Τρεις νόμους που αφορούν τη μείωση των ρύπων και την προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) ψήφισε η Ολομέλεια της Βουλής ύστερα από μια μακρά συζήτηση αναφορικά με το κόστος της ενέργειας και τη ανάγκη περαιτέρω προώθησης της καθαρής ενέργειας.

Ο πρώτος νόμος που είναι εναρμονιστικός αφορά τον καλύτερο έλεγχο της εμπορίας και χρήσης καυσίμων και πέρασε με 41 ψήφους υπέρ και 3 εναντίον από το ΕΛΑΜ.

Ο δεύτερος νόμος αφορά τη θέσπιση νέας νομοθεσίας για τη βελτίωση της λειτουργίας του Ταμείου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εξοικονόμησης Ενέργειας και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς του καθώς και για την επίτευξη των αντίστοιχων εθνικών δεσμευτικών στόχων. 

Με τον τρίτο νόμο που είναι επίσης εναρμονιστικός και εγκρίθηκε ομόφωνα θεσπίζονται μέτρα και πολιτικές για την προώθηση των ΑΠΕ και την επίτευξη των εθνικών στόχων αναφορικά με τη χρήση τους και συγκεκριμένα καθορίζονται κανόνες για τη χρήση των ΑΠΕ στους τομείς του ηλεκτρισμού, καθώς και της θέρμανσης και ψύξης.  Επίσης, ενδυναμώνεται ο ρόλος και η συμμετοχή των πολιτών σε θέματα ΑΠΕ και εισάγονται πρόνοιες για τη στήριξη της αυτοκατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ και τη λειτουργία κοινοτήτων ανανεώσιμης ενέργειας (ΚΑΕ), στα πλαίσια των οποίων πολίτες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τοπικές αρχές δύναται να συμμετέχουν από κοινού στην ανάπτυξη και εκμετάλλευση έργων ΑΠΕ, αποφέροντας οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη στην κοινότητά τους.

Της ψήφισης των νόμων προηγήθηκε μια έντονη και μακρά συζήτηση για όλα τα σχετικά ζητήματα, περιλαμβανομένης και της μείωσης του φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα που ψηφίστηκε επίσης ομόφωνα στη συνέχεια από τη Βουλή.

Καταγγελίες για εταιρείες καυσίμων που «κλέβουν τον κόσμο»

Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Κώστας Κώστα, μίλησε για διαδοχικές αυξήσεις στο κόστος των καυσίμων από τις αρχές του Μάρτη, χωρίς να υπάρξει η ανάλογη μείωση μετά τη μείωση των τιμών διεθνώς τους προηγούμενους τρεις μήνες. Έστρεψε τα πυρά τους στις εταιρείες καυσίμων λέγοντας ότι κλέβουν τον κόσμο, και μάλιστα μέσα σε αυτές τις συνθήκες. Η Επιτροπή Ενέργειας, πρόσθεσε, ζήτησε να προχωρήσει η Κυβέρνηση σε έλεγχο της κερδοφορίας των εταιρειών. Λύσεις, πρόσθεσε, υπάρχουν αλλά δεν υπάρχει θέληση να προστατευθεί ο κόσμος.

Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ, Κωστής Ευσταθίου, σημείωσε ότι όταν ένας σοβαρός βουλευτής κάνει τέτοιες καταγγελίες για τις εταιρείες και δεν αντιδρά κανένας, ούτε η Βουλή, ούτε ο αρμόδιος Υπουργός, τότε γιατί να μην συνεχίσουν να κλέβουν τον κόσμο. Υπάρχει πληθώρα νομοθετημάτων που μπορούσαν να ενεργοποιηθούν και δεν ενεργοποιήθηκαν, πρόσθεσε, ενώ σημείωσε το μεγάλο κόστος που αντιμετωπίζει ο πρωτογενής τομέας λόγω των καυσίμων.

Ο Βουλευτής του ΕΛΑΜ, Λίνος Παπαγιάννης, είπε ότι οι εταιρείες έχουν αυξημένα κέρδη σε πολλές περιπτώσεις αλλά μπαίνουν και άδικες φορολογίες από την κυβέρνηση. Είπε επίσης ότι υπάρχει μεγάλη γραφειοκρατία και δεν προχωρούν οι αιτήσεις για ΑΠΕ, ενώ ζήτησε να χρησιμοποιούνται τα δημόσια κτήρια για τα φωτοβολταϊκά και όχι καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρύσης Παντελίδης, είπε ότι κάτω από τη σκιά του παράνομου εμπορίου καυσίμων με τις κατεχόμενες περιοχές, ο αθέμιτος ανταγωνισμός σε βάρος επιχειρήσεων, επηρεάζει αρνητικά το περιβάλλον και οδηγεί σε απώλεια εσόδων από το κράτος. Πρόσθεσε ότι ο νόμος που ψηφίζουν είναι ένα ακόμα εργαλείο στα χέρια  της κρατικής μηχανής για να εφαρμόζεται όσο το δυνατό πιο αυστηρά και συγκεκριμένα ο κανονισμός της πράσινης γραμμής

Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ονούφριος Κουλλά, είπε ότι δεν υπήρχε εύκολος τρόπος να μειωθούν οι ρύποι από τις συγκοινωνίες και ότι τα κίνητρα κοστίζουν. Είπε επίσης ότι αν μας κλέβουν οι εταιρείες αυτό θα πρέπει να το αποδείξουμε και ότι η αρμόδια υπηρεσία που δύναται να συστήσει στην Υπουργό επιβολή πλαφόν αν διαπιστώσει αισχροκέρδεια στα καύσιμα δεν το έπραξε. Το κράτος, ανέφερε, αυτό που μπορούσε να κάνει, είναι να επιβάλει τον ελάχιστο φορολογικό συντελεστή.

Ο Βουλευτής Λεμεσού, Ανδρέας Θεμιστοκλέους, είπε ότι οι εταιρείες καυσίμων έχουν καρτέλ και κατακλέβουν του πολίτες, ενώ η ΑΗΚ πληρώνει στο χρηματιστήριο των ρύπων γιατί της συμφέρει, προ του κινδύνου να μπει στο μεγάλο αγώνα του εκσυγχρονισμού με δυσβάστακτο κόστος.

Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ, Ηλίας Μυριάνθους, είπε ότι το μέγεθος της οικονομίας δεν επιτρέπει την ανάπτυξη του υγιούς ανταγωνισμού και επιβάλλεται η παρέμβαση του κράτους. Πρόσθεσε ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού είχε κάνει έρευνα που υπέδειξε ότι υπάρχει ολιγοπώλιο στα καύσιμα και επέβαλε πρόστιμα που έπεσαν για διαδικαστικούς λόγους στη συνέχεια. Ωστόσο ο ανταγωνισμός στο κομμάτι αυτό, όπως είπε, δεν τους είπε κανείς ότι εξυγιάνθηκε. Παράλληλα είπε ότι οι εταιρείες που παράγουν με ΑΠΕ αντί να χρεώνουν πολύ χαμηλότερα, πλησιάζουν την τιμή της ΑΗΚ με το πετρέλαιο και ζήτησε παρέμβαση του κράτους.

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ, Χρύσανθος Σαββίδης, είπε ότι δεν υπάρχει έλεγχος και με το να λέμε ότι μας κλέβουν αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε στο τέλος «θα μας γιουχαΐζουν». Ανέφερε ακόμα ότι να δοθεί βοήθεια σε γεωργούς και κτηνοτρόφους ενώ όσα τους δώσουμε θα τους τα πάρουμε μέσα από τα καύσιμα.

Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άριστος Δαμιανού, είπε ότι είναι πρόκληση να λέμε ότι δεν υπάρχει αισχροκέρδεια την ώρα που την βιώνουν οι πολίτες. Ανέφερε ότι ο ΔΗΣΥ λέει πως δεν υπάρχει αισχροκέρδεια, ενώ η ΕΠΑ επέβαλε πρόστιμο στις πετρελαϊκές εταιρείες για καρτέλ το 2017. Όπως ανέφερε «έχουμε καρτέλ στα καύσιμα, στο γάλα, στα χρυσά διαβατήρια, στο τέλος θα μας ζηλεύει και ο Πάμπλο Εσκομπάρ».

Ο Βουλευτής του ΔΗΣΥ, Κυριάκος Χατζηγιάννης, είπε ότι η νομοθεσία που ψηφίζεται σήμερα αφορά τα κριτήρια ελέγχου και τα χαρακτηριστικά ελέγχου των καυσίμων και καθορίζονται για πρώτη φορά επιθεωρητές, δομές εξουσίες που δεν υπήρχαν στο παρελθόν. Είπε ότι δεν πρέπει να αγνοούμε και τα διεθνή δεδομένα για την αύξηση των τιμών και ζήτησε να φέρουν στοιχεία αυτοί που μιλούν για κλοπή και αισχροκέρδεια. Ο κ. Χατζηγιάννης εξέφρασε απογοήτευση, που παρά το τεράστιο έργο της Επιτροπής Ενέργειας για τους νόμους που εξασφαλίζουν λογοδοσία και διαφάνεια σε θέματα ΑΠΕ, η συζήτηση επικεντρώθηκε σήμερα αλλού.

Αναγκαία η μετάβαση στις ΑΠΕ

Ο Βουλευτής των Οικολόγων, Σταύρος Παπαδούρης, εξήγησε ότι μετά από τροπολογία τους που ενσωματώθηκε στο κείμενο περιλήφθηκαν οι καταναλωτές στη διαχείριση του ταμείου ΑΠΕ και ΕξΕ, δηλαδή αυτοί που πληρώνουν. Παράλληλα είπε ότι πρότειναν να υπάρχει δυνατότητα ένα ποσοστό από τα λεφτά που επιστρέφονται από τη δημοπράτηση των ρύπων να μπαίνει σε αυτό το ταμείο. Ζήτησε επίσης πλήρη απελευθέρωση των μέτρων που προκηρύσσονται για εγκατάσταση των φωτοβολταϊκών κάτι που δεν ισχύει σήμερα, ενώ τόνισε τη σημασία της ενεργειακής αυτονομίας της χώρας.

Ο  Βουλευτής της ΔΗΠΑ, Μιχάλης Γιακουμή, μίλησε για ανάγκη το κράτος να προχωρήσει σε πολιτικές ώστε να αρθεί η απόλυτη εξάρτηση από τις ΑΠΕ και να υπάρξει περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ και για ανάγκη να υπάρξουν πρωτοποριακές πρακτικές και αποφάσεις.

Ο Βουλευτής του ΕΛΑΜ, Σωτήρης Ιωάννου, αναφέρθηκε στην μείωση του φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα, αναφέροντας ότι είναι υποχρέωση του κράτους, αφού έχουν αυξηθεί τα έσοδα του λόγω της αύξησης των τιμών στα πρατήρια. Ανέφερε ακόμα ότι παρά την πρώτη μείωση του φόρου στα καύσιμα που είχε γίνει, οι πολίτες δεν έχουν δει πρακτικά καμιά μείωση.

Η Βουλευτής των Οικολόγων, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, έκανε λόγο για ανάγκη αξιοποίησης των εσόδων από το χρηματιστήριο ρύπων για να αποκτήσει μακρόπνοο σχεδιασμό το κράτος που θα γίνει κινητήριος δύναμη για την πράσινη μετάβαση. Είπε επίσης ότι θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα  στις ευάλωτες ομάδες για μια δίκαιη μετάβαση. 

Ο Πρόεδρος των Οικολόγων, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, είπε ότι αυτό που θα πρέπει πρωτίστως να γίνει είναι να βρεθεί τρόπος για μείωση της ζήτησης σε θέματα ενέργειας, με ενεργειακές αναβαθμίσεις και ΑΠΕ. Ανέφερε ακόμα ότι το κράτος δυσκολεύει καταναλωτές και επιχειρήσεις που θέλουν να βάλουν φωτοβολταϊκά, ενώ δεν ανταποκρίθηκε στην υποχρέωσή του για εγκατάσταση έξυπνων μετρητών. Πρόσθεσε ότι δυσκολεύουν την επέκταση των ΑΠΕ επειδή δεν τις σηκώνει το δίκτυο της ΑΗΚ και κανένας δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για να το διορθώσει.

Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιώργος Λουκαΐδης, ανέφερε ότι με τη μείωση του φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα δεν πρόκειται να υπάρξει μείωση στις τιμές την επόμενη μέρα, αφού γίνεται συνέχιση της υφιστάμενης πολιτικής μέχρι τον Σεπτέμβριο. Είπε επίσης ότι έκθεση της Κομισιόν αναφέρει ότι η Κύπρος είναι πίσω από τον μέσο όρο της ΕΕ στις εκπομπές ρύπων, στην ενεργειακή φτώχεια, στη διείσδυση των ΑΠΕ, στην ανακύκλωση και τις δαπάνες για το περιβάλλον, την ώρα που οι  περιβαλλοντικές φορολογίες είναι πολύ μεγαλύτερες .

Απαντώντας ο κ. Κουλλά, είπε ότι η Κυβέρνηση είναι περήφανη για τη διαχείριση των κρίσεων που είχε να αντιμετωπίσει, είναι ακόμα ζωντανή και μπορεί να πετύχει ακόμα περισσότερα, σε αντίθεση με την πενταετία του ΑΚΕΛ που ήταν η χειρότερη, όπως είπε, διακυβέρνηση. Συμφώνησε ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα, ωστόσο αντέτεινε ότι έχουν γίνει άλματα προόδου. Εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι η Κύπρος θα πετύχει του στόχους του 2030 λόγω και της αύξησης της αποδοτικότητας των φωτοβολταϊκών συστημάτων και είπε ότι ο στόχος για μηδενική ρύπανση θα επιτευχθεί σταδιακά μέχρι το 2050.

Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άντρος Κυπριανού, είπε ότι βγάζει το καπέλο στον ΔΗΣΥ που μπορεί να μεταμορφώνεται και να λέει διαφορετικές απόψεις ανάλογα με τις συζητήσεις.