα αναλαμβάνει την ευθύνη να εξετάζει αιτήματα ασύλου. Η στήριξη μπορεί να αποτελείται επίσης από οικονομικές συνεισφορές ή εναλλακτικά μέτρα αλληλεγγύης.

Η εφαρμογή των έκτακτων μέτρων απαιτεί την έγκριση του Συμβουλίου σύμφωνα με τις αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας και σε πλήρη συμμόρφωση με τα θεμελιώδη δικαιώματα των υπηκόων τρίτων χωρών και των απάτριδων.