Ισχυροποιημένος ο θεσμός της Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σύμφωνα με την έκθεση του 2023 για το κράτος δικαίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία δημοσιεύθηκε την Τετάρτη 5 Ιουλίου. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής αναφέρεται χαρακτηριστικά πως η ενίσχυση του ρυθμιστικού πλαισίου ισχυροποίησε τον θεσμό του Διαμεσολαβητή (Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) ως Εθνικού Οργανισμού Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ως εκ τούτου ο θεσμός αναβαθμίστηκε σε Εθνικό Οργανισμό Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Α΄ τάξης.

Αυτή η αναβάθμιση επετεύχθη λόγω της εφαρμογής σειράς συστάσεων από την υποεπιτροπή διαπίστευσης της Παγκόσμιας Συμμαχίας των Εθνικών Φορέων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, όπως αυτά αναπτύχθηκαν σε έκθεση της υποεπιτροπής τον Οκτώβριο του 2022.

Στο πλαίσιο των συστάσεων αυτών η Επίτροπος, όπως αναφέρεται στη σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύστησε Συμβουλευτική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έχοντας ως μέλη διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που συμπεριλαμβάνει εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Μάλιστα, η υποεπιτροπή σύστησε στην Επίτροπο να συνεχίσει να ενισχύει τη συνεργασία της με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Επίσης, στην αναβάθμιση του θεσμού ρόλο έπαιξε και η επισημοποίηση της διαδικασίας του διορισμού του Επιτρόπου, και ο επαναδιορισμός του περιορίστηκε σε μία επιπλέον θητεία.

Σημαντικό είναι, όπως θεωρεί το Γραφείο του Διαμεσολαβητή, ότι διαχειρίζεται τον προϋπολογισμό του, ωστόσο είναι επάναγκες να ενισχυθεί η χρηματοδότησή του για την πρόσληψη προσωπικού σε ανώτερο επίπεδο, δεδομένης της ευρείας αποστολής του.

Ιδιαίτερη αξία έχει, όπως αναφέρει η Επίτροπος, ότι η συμμόρφωση με τις συστάσεις της έχει αυξηθεί, ωστόσο οι δημόσιες αρχές φαίνεται να ανταποκρίνονται λιγότερο σε περιπτώσεις που αφορούν συστημικά προβλήματα.

Συγκεκριμένα το ποσοστό συμμόρφωσης σε περιπτώσεις που η Επίτροπος παρενέβη χωρίς να υποβάλει έκθεση είναι 86% για το 2022, και 53% όσον αφορά υποθέσεις για τις οποίες υποβλήθηκε έκθεση και υπήρξαν αυτεπάγγελτες παρεμβάσεις. Για τα συστημικά προβλήματα η συμμόρφωση είναι δυσκολότερη στις περιπτώσεις στις οποίες οι συστάσεις ενδέχεται να έχουν αντίκτυπο στον προϋπολογισμό ή σχετίζονται με πολιτικά ευαίσθητα θέματα.

Όπως δήλωσε στην «Κ» η Επίτροπος Διοικήσεως κα Μαρία Στυλιανού-Λοττίδη, το Γραφείο του Επιτρόπου εκφράζει την ικανοποίησή του για την αναγνώριση της αναβάθμισης του θεσμού ΝΗRI σε τάξη Α. Η αναβάθμιση έγινε κατορθωτή μετά από αξιολόγηση από την αρμόδια υποεπιτροπή του ΟΗΕ και τα τελευταία χρόνια αφού έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες για ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του θεσμού ώστε να είναι δυνατή η αναβάθμιση του σε status Α και ιδιαίτερα η επισημοποίηση επιλογής και διορισμού επιλογής Επιτρόπου Διοικήσεως.

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η κα Στυλιανού-Λοτττίδη: «Στεκόμαστε επίσης στην αναφορά της επιτροπής, η οποία επαναλαμβάνει τη σημείωση της υποεπιτροπής του ΟΗΕ για ενίσχυση του Γραφείου με λειτουργούς σε υψηλόβαθμες θέσεις, μέσω της ενίσχυσης του προϋπολογισμού, λόγω των πολλών αρμοδιοτήτων του θεσμού, ο οποίος λειτουργεί εκτός από ombudsman μεταξύ άλλων και ως equality body, αλλά και ως μηχανισμοί πρόληψης βασανιστηρίων, παρακολούθησης αναγκαστικών επιστροφών και της σύμβασης του ΟΗΕ για άτομα με αναπηρία.