Ο φόβος για τις πιθανόν δυσμενείς επιπτώσεις του εμβολιασμού κατά του COVID-19 στη γονιμότητα και την εγκυμοσύνη, έχουν επηρεάσει την αποδοχή και τη χορήγηση του εμβολίου σε πολλές χώρες ανά το παγκόσμιο. Παρόλα τα νέα προκαταρκτικά δεδομένα που υποστηρίζουν την ασφάλεια των mRΝΑ εμβολίων κατά την εγκυμοσύνη υπάρχει έντονη αμφισβήτηση στην Κύπρο για την επιλογή του κατά πόσο μια γυναίκα στην αναπαραγωγική ηλικία ή στην εγκυμοσύνη θα πρέπει να πάρει το εμβόλιο ή όχι. Ο δισταγμός αυτός θα μπορούσε να έχει σημαντικές συνέπειες για τη δημόσια υγεία επειδή η λοίμωξη με SARS-CoV-2 κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αποτελεί παράγοντα κινδύνου για σοβαρές ασθένειες και επιπλοκές στη μητέρα.

Η χορήγηση του εμβολίου για τον Covid-19 συνίσταται στην εγκυμοσύνη αφού αποτελεί τον καλύτερο τρόπο για την προστασία των εγκύων και των εμβρύων από τους κίνδυνους νόσησης με τον ιό, συμπεριλαμβανομένου και της εισαγωγής στη μονάδα εντατικής θεραπείας και του πρόωρου τοκετού.

Περισσότερες από τις μισές γυναίκες που βρέθηκαν θετικές στον Covid-19 στην εγκυμοσύνη δεν παρουσιάζουν συμπτώματα, αλλά ορισμένες από αυτές μπορεί να νοσήσουν σοβαρά, ιδιαίτερα εάν έχουν υποκείμενες παθήσεις. Στα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης, οι γυναίκες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουν σοβαρά με τον Covid-19. H λοίμωξη με τον Covid-19 στις έγκυες γυναίκες με συμπτώματα, αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού κατά 50% καθώς επίσης και τους επακόλουθους κινδύνους από την προωρότητα των νεογνών. Επιπρόσθετα μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι οι γυναίκες που βρέθηκαν θετικές στον Covid-19 κατά τη διάρκεια του τοκετού είχαν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν προεκλαμψία (αυξημένη αρτηριακή πίεση και παρουσία πρωτεΐνης στα ούρα), αυξημένο κίνδυνο για επείγουσα καισαρική τομή και διπλάσιο κίνδυνο θνησιγενούς νεογνού, αν και ο πραγματικός αριθμός θνησιγενών παραμένει χαμηλός.

Γιατί οι γυναίκες στην εγκυμοσύνη είναι ευάλωτες για να νοσήσουν σοβαρά;

Κλινικές μελέτες από άλλες πανδημίες στο παρελθόν έχουν δείξει οι έγκυες γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στο να νοσούν βαριά από ιογενείς λοιμώξεις όπως ο Covid-19 και η γρίπη σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν εγκυμονούν. Το 2009 μετά από λοίμωξη με τη γρίπη των χοίρων και του SARS to 2002, παρουσιάστηκαν αυξημένες σοβαρές επιπλοκές στην εγκυμοσύνη.

Η εγκυμοσύνη ασκεί επιπλέον πίεση στην καρδία και στους πνεύμονες μιας γυναίκας, με επακόλουθο να επηρεάζεται η αναπνοή. Αυτό σημαίνει ότι όταν μια έγκυος νοσήσει με ιογενή αναπνευστική λοίμωξη όπως ο Covid-19 και παρουσιάσει συμπτώματα που επηρεάζουν την αναπνοή της θα ασκηθεί μεγαλύτερη πίεση στους πνεύμονες, για αυτό και υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες για μια έγκυο να χρειαστεί αναπνευστήρα στην εντατική μονάδα για να διατηρηθεί η παροχή οξυγόνου.

Επιπλέον κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης υπάρχουν διάφορες αλλαγές τόσο στο ανοσοποιητικό σύστημα όσο και στις ορμόνες που καθιστούν τις γυναίκες πιο επιρρεπείς στις ιογενείς λοιμώξεις. Όπως είναι γνωστό, το ανοσοποιητικό σύστημα προστατεύει από επιβλαβείς ξένους εισβολείς όπως τα βακτήρια, εντούτοις στην εγκυμοσύνη πρέπει να προστατεύσει τη μητέρα και το έμβρυο.

Τα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης στο αίμα της εγκύου προκαλεί πρήξιμο του ανώτερου τμήματος της αναπνευστικής οδού, με αποτέλεσμα εκτός από την περιορισμένη επέκταση των πνευμόνων το τελευταίο τρίμηνο, να καθιστά τις έγκυες πιο ευάλωτες σε επιπλοκές από ιούς του αναπνευστικού. Εκτός από τους κινδύνους για τη μητέρα, η λοίμωξη με Covid-19 στην εγκυμοσύνη, προκαλεί αυξημένο κίνδυνο μικρών νεογνών σε σχέση με την ηλικία κύησης και καθυστέρηση ενδομήτριας ανάπτυξης του εμβρύου.

Μπορεί να γίνει η μετάδοση του ιού στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν στοιχεία για μετάδοση του COVID-19 από τη μητέρα στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τα νεογνά μπορούν να αποκτήσουν COVID-19 μέσω της αναπνευστικής μετάδοσης σταγονιδίων, για αυτό και οι ενήλικες με πιθανή ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη που φροντίζουν νεογέννητα βρέφη θα πρέπει να ακολουθούν τα μέτρα υγιεινής φροντίδας.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του εμβολίου στην εγκυμοσύνη;

Ο COVID-19 μπορεί να είναι πιο επικίνδυνος στην εγκυμοσύνη

Μελέτες έχουν δείξει ότι η εισαγωγή στο νοσοκομείο είναι πιο συχνή σε έγκυες γυναίκες (σε σύγκριση με τις μη έγκυες) ειδικά σε αυτές που διανύουν το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης καθώς επίσης και η θνησιγένεια και ο πρόωρος τοκετός αυξάνονται σε έγκυες γυναίκες με Covid -19.

Ο εμβολιασμός είναι αποτελεσματικός στην πρόληψη της λοίμωξης από τον COVID-19

Οι γυναίκες δεν νοσούν με Covid -19 από το εμβόλιο

· Tα εμβόλια κατά του COVID-19 δεν περιέχουν ζωντανό κορωνοϊό

· Τα εμβόλια ΔΕΝ περιέχουν πρόσθετα συστατικά που είναι επιβλαβή για τις έγκυες ή τα έμβρυα.

· Άλλα μη ζωντανά εμβόλιο (π.χ. κοκκύτη, γρίπης) είναι ασφαλή για τις έγκυες γυναίκες και τα έμβρυα.

ü O εμβολιασμός των εγκύων δημιουργεί αντισώματα μπορούν να προστατεύσουν το έμβρυο

H χορήγηση του εμβολίου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, προκαλεί την ανάπτυξη αντισωμάτων κατά του COVID-19 όπως και στις μη έγκυες γυναίκες. Μετά από κλινικές μελέτες, έχει διαπιστωθεί η παρουσία αυτών των αντισωμάτων μετά τη λήψη του εμβολίου, στο αίμα του ομφάλιου λώρου.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από το εμβόλιο;

Tα εμβόλια κατά το COVID-19 μπορούν να προκαλέσουν διάφορα συμπτώματα που δεν επηρεάζουν την εγκυμοσύνη. Αυτά είναι τα παρακάτω:

• Πόνος στο σημείο της ένεσης
• Κόπωση
• Πονοκέφαλος
• Μυϊκός πόνος
• Πυρετός, ρίγη
• Πόνος στις αρθρώσεις

Εξαιρετικά σπάνια επιπλοκή αποτελούν οι θρομβώσεις για το εμβόλιο AstraZeneca, αλλά αυτή δεν φαίνεται να είναι πιο πιθανή σε σύγκριση με μη έγκυες γυναίκες.

Τί είναι γνωστό για το εμβόλιο κατά του COVID-19 στην εγκυμοσύνη;

Τα στατιστικά στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου πάνω από 200 000 έγκυες γυναίκες έχουν εμβολιαστεί κατά του COVID-19 δεν δείχνουν οποιοδήποτε θέμα ασφάλειας. Βέβαια οι διάφορες κλινικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί βασίζονται στη χορήγηση του εμβολίου σε μη έγκυες γυναίκες. Στην πραγματικότητα, στοιχεία αποδεικνύουν την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, αφού το 98% των έγκυων γυναικών που έχουν εισαχθεί στα νοσοκομεία με σοβαρή λοίμωξη δεν έχουν εμβολιαστεί.

Κλινικές μελέτες των εμβολίων σε ζώα για τον έλεγχο των επιπτώσεων στην εγκυμοσύνη δεν έδειξαν ότι το εμβόλιο προκαλεί βλάβη στην εγκυμοσύνη ή τη γονιμότητα. Επίσης τα εμβόλια δεν περιέχουν ζωντανό κορωνοϊό και ούτε συστατικά που είναι επιβλαβή στη εγκυμοσύνη, επομένως δεν προκαλούν λοίμωξη με COVID-19 στις έγκυες και στο έμβρυο. Στις έγκυες γυναίκες θα πρέπει να προσφέρονται τα εμβόλια Pfizer BioNTech και Μοderna, καθώς τα περισσότερα δεδομένα παρακολούθησης ασφαλείας σχετίζονται με αυτά τα δύο εμβόλια.

Σε ποιο στάδιο της εγκυμοσύνης μπορεί να γίνει η χορήγηση του εμβολίου;

Το εμβόλιο θεωρείται ασφαλές και αποτελεσματικό σε όλα τα στάδια της εγκυμοσύνης. Οι περισσότερες γυναίκες επιλέγουν τη χορήγηση του εμβολίου μετά την 12η εβδομάδα, αφού το πρώτο τρίμηνο αποτελεί την πιο κρίσιμη περίοδο για την ανάπτυξη του εμβρύου. Αξιοσημείωτο είναι ότι δεν υπάρχουν στοιχεία από έρευνες που να αποδεικνύουν ότι η οποιαδήποτε καθυστέρηση είναι αναγκαία.

Η πρώτη δόση του εμβολίου κατά του COVID-19 προσφέρει σημαντική προστασία έναντι του κορωνοϊού, αλλά με την πιο πρόσφατη μετάλλαξη του ιού (Δέλτα) δύο δόσεις είναι απαραίτητες για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες συμβουλεύουν όπως οι δυο δόσεις γίνουν πριν τον τοκετό ή και ακόμα πριν την έναρξη του τρίτου τριμήνου (πριν την 28η εβδομάδα) όταν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος.

Πως επηρεάζει το εμβόλιο την εργασία σας;

Κανένα εμβόλιο δεν είναι 1000% αποτελεσματικό, αλλά διάφορες κλινικές μελέτες εισηγούνται ότι βοηθούν στην μερική (και όχι αναγκαία ολική) ανοσία. Γι΄αυτό θα πρέπει να αποφεύγετε να δουλεύετε σε θέσεις υψηλού κινδύνου εάν πάσχετε από σοβαρές ασθένειες ή όταν διανύετε την 28η εβδομάδα εγκυμοσύνης και μετά. Συνίσταται η εφαρμογή της απόστασης των 2 μέτρων, η χρήση μάσκας και το συχνό πλύσιμο χεριών.

Εμβόλιο κατά του COVID-19 και γονιμότητα;

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία από ερευνητικές μελέτες που να αποδεικνύουν ότι τα αντισώματα που παράγονται μετά τον εμβολιασμό κατά του COVID-19 ή ότι τα συστατικά του εμβολίου προκαλούν προβλήματα στην γονιμότητα στο μέλλον. Σε μια πρόσφατη μελέτη εξωσωματικής γονιμοποίησης, οι ερευνητές σύγκριναν το ποσοστό επιτυχίας επίτευξης εγκυμοσύνης ανάμεσα σε τρεις ομάδες γυναικών: α) στις γυναίκες με αντισώματα με εμβολιασμό κατά του COVID-19, β) γυναίκες με αντισώματα από πρόσφατη λοίμωξη με τον COVID-19 και γ) γυναίκες χωρίς αντισώματα είτε από πρόσφατη λοίμωξη με τον COVID-19 είτε από εμβολιασμό. Η μελέτη δεν βρήκε διαφορές στα ποσοστά επιτυχίας επίτευξης εγκυμοσύνης μετά των τριών ομάδων.

Εμβόλιο και θηλάζουσες μητέρες

Τα εμβόλια είναι εξίσου αποτελεσματικά για την προστασία των θηλάζουσων μητέρων για λοίμωξη με COVID-19. Πρόσφατες μελέτες υποστηρίζουν ότι οι γυναίκες που θηλάζουν και έχουν εμβολιαστεί, παρουσιάζουν αντισώματα στο μητρικό γάλα που θα μπορούν να προστατέψουν το νεογνό. Εντούτοις, είναι απαραίτητες περισσότερες μελέτες για να αποφασιστεί σε πιο βαθμό μπορούν τα αντισώματα αυτά να προστατέψουν το νεογνό.

Συμπερασματικά τα εμβόλια Pfizer και Μοderna κατά του COVID-19 συνιστώνται στην εγκυμοσύνη και το θηλασμό, καθώς και στις γυναίκες που σχεδιάζουν να γίνουν μητέρες στο μέλλον. Τα εμβόλια αποτελούν τον καλύτερο τρόπο άμυνας κατά των κινδύνων που ελλοχεύει η λοίμωξη με κορωνοϊό τόσο στις μητέρες όσο και στα νεογνά τους. Καλό θα ήταν όσες έγκυες γυναίκες επιθυμούν να εμβολιαστούν να συζητούν με βάση και το ιατρικό ιστορικό τους τις λεπτομέρειες και τις επιπλοκές του εμβολίου με τον γυναικολόγο τους.