Δρ. Ελένη Καραφώκα – Μαύρου

Γενικός Χειρουργός – Χειρουργός Πεπτικού Συστήματος

 

Τι είναι το Ορθό;

Ορθό ονομάζεται το τελευταίο κομμάτι του παχέος εντέρου, το οποίο έχει μήκος 12-15 εκατοστά. Το Ορθό διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον οργανισμό, γιατί είναι το κομμάτι του εντέρου που υποδέχεται και αποθηκεύει τα σχηματισμένα κόπρανα, λίγο πριν την αποβολή τους από το σώμα. Λειτουργεί σαν αποθηκευτικός χώρος, ενώ ταυτόχρονα συμμετέχει στην έναρξη και στην ολοκλήρωση της αποβολής των κοπράνων από το σώμα, αλλά και στον έλεγχο της εγκράτειας όταν και εφόσον το άτομο το επιθυμεί. Στο τελικό του τμήμα (1-2 εκατοστά) περιβάλλεται από τους σφιγκτήρες του πρωκτού οι οποίοι ελέγχουν την κένωση. Το τμήμα αυτό ονομάζεται Πρωκτός.  

 

Πόσο συχνά εμφανίζεται ο καρκίνος του ορθού;

Ο καρκίνος του Ορθού είναι ο δεύτερος σε συχνότητα εμφάνισης καρκίνος στο σύνολο των καρκίνων στο παχύ έντερο και αποτελεί το 28% . Αυτό σημαίνει ότι από τους ασθενείς που θα νοσήσουν με καρκίνο στο παχύ έντερο, το 1/3 περίπου θα αφορά καρκίνο στο ορθό. Πρόκειται για ένα πρόβλημα υγείας, η συχνότητα του οποίου παρουσιάζει αυξητική τάση.

 

Ποια άτομα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν Ορθικό καρκίνο;

Άντρες και Γυναίκες έχουν περίπου τις ίδιες πιθανότητες να τον εμφανίσουν αν και μερικές μελέτες δείχνουν μικρή υπεροχή στα ποσοστά των ανδρών. Ο ισχυρότερος επιβαρυντικός παράγοντας είναι η ηλικία αφού δείχνει κατακόρυφη άνοδο μετά τα πενήντα έτη, γεγονός που καθιέρωσε διεθνώς την οδηγία να γίνεται η πρώτη κολποσκόπηση στα πενήντα. Αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης έχουν άτομα που γεννιούνται με συγκεκριμένες γονιδιακές μεταλλάξεις ωστόσο μόνο το 1% στο σύνολο των περιστατικών εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία. Άτομα που πάσχουν από ελκώδη κολίτιδα και νόσο του Crohn  επίσης, αποδεδειγμένα ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου.

 

Με ποια συμπτώματα εμφανίζεται;

Για μεγάλο χρονικό διάστημα η νόσος μπορεί να είναι ασυμπτωματική. Σε προχωρημένα στάδια μπορεί να προκαλεί καχεξία και απώλεια βάρους, ωστόσο το συχνότερο σύμπτωμα είναι η απώλεια αίματος από τον πρωκτό. Ανάλογα με την εντόπιση και το μέγεθος του όγκου μπορεί να εμφανίζει δυσκοιλιότητα λόγω στένωσης του αυλού, ενώ τα κόπρανα μπορεί να είναι πιο λεπτά από ότι συνήθως. Στις περιπτώσεις που η μάζα διηθεί τους σφικτήρες ο ασθενής μπορεί να εμφανίζει  πόνο ή καυσαλγία στον πρωκτό κατά την κένωση.

 

Ποιες εξετάσεις απαιτείται να γίνουν πριν αποφασιστεί η κατάλληλη θεραπεία;

Η κολονοσκόπηση είναι συνήθως η πρώτη εξέταση. Εφόσον ληφθούν βιοψίες από την ύποπτη βλάβη και τεθεί η διάγνωση για καρκίνο του ορθού, ακολουθεί η διερεύνηση και σταδιοποίηση της νόσου, προκειμένου να αποφασιστεί η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση. Αρχικά γίνεται μία αξονική τομογραφία άνω και κάτω κοιλίας και θώρακα, για να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν μεταστάσεις σε απομακρυσμένα όργανα,  π.χ. στο συκώτι ή στους πνεύμονες . Ακολούθως γίνεται μια μαγνητική τομογραφία πυέλου, για να διευκρινιστεί εάν ο όγκος περιορίζεται μέσα στο έντερο, εάν επεκτείνεται προς τα έξω και πόσα από τα στρώματα στο τοίχωμα του εντέρου έχει διηθήσει και εάν έχει επεκταθεί σε λεμφαδένες στην περιοχή. Οι πληροφορίες που λαμβάνονται από όλες τις εξετάσεις καθορίζουν το στάδια της νόσου το οποίο με την σειρά του καθορίζει ποια θα πρέπει να  είναι η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση για το συγκεκριμένο ασθενή.

 

Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του Ορθού;

Πριν μερικές μόλις δεκαετίες ο καρκίνος του ορθού ήταν νόσος με πολύ κακή πρόγνωση και με πολύ χαμηλά ποσοστά συνολικής πενταετούς επιβίωσης. Σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο. Η χειρουργική αφαίρεση του ορθού ήταν και είναι ακόμα το κυριότερο θεραπευτικό εργαλείο κατά του καρκίνου του ορθού, ωστόσο για πολλά χρόνια δεν καταφέρναμε να ελέγξουμε τα ψηλά ποσοστά τοπικής υποτροπής που αποτελούσε την κύρια αιτία αποτυχίας στην θεραπεία. Για πρώτη φορά τo 1982 o καθηγητής Bill Heald περιέγραψε την τεχνική της ολικής αφαίρεσης του μεσοορθού (Total Mesorectal Excision TME) και πέτυχε να ανατρέψει τα δεδομένα στον Ορθικό καρκίνο. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας στις μέρες μας πετύχαμε να κάνουμε το ίδιο χειρουργείο με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, λαπαροσκοπικά ή ρομποτικά, αλλά με το ίδιο ογκολογικό αποτέλεσμα. Στη μάχη μας κατά του Ορθικού καρκίνου προστέθηκαν και νέα ογκολογικά φάρμακα με στοχευμένη δράση ενάντια στα καρκινικά κύτταρα και με πολύ καλά αποτελέσματα.

 

Ποιες οι ιδιαίτερες δυσκολίες στην αντιμετώπιση του καρκίνου του Ορθού;

Το Ορθό είναι ένα όργανο το οποίο ανατομικά εντοπίζεται εξολοκλήρου μέσα στα στενά περιθώρια της πυέλου. Σε αυτό τον πολύ περιορισμένο χώρο συνυπάρχει με την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα και στα δύο φύλα ενώ στις γυναίκες στον ίδιο χώρο στριμώχνεται και ο κόλπος με την μήτρα. Η σωστή ογκολογική αντιμετώπιση επιβάλλει να γίνει πλήρης αφαίρεση ολοκλήρου του ορθού μαζί με το λίπος που το περιβάλλει και να ενωθούν τα δύο εντερικά άκρα χωρίς να τραυματιστούν τα  γειτονικά όργανα. Ακόμα ποιο σημαντικό είναι να αποφευχθεί ο τραυματισμός των νεύρων της περιοχής τα οποία ελέγχουν την ούρηση και την λειτουργία της στύσης και εκσπερμάτωσης στους άντρες.  Τα δεδομένα αυτά δημιουργούν ιδιαίτερες τεχνικές δυσκολίες στη χειρουργική του Ορθού, ιδιαίτερα στους άνδρες οι οποίοι έχουν από κατασκευή πολύ στενή πύελο.

 

Τι χειρουργείο γίνεται και σε ποιες περιπτώσεις;

 Όπως αναφέρθηκε και ποιο πάνω, ο στόχος ενός θεραπευτικού χειρουργείου σε αυτές τις περιπτώσεις είναι, να αφαιρεθεί ολόκληρο το ορθό, μαζί με το λίπος που το περιβάλλει (μεσοορθό) και τους λεμφαδένες που βρίσκονται μέσα σε αυτό και ποιο πάνω κατά μήκος των μεγάλων αγγείων και η επανένωση των δύο άκρων του εντέρου για να αποκατασταθεί ο αυλός του. Η επέμβαση αυτή λέγεται «χαμηλή πρόσθια εκτομή». Αν ο καρκίνος εντοπίζεται πολύ χαμηλά, σε απόσταση λιγότερο από 3 εκατοστά από τον πρωκτό τότε δεν υπάρχει περιθώριο για να ξαναενωθεί το έντερο και γίνεται μία μόνιμη κολοστομία στο αριστερό πλάγιο κοιλιακό τοίχωμα, ενώ ο πρωκτός καταργείται. Η επέμβαση αυτή λέγεται «κοιλιοπερινεϊκη εκτομή».

 

Ποια η θέση της ρομποτικής χειρουργικής στον καρκίνο του ορθού;

Η ρομποτική χειρουργική σε αυτές τις περιπτώσεις βρίσκει την τέλεια εφαρμογή της. Το χειρουργικό ρομπότ διαθέτει  τρισδιάστατη,  απόλυτα ελεγχόμενη από τον χειρουργό camera, με μεγέθυνση της εικόνας κατά είκοσι φορές. Επιπλέον, διαθέτει λεπτά αρθρωτά εργαλεία με οκτώ βαθμούς ελευθερίας κίνησης. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του χειρουργικού ρομποτικού συστήματος Da Vinci δίνουν την δυνατότητα στο χειρουργό, να εκτελεί χειρουργικούς χειρισμούς ακριβείας στον εξαιρετικά περιορισμένο χώρο της πυέλου. Τα χειρουργικά πλάνα αναγνωρίζονται με ευκολία, επιτρέποντας στο χειρουργό να χειρουργεί  αναίμακτα και καθαρά. Η ευκρίνεια και η μεγέθυνση της εικόνας επιτρέπουν να αναγνωρίζονται και να διαφυλάσσονται τα πολύτιμα νευρικά πλέγματα της περιοχής, πετυχαίνοντας έτσι χαμηλότερα  ποσοστά διαταραχών στην ούρηση και στην στυτική  λειτουργία σε σχέση με τις άλλες μεθόδους. Με τη χρήση του ρομποτικού συστήματος Da Vinci μειώθηκαν κατακόρυφα τα ποσοστά μετατροπής σε ανοικτή επέμβαση, ενώ ταυτόχρονα μειώθηκε και ο μετεγχειρητικός χρόνος νοσηλείας στο νοσοκομείο.

 

Ιδιαίτερα στη χειρουργική του ορθού, χρήση του χειρουργικού ρομπότ μειώνει κατά πολύ το βαθμό χειρουργικής δυσκολίας, μίας εξαιρετικά δύσκολής χειρουργικής επέμβασης, χωρίς να υποβιβάζει το χειρουργικό και ογκολογικό αποτέλεσμα. Ο ασθενής έχει μειωμένες ανάγκες για παυσίπονα με αποτέλεσμα την άμεση μετεγχειρητική κινητοποίηση, τη μείωση των μετεγχειρητικών λοιμώξεων του αναπνευστικού και γενικά τη γρήγορη μετεγχειρητική αποκατάσταση.

 

Το ρομποτικό σύστημα Da Vinci αλλάζει διεθνώς τα δεδομένα της χειρουργικής του ορθού προς το καλύτερο.  Στην Κύπρο διαθέτουμε την τεχνολογία. Εγώ και η ομάδα μου διαθέτουμε την εμπειρία.

   

*Η Δρ. Ελένη Καραφώκα – Μαύρου είναι Χειρουργός Πεπτικού συστήματος, εξειδικεύεται στη Ρομποτική και Λαπαροσκοπική Χειρουργική και στη Χειρουργική Ογκολογία. Στοιχεία Επικοινωνίας: Τηλ: 99400409 / Email: [email protected]  Website: http://www.karafoka.gr.