Ανοικτό και υπό παρακολούθηση παραμένει για την επιτροπή Αναφορών (PETI) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το θέμα των καταγγελιών για παραβίαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ στον Ακάμα από τις κυπριακές αρχές, μετά τη συζήτηση για το θέμα στο πλαίσιο των εργασιών της επιτροπής την Τετάρτη στις Βρυξέλλες.

Όπως ανέφερε εν τω μεταξύ εκπρόσωπος της Κομισιόν κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ σε σχέση με παρόμοιες υποθέσεις που είχε κινήσει κατά της Γερμανίας και της Ιρλανδίας, προτού αποφασίσει στα επόμενα βήματα.

Ωστόσο, τόνισε η ίδια εκπρόσωπος, η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωμα να οδηγήσει την υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ αν η Κύπρος δεν συμμορφωθεί «πολύ σύντομα».

Υπέρ του να διατηρηθεί ανοιχτή η υπόθεση των αναφορών για τον Ακάμα τάχθηκαν τα μέλη της επιτροπής Πέτερ Γιάρ (ΕΛΚ, Γερμανία) καλωσορίζοντας τις προθέσεις της Κομισιόν, ο Δημήτρης Παπαδάκης (S&D, Κύπρος) σημειώνοντας πως η σημερινή κατάσταση έχει δημιουργηθεί γιατί οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους και δεν επέβλεπαν τις εργασίες, καθώς και η Άνα Μιράντα (Πράσινοι, Ισπανία) που δήλωσε πως θα πρέπει με επιστολή να ζητηθεί από τις κυπριακές αρχές να εξηγήσει ποιοι είναι οι σχεδιασμοί τους. Σε παρέμβασή του ο Κύπριος ευρωβουλευτής της Αριστεράς, Γιώργος Γεωργίου, υπογράμμισε πως οι παραβιάσεις πρέπει να διερευνηθούν, ενώ ο Κύπριος ευρωβουλευτής Νιαζί Κιζιλγιουρέκ τόνισε πως το περιβάλλον στην Κύπρο είναι εύθραυστο και στήριξε την πρόταση Παπαδάκη για διερευνητική αποστολή.

Η εισήγηση για διερευνητική αποστολή που κατατέθηκε από τον ευρωβουλευτή Δημήτρη Παπαδάκη δεν έγινε αποδεκτή σε αυτό το στάδιο λόγω του ότι οι εργασίες της σημερινής σύνθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ολοκληρώνονται σύντομα και έχουν ήδη προγραμματιστεί οι εναπομείνασες αποστολές.

Στο πλαίσιο της συζήτησης οι υπογράφοντας τις αναφορές 0288/2022 (φερόμενες παραβιάσεις της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στον Ακάμα) και 0450/2022 (για τα έργα ανάπτυξης στη χερσόνησο) παρουσίασαν την κατάσταση μέσω διαδικτυακής σύνδεσης.

Παρουσιάζοντας την αναφορά 0288/2022 εκ μέρους της οργάνωσης «Φίλοι της Γης» Κύπρου, η Αναστασία Κοραή έκανε λόγο για παραβιάσεις της νομοθεσίες της ΕΕ και των θεμελιωδών δικαιωμάτων που απειλούν την χερσόνησο του Ακάμα.

Η κ. Κοραή σημείωσε πως η αναφορά καλύπτει ζητήματα που σχετίζονται με το περιβάλλον, τους θεσμούς, τα θεμελιώδη δικαιώματα και τη διαφθορά. Αναφέρθηκε στο γεγονός πως ο Ακάμας είναι η περιοχή με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα στη χώρα, και πως περιοχές της θεωρούνται προστατευόμενες βάσει της οδηγίας για τα πτηνά (79/409/ΕΟΚ) και της οδηγίας για τους οικοτόπους (92/43/ΕΟΚ), αλλά πως δεν υπάρχουν ακόμη αποτελεσματικά και νομικά δεσμευτικά μέτρα για την προστασία της χερσονήσου και των σημαντικών ειδών που απαντώνται στην περιοχή.

Σημείωσε ακόμα πως τα τελευταία χρόνια οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν εφαρμόζουν την εθνική και κοινοτική νομοθεσία, με αποτέλεσμα να γίνονται παράνομες παρεμβάσεις για αγκυροβόλια σκαφών, δημιουργία τουριστικών παραλιών, επέκταση ζωνών λατόμευσης και πρόσφατα κατασκευή δρόμων χωρίς την κατάλληλη αξιολόγηση.

Η κ. Κοραή υπογράμμισε ακόμα πως δεν εφαρμόζεται επαρκώς η Σύμβαση του Άαρχους για ενημέρωση, διαφάνεια και διαβούλευση, ενώ η Κύπρος δεν έχει επικυρώσει τη Σύμβαση της Βαρκελώνης για τη διαχείριση των ακτών, με αποτέλεσμα την κατασκευή τουριστικών καταλυμάτων πάνω από περιοχές όπου έχουν τις φωλιές τους μεσογειακές φώκιες (αναφερόμενη στην υπόθεση των θαλασσινών σπηλιών στην Πέγεια).

Όσον αφορά τη δικαιοσύνη, η κ. Κοραή επεσήμανε πως αντιμετωπίζονται σοβαρά προβλήματα λόγω της καθυστέρησης στην εξέταση υποθέσεων που σχετίζονται με το περιβάλλον κάτι που όπως είπε έχει διαπιστώσει και η ΕΕ. Αναφέρθηκε ακόμα στον ρόλο της Αρχιεπισκοπής όσον αφορά την κατάσταση στον Ακάμα.

Όπως τόνισε, λόγω της κατάστασης στον Ακάμα παραβιάζονται τρία θεμελιώδη δικαιώματα: το δικαίωμα στην περιβαλλοντική προστασία, το δικαίωμα στην περιουσία και το δικαίωμα στη σωστή διοίκηση.

Συνδέοντας το ζήτημα με τη διαφθορά, η οποία, σημείωσε, διατρέχει την κατάσταση στην Κύπρο, η κ. Κοραή αναφέρθηκε στην υπόθεση των «χρυσών διαβατηρίων», η οποία, όπως είπε, διασυνδέεται με συμφέροντα στον τομέα των κατασκευών και διεφθαρμένους κυβερνητικούς αξιωματούχους.

Τόνισε τέλος ότι βάσει της Σύμβασης της Βέρνης ο Ακάμας θα πρέπει να κηρυχθεί εθνικό πάρκο και προστατευόμενη περιοχή, και αναφέρθηκε στην ανάγκη να υπάρξει μια ενιαία αρχή διαχείρισης του Ακάμα, προσθέτοντας πως η Κυβέρνηση αυτή τη στιγμή δεν έχει προχωρήσει σε σχετικούς σχεδιασμούς και σημειώνοντας πως θα πρέπει να υπάρξουν προσπάθειες για τη σωστή και βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής.

Μιλώντας εκ μέρους της Terra Cypria παρουσιάζοντας την αναφορά 0450/2022, η Κυριακή Μιχαήλ αναφέρθηκε στα έργα ανάπτυξης που πραγματοποιούνται στον Ακάμα. Αναφέρθηκε στις τρεις διαδικασίες επί παραβάσει από την Κομισιόν κατά της Κύπρου για τη συστηματική και λανθασμένη εφαρμογή των προνοιών των σχετικών οδηγιών.

Δυστυχώς, συνέχισε, δεν υπήρξε πρόοδος σε σχέση με τις τρεις διαδικασίες επί παραβάσει που παραμένουν ανοιχτές για την κατάσταση στον Ακάμα. Σε σχέση με τη διαχείριση του κυβερνητικού σχεδίου βιώσιμης ανάπτυξης του Ακάμα, επεσήμανε ότι καλύπτει το 75% της περιοχής Natura 2000, και περιλαμβάνει κατασκευή δρόμων και εγκαταστάσεων εντός του εθνικού δάσους και προστατευόμενων περιοχών.

Επίσης, σημείωσε, μεγάλο μέρος των εργασιών για βελτίωση των δρόμων εντός του δάσους έχει ξεκινήσει κατά παραβίαση των νομικά δεσμευτικών όρων της έκθεσης αξιολόγησης. Παράλληλα, δεν έχουν απομακρυνθεί παράνομες εγκαταστάσεις όπως έπρεπε να γίνει πριν την συνέχιση εργασιών.

Εκπρόσωπος της Κομισιόν ανέφερε πως είναι σε γνώση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πως δεν υπάρχει επαρκής προστασία των εν λόγω περιοχών, τόσο στον Ακάμα όσο και σε άλλες προστατευόμενες περιοχές στην Κύπρο, οδηγώντας στην έναρξη διαδικασιών επί παραβάσει.

Η Κύπρος, σημείωσε, δεσμεύτηκε να καθορίσει επαρκείς στόχους και μέτρα διατήρησης για όλες τις περιοχές, κάτι που έχει γίνει για κάποιες από αυτές. Σε σχέση με τον Ακάμα, πρόσθεσε, έχουν οριστεί περιοχές προστασίες αλλά δεν έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα.

Η εκπρόσωπος της Κομισιόν πρόσθεσε ότι η Επιτροπή ανέμενε την απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ σε σχέση με προσφυγή κατά της Γερμανίας. Η απόφαση η οποία ανακοινώθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου του 2023 (C116/22), μαζί με προηγούμενη απόφαση κατά της Ιρλανδίας (C444/21 της 29ης Ιουνίου 2023), οριοθετεί τις υποχρεώσεις των κρατών μελών όσον αφορά τον καθορισμό στόχων και μέτρων διατήρησης του περιβάλλοντος.

Η Κομισιόν εξετάζει τις επιπτώσεις των αποφάσεων αυτών στην περίπτωση της Κύπρου προτού αποφασίσει τα επόμενα βήματα, σημείωσε η εκπρόσωπος, προσθέτοντας πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί την υπόθεση, καθώς και να παρέχει την τεχνική στήριξή της εφόσον χρειαστεί.

Τόνισε ακόμα πως η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωμα να οδηγήσει την υπόθεση στο Δικαστήριο της ΕΕ αν η Κύπρος δεν συμμορφωθεί εφαρμόζοντας μέτρα και κανόνες πολύ σύντομα.

Υπογράμμισε τέλος πως το γεγονός πως δεν έχουν οριστεί μέτρα, αυτό δεν σημαίνει πως μπορούν να προχωρούν εργασίες κατά άναρχο τρόπο. Όπως είπε, σε περίπτωση που ένα έργο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά προστατευόμενη περιοχή, πρέπει να προηγηθεί αξιολόγηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αν διαπιστωθεί πως υπάρχει το ενδεχόμενο να επηρεαστεί αρνητικά η περιοχή, οι εθνικές αρχές οφείλουν να απορρίψουν το έργο.