Όταν το 2003 η Κύπρος εξασφάλιζε την ένταξή της στην ΕΕ, είχαν αναπτυχθεί δύο σχολές σκέψης. Η μία έλεγε ότι αυτό ήταν ένα ισχυρό κίνητρο για την επίλυση του Κυπριακού και η άλλη ότι με την ένταξη η Κύπρος εξασφάλιζε πλεονέκτημα για να στριμώξει την Τουρκία. Η εξέλιξη είναι γνωστή. Το κατά πόσο στριμώχτηκε η Τουρκία, είναι ένα θέμα που ο καθένας μπορεί να αξιολογήσει. Απεναντίας, ένα θέμα που ποτέ δεν αναδείχθηκε ήταν η δυναμική της εποχής εκείνης για την επίτευξη μιας λύσης η οποία ίσως και να άλλαζε το σκηνικό όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και στην ευρύτερη περιοχή.

Όταν μετά από ατομικές προσφυγές ελληνοκυπρίων στο ΕΔΑΔ, εξασφαλίστηκαν αποφάσεις που κατοχύρωναν τα δικαιώματα των προσφύγων, αναπτύχθηκαν και πάλι δύο σχολές σκέψης. Η μία έλεγε ότι αυτό αποτελούσε ένα ισχυρό όπλο στη διεκδίκηση των καλύτερων δυνατών ρυθμίσεων στο πλαίσιο μιας λύσης. Η άλλη ότι θα μπορούσαμε να γονατίσουμε οικονοπμικά την Τουρκία με χιλιάδες προσφυγές στο ΕΔΑΔ. Ακολουθήθηκε κάποια στιγμή αυτή η δεύτερη λογική η οποία οδήγησε σε νομιμοποίηση της επιτροπής αποζημιώσεων των κατεχομένων.

Είναι προφανές ότι το φαινόμενο της κρίσης είναι δεδομένο στην πολιτική. Το ζητούμενο πάντα είναι εάν η κρίση θα πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις ή αν θα αξιοποιηθεί για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Φτάνει κανείς να έχει μια σαφή εικόνα ως προς το ποιο είναι το κύριο πρόβλημα.

Τα όσα διαδραματίζονται τις τελευταίες μέρες στην κυπριακή ΑΟΖ θα πρέπει να προβληματίσουν όλους για το μέχρι που είναι δυνατό να εξελιχθούν τα πράγματα. Μπορούμε όλοι να αναλωθούμε στις πιο αποφασιστικές καταδίκες της τουρκικής επεκτατικότητας και να καταγράψουμε τα διάφορα βέτο που έχουμε τη δυνατότητα να ασκήσουμε. Μόνο που αν στο τέλος έχουμε χειρότερα αποτελέσματα, τα περιθώρια αντιμετώπισης της μεγαλύτερης πλέον κρίσης θα είναι σχεδόν ανύπαρκτα.

Μια πρώτη ανάγνωση των εξελίξεων οδηγεί σε κάποιες βασικές σκέψεις:

– Προφανώς και δεν αλλάζει ή εγκαταλείπετε ο ενεργειακός σχεδιασμός της Κυπριακής Δημοκρατίας έστω κι αν σήμερα αποχωρήσει η ΕΝΙ. Ίσως, μάλιστα, επεκταθεί και σε προληπτικά μέτρα στις επόμενες γεωτρήσεις που είναι προγραμματισμένες.

– Σε αυτό το πλαίσιο, αναγκαία είναι η διπλωματική εκστρατεία σε όλα τα επίπεδα, με επίκεντρο πάντα την ΕΕ. Κυρίαρχος στόχος η διαμόρφωση ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής πολιτικής έναντι της Τουρκίας με το θέμα της κυπριακής ΑΟΖ να αποτελεί βασικό κομμάτι της. 

– Ο κίνδυνος τουρκικών γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ είναι κάτι περισσότερο από ορατός. Αυτό οδηγεί ντε φάκτο σε οριστική διχοτόμηση.

– Είναι η στιγμή για σοβαρές, συγκροτημένες και ειλικρινείς πρωτοβουλίες προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Να μελετηθούν ιδέες που να αναδεικνύουν την τουρκική αντίφαση ανάμεσα στα σχέδια της Άγκυρας και τα συμφέροντα των τουρκοκυπρίων. Οι τουρκοκύπριοι πρέπει σήμερα να κερδηθούν και όχι να χαριστούν στον Ερντογάν.

– Σε ένα δεύτερο στάδιο να αναληφθεί μία καλά μελετημένη πρωτοβουλία επίλυσης του Κυπριακού με κατάθεση ακόμα και ολοκληρωμένης πρότασης στον ΓΓ του ΟΗΕ από μέρους της ελληνοκυπριακής πλευράς. Πρόταση η οποία να αξιοποιεί τα μέχρι σήμερα συμφωνηθέντα και να αντιμετωπίζει με τρόπο ειλικρινή αλλά αποτελεσματικό τις σοβαρές εκκρεμότητες που υπάρχουν.

Βρισκόμαστε στα μέσα μιας κρίσης. Από τους χειρισμούς μας θα εξαρτηθεί εάν θα πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις ή θα οδηγήσει σε λύσεις. Χωρίς ηττοπάθεια, αλλά με ρεαλισμό. Κυρίως, χωρίς να συρόμαστε πίσω από τις εξελίξεις αλλά με σχέδιο να τις καθορίσουμε.