Για πολλούς η επιστροφή στο σχολείο μετά τη λήξη των διακοπών σηματοδοτεί τη νέα χρονιά, περισσότερο από την πρώτη ημέρα Ιανουαρίου. Είναι η στιγμή που τοποθετούνται νέοι στόχοι, το πρόγραμμα εμπλουτίζεται με νέες υποχρεώσεις και δραστηριότητες, και η πρώτη σελίδα του σχολικού τετραδίου είναι πεντακάθαρη για μια νέα αρχή. Πόσο έτοιμοι είμαστε όμως για τη νέα σχολική χρονιά; Έχουμε λάβει τις απαραίτητες δράσεις για την πρόληψη των πολλών δυσκολιών που μια νέα χρονιά μπορεί να κρύβει;

Είμαστε έτοιμοι για τη νέα σχολική χρονιά;

Σημαντικά πιο έτοιμα από κάθε φορά είναι τα σχολεία, για την υποδοχή των παιδιών σε μια περίοδο που είναι ακόμη έντονα επηρεασμένη από την πανδημία. Πλέον, εκπαιδευτικοί και παιδιά, νιώθουν περισσότερο οικεία με τα μέτρα και τον χειρισμό της κατάστασης. Τα σχολεία ως δομές, σε σύγκριση με το παρελθόν κατά τη ξαφνική εμφάνιση της πανδημίας, σήμερα είναι περισσότερο «έτοιμα» για να εξυπηρετήσουν τον μαθητικό πληθυσμό. Την ίδια στιγμή, και προτού τα παιδιά φτάσουν στα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί οργανώνονται, ενημερώνονται και εκπαιδεύονται γύρω από πλούσιες θεματικές ενότητες, προετοιμάζοντας τους εαυτούς τους για τους πολλούς ρόλους που για ακόμη μια φορά θα κληθούν να λάβουν. Οι εναλλακτικές μορφές εκπαίδευσης αλλά και συνύπαρξης των παιδιών σε μια περίοδο πανδημίας, αποτελούν πλέον θεματικές, γνώριμες για τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι προσπαθούν με κάθε τρόπο να καλύψουν τα κενά που οι περιορισμοί δημιουργούν και να ενισχύσουν τους μαθητές με όλες τις ακαδημαϊκές γνώσεις αλλά και κοινωνικές εμπειρίες στο πλαίσιο του σχολείου. 

Σκοπός της επανεκκίνησης των σχολείων, δεν πρέπει φυσικά να είναι μόνο η επανάληψη και παροχή νέας γνώσης στα παιδιά, αλλά και η διαχείριση των συναισθημάτων των παιδιών που προκύπτουν από το βίωμα της γενικότερης κατάστασης που έχει επιφέρει ο κορωνοϊός.

Ωστόσο, οι μαθητές φτάνουν στο σχολείο συνοδευόμενοι και από συναισθηματικές και όχι μόνο μαθησιακές ανάγκες. Παρακολουθώντας προσεκτικά τα αποτελέσματα ερευνών σε μαθητές όλων των ηλικιών, εντοπίζουμε ανησυχητική αύξηση των επιπέδων άγχους σε ποσοστό που φτάνει μέχρι το 20% των παιδιών, δεδομένα που μας υποδεικνύουν την ανάγκη μεγάλης ομάδας μαθητών για ψυχολογική και συναισθηματική υποστήριξη.

Επίσης, αρκετά παιδιά φαίνεται να νιώθουν εκτός προγράμματος, κάτι που πιθανόν να επιφέρει δυσκολία στην προσαρμογή τους στον πρόγραμμα του σχολείου. Σε αυτό το σημείο, είναι επίσης σημαντικός ο ρόλος της οικογένειας, ώστε σταδιακά να βοηθήσουν τα παιδιά για την επανεκκίνηση (*σχετικές εισηγήσεις δίνονται πιο κάτω).

Πέρα από τη στήριξη των μαθητών, ποιες άλλες δράσεις είναι χρήσιμο και αναγκαίο να εφαρμοστούν στο σχολικό πλαίσιο;

Απαραίτητη παρέμβαση θεωρείται η ψυχο-συναισθηματική υποστήριξη των εκπαιδευτικών, που από τον Σεπτέμβριο θα βρεθούν ξανά στην πρώτη γραμμή, όπως και η ψυχο-εκπαίδευσή τους σε θέματα που αφορούν τον άμεσο εντοπισμό, στήριξη και κατάλληλη συνεργασία με άλλους ειδικούς, για τα παιδιά που ενδεχομένως να παρουσιάσουν στοιχεία που να μαρτυρούν τη συναισθηματική αδυναμία και ανάγκη τους για βοήθεια. Βέβαια, για την υλοποίηση των πιο πάνω, αναγκαία θεωρείται η ύπαρξη και διαθεσιμότητα επιστημόνων ψυχικής υγείας (π.χ. σχολικοί / εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι) με σκοπό τη συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς και τη στήριξη των μαθητών που το έχουν ανάγκη.

Επιπρόσθετα, ο σχεδιασμός δραστηριοτήτων στο πλαίσιο της τάξης με στόχο την συναισθηματική ενίσχυση των μαθητών, καθιστά τις σχολικές τάξεις πιο έτοιμες στο να δεχτούν φέτος τους μαθητές τους, που μαζί τους κουβαλούν νέες ανάγκες.

Είμαστε τελικά έτοιμοι για το άνοιγμα των σχολείων;

Συνοψίζοντας τα πιο πάνω, κατανοούμε την ανάγκη της τροποποίησης του σχολικού προγράμματος, που σκοπό θα έχει την ανταπόκριση στις απαιτήσεις των παιδιών για τη διασφάλιση τόσο της ακαδημαϊκής όσο και της συναισθηματικής τους εξέλιξης, και καταλήγουμε σε προβληματισμούς και ερωτήματα σχετικά με την πραγματική ετοιμότητα ανοίγματος των σχολείων. Ενώ οι μάσκες, οι αποστάσεις, οι απολυμάνσεις διασφαλίζουν την υγεία, η επανάληψη και παροχή της νέας γνώσης αναπτύσσει το πνεύμα, φαίνεται να εκκρεμεί πλήθος παρεμβάσεων που θωρακίζουν την ψυχική ακεραιότητα των μαθητών.

Από τις καλοκαιρινές διακοπές στο σχολείο: Βοηθώντας τα παιδιά για ομαλή προσαρμογή στη σχολική ρουτίνα.

Το σχολείο, ιδιαίτερα κατά τις πρώτες ημέρες λειτουργίας του, χαρακτηρίζεται ως ένα πλαίσιο το οποίο απαιτεί από μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς, την ενεργοποίηση των προσαρμοστικών τους δεξιοτήτων. Στρέφοντας την προσοχή μας στους μαθητές –ιδίως τους μικρότερους μαθητές Δημοτικού- παρατηρούμε σε ένα σημαντικό αριθμό παιδιών τη δυσκολία προσαρμογής, η οποία εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους όπως: έντονο άγχος, κλάμα, αντιδραστικότητα, ψυχοσωματικά προβλήματα. Οι πιο πάνω δυσκολίες προσαρμογής αποτελούν ένα σύνηθες φαινόμενο στο οποίο οι γονείς διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο και με τις κατάλληλες πρακτικές μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν το παιδί τους σε αυτή τη διαδικασία. Στην συνέχεια προτείνονται μερικές πρακτικές:

• Προσαρμοστικοί γονείς, προσαρμοστικά παιδιά! Τα συναισθήματα των γονιών διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προσαρμογή του παιδιού. Γονείς οι οποίοι έχουν μια θετική στάση προς το σχολείο, τους εκπαιδευτικούς και τις μαθησιακές διαδικασίες, φαίνεται να επηρεάζουν θετικά τα παιδιά τους στην προσπάθεια προσαρμογής τους.
• Κάντε την πρώτη μέρα στο σχολείο πιο εύκολη: Προετοιμάζοντας το παιδί νωρίτερα για την αλλαγή που θα επέλθει στο πρόγραμμά του, το βοηθάτε ώστε να προσαρμοστεί πιο εύκολα και γρήγορα. Λίγες ημέρες πριν την έναρξη του σχολείου, προτρέψτε το παιδί σας να ξυπνά πιο νωρίς – κάτι που θα βοηθήσει τον οργανισμό του στη διαδικασία προσαρμογής στο νέο ωράριο. Επίσης, ετοιμάστε μαζί ένα πρόγραμμα, όπου το παιδί καθημερινά θα έρχεται σε επαφή με τη μαθησιακή διαδικασία (π.χ. διαβάζοντας βιβλία της επιλογής του). Επιπλέον, προμηθευτείτε μαζί με τον μαθητή τα απαραίτητα σχολικά ήδη, τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Εάν έχετε μικρότερα παιδιά, ιδίως πρωτάκια, κάντε μαζί τους μια επίσκεψη στο σχολείο όπου θα φοιτήσουν πριν από την έναρξή του, για να τα βοηθήσετε να εξοικειωθούν με το νέο περιβάλλον, και το άγνωστο σχολείο να μετατραπεί σε γνώριμο πλαίσιο.
• Το βεβαρημένο απογευματινό πρόγραμμα του παιδιού δεν συντελεί στην αποτελεσματική προσαρμογή του στο σχολείο. Είναι απαραίτητο μαζί με το παιδί σας να οργανώσετε το απογευματινό πρόγραμμα εξωσχολικών δραστηριοτήτων του, με τρόπο ώστε να έχει καθημερινά ελεύθερο χρόνο για να ξεκουραστεί και να κάνει πράγματα που το ευχαριστούν.
• Επικοινωνήστε με το παιδί σας και δείξτε του πόσο πρόθυμοι είστε να το ακούσετε με αφοσίωση και προσοχή. Προτρέψτε το (χωρίς φυσικά να το πιέσετε) να μετατρέψει τα συναισθήματά του σε λόγια μέσα από ερωτήσεις όπως: «πως νιώθεις που σε λίγες ημέρες ξεκινά το σχολείο;», «τι είναι αυτό που σε κάνει να νιώθεις έτσι;», «τι πιστεύεις ότι θα σε βοηθούσε ώστε να νιώσεις καλύτερα;». Ωστόσο, δώστε χρόνο στο παιδί σας για να αντιμετωπίσει το άγχος που πιθανόν να επιφέρει αυτή η κατάσταση και λάβετε υπόψη ότι η ανησυχία του παιδιού αποτελεί ένα φυσιολογικό και αναμενόμενο σύμπτωμα στην κατάσταση προσαρμογής που καλείται να αντιμετωπίσει. Με ψυχραιμία και διακριτικότητα, καθοδηγείστε το παιδί, όπου και όταν το επιθυμεί.

Καλή νέα σχολική χρονιά σε όλους!