Ο Επίτροπος Δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ντίτιε Ρέντερς, σε πρόσφατες δηλώσεις του που είδαν το φως της δημοσιότητας, επιβεβαίωσε αυτό που δυστυχώς όλοι γνωρίζουμε για την ταχύτητα και αποτελεσματικότητα του κυπριακού συστήματος απονομής δικαιοσύνης: η Κύπρος για το 2022 καταλαμβάνει την τελευταία θέση σε πολλούς τομείς. Αναφερόμενος σε πιθανές λύσεις, στάθηκε ιδιαίτερα στη λειτουργία των εξωδικαστικών εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών (ΕΜΕΔ), καλώντας την Κύπρο να λάβει παραδείγματα υλοποίησης μεταρρυθμίσεων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η αξιοποίηση των ΕΜΕΔ (Διαιτησία, Κριτική Διαδικασία, Διαμεσολάβηση) αποτελεί κλειδί για την αντιμετώπιση του προβλήματος στη χώρα μας και το ΕΤΕΚ όχι μόνο συνειδητοποιεί πλήρως αυτή την ανάγκη αλλά έχει αναλάβει σημαντική δράση για να συμβάλει στην αποτελεσματικότερη απονομή δικαιοσύνης στη σφαίρα των αρμοδιοτήτων του. Πάγια θέση του ΕΤΕΚ είναι πως η ευρεία εφαρμογή των ΕΜΕΔ στο πλαίσιο των συμβάσεων για οικοδομικά και τεχνικά έργα, αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση αντιδικιών που προκαλούν κατασπατάληση πόρων – οικονομικών και ανθρώπινων – προστριβές, αλλά και τεράστιες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των έργων.

Ως Επιμελητήριο, είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι για την ίδρυση (2017) και την ανοδική πορεία του Κέντρου Εναλλακτικών Μεθόδων Επίλυσης Διαφορών του ΕΤΕΚ (ΚΕΜΕΔ ΕΤΕΚ). Το ΚΕΜΕΔ ΕΤΕΚ προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες Διαιτησίας, Κριτικής Διαδικασίας και Διαμεσολάβησης, καθώς και κατάρτιση στον τομέα των εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών.

Το Μητρώο Διαιτητών του ΕΤΕΚ, αναθεωρήθηκε πρόσφατα με τη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων εγγραφής και την εισαγωγή προϋπόθεσης επιτυχίας σε σχετική εξέταση για σκοπούς συμπερίληψης σε αυτό. Παράλληλα, ιδρύθηκε Επιτροπή Δεοντολογίας Διαιτητών ΕΤΕΚ, με αρμοδιότητα να χειρίζεται την τήρηση, από τους Διαιτητές, του Κώδικα Δεοντολογίας Διαιτητών. Η αναθεωρημένη έκδοση των Κανονισμών Διαιτησίας ΕΤΕΚ του 2023, δημοσιεύθηκε πρόσφατα και μεταφράστηκε στην αγγλική γλώσσα, με στόχο τη δημιουργία ενός αποτελεσματικότερου πλαισίου επίλυσης διαφορών, ενώ παράλληλα ετοιμάστηκαν και μεταφράστηκαν στα αγγλικά, αναλυτικές Κατευθυντήριες Οδηγίες για τις εξ αποστάσεως διαδικασίες επίλυσης διαφορών, με στόχο τον βέλτιστο εκσυγχρονισμό και επιτάχυνση της διαδικασίας. Με την ίδια στόχευση, το ΕΤΕΚ ετοίμασε τους Κανονισμούς Κριτικής Διαδικασίας ΕΤΕΚ (Adjudication Rules), στα ελληνικά και στα αγγλικά, προσφέροντας στην κυπριακή αγορά ένα αποτελεσματικό εργαλείο και μια εύκολα εφαρμόσιμη διαδικασία, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα και πρακτικές, για την έγκαιρη αντιμετώπιση των διαφορών που αναφύονται στα κατασκευαστικά συμβόλαια και στα συμβόλαια μελετητικών υπηρεσιών.   Όλο το υλικό για το ΚΕΜΕΔ ΕΤΕΚ, είναι διαθέσιμο στον ειδικό κόμβο του Κέντρου ΕΤΕΜ ΕΤΕΚ στη διεύθυνση www.etek.org.cy/el/kentro-emed-etek.

Για να προωθηθούν οι ΕΜΕΔ όμως, δεν αρκούν μόνο τα κατάλληλα εργαλεία. Χρειάζεται να αλλάξουμε νοοτροπία και να γίνουν τομές τόσο σε νομοθετικό επίπεδο, όσο και στις διαδικασίες που απαιτούνται για τη διαχείριση των συμβάσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, το Επιμελητήριο έχει καταθέσει επανειλημμένα μια σειρά από συγκεκριμένες, στοχευμένες, πρακτικές και εφαρμόσιμες λύσεις, όπως:

(α) Ανάληψη πρωτοβουλίας από το αρμόδιο Υπουργείο Δικαιοσύνης και την Επίτροπο Νομοθεσίας για εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας για τη Διαιτησία η οποία χρονολογείται από το 1946 και είναι εντελώς απαρχαιωμένη.

(β) Δημιουργία νομικού πλαισίου για εισαγωγή στο κυπριακό Δίκαιο της Κριτικής Διαδικασίας, αντίστοιχα με το πλαίσιο που με επιτυχία εφαρμόζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο, ως μια σύγχρονη και ιδιαίτερα αποτελεσματική προσέγγιση στην εναλλακτική επίλυση διαφορών, με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον.

(γ) Λήψη απόφασης από το Γενικό Λογιστήριο για άμεση επανένταξη στα συμβόλαια του Δημοσίου ρήτρας εναλλακτικής μεθόδου επίλυσης διαφορών, όπως αντίστοιχα ισχύει στα κατασκευαστικά συμβόλαια του ιδιωτικού τομέα, αλλά και στα πλείστα συμβόλαια των προηγμένων χωρών παγκοσμίως.

Παράλληλα με τα πιο πάνω, για τη βέλτιστη και αποτελεσματική διαχείριση των διαφορών που αναφύονται σε οιανδήποτε σύμβαση ή συναλλαγή, παραμένει επιτακτική η ανάγκη ορθής ερμηνείας του κατασκευαστικού συμβολαίου και επιμόρφωσης όλων των μερών που συμμετέχουν σε αυτές τις διαδικασίες για θέματα εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών.