Κενά στον συντονισμό ενεργειών των εμπλεκόμενων υπηρεσιών που λαμβάνουν μέρος στην πολυθεματική ομάδα δράσης για την καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων, διαπιστώνουν τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που εξέτασαν σήμερα την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Προσώπων και τη Σεξουαλική Εκμετάλλευση Ανηλίκων για το 2023 – 2026.

Σύμφωνα με τα όσα λέχθηκαν κατά τη συνεδρία της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η συζήτηση για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης 2023 – 2026 δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα από το Υπουργείο Εσωτερικών, ενώ σύμφωνα με τις εκπροσώπους του Υπουργείου Εσωτερικών θα ολοκληρωθεί εντός του Οκτωβρίου και ακολούθως θα σταλεί στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση

Όπως διαπιστώνουν μέλη της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων φαίνεται πως ο συντονισμός των εμπλεκόμενων υπηρεσιών για την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Προσώπων «είναι πολύ δύσκολος», αφού όπως αναφέρθηκε το Υπουργείο Εσωτερικών δεν έχει το κατάλληλο προσωπικό, έτσι ώστε να συντονίζει τις άλλες υπηρεσίες.

Σημειώνουν πως η πολυθεματική ομάδα δράση, που έχει συσταθεί για την εμπορία προσώπων, έχει συνεδριάσει τέσσερις φορές τον περασμένο χρόνο, ωστόσο, δεν φαίνεται να υπάρχει η ανάλογη εξειδίκευση των  ατόμων που λαμβάνουν μέρος στη συγκεκριμένη ομάδα.

Εξάλλου, όπως αναφέρθηκε στη συζήτηση, εκκρεμεί το θέμα της τροποποίησης της νομοθεσίας, με τους βουλευτές να ζητούν από το Υπουργείο Εσωτερικών όπως ολοκληρώσει την τροποποίηση της νομοθεσίας.

Μιλώντας ενώπιων των βουλευτών η υπεύθυνη του Τμήματος Καταπολέμησης Εγκλήματος του Αρχηγείου Αστυνομίας, Ελένη Μιχαήλ, είπε ότι σύμφωνα με στοιχεία -που αφορούν στην περίοδο 2019 μέχρι 2022- η Αστυνομία έχει λάβει 767 αναφορές, οι οποίες δόθηκαν από πολίτες, από αναφορές Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων και από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, για να προσθέσει ότι τα αναγνωρισμένα θύματα φτάνουν τα 98.

Η κ. Μιχαήλ ανέφερε ότι σύνολο 49 υποθέσεων έχουν διερευνηθεί και στάλθηκαν στο δικαστήριο, ενώ σημείωσε ότι από τον Ιούλιο του 2021 μέχρι σήμερα υπήρξαν 14 καταδίκες, μεταξύ των οποίων και η καταδίκη για πρώτη φορά πελάτη, που χρησιμοποίησε υπηρεσίες θύματος σεξουαλικής εκμετάλλευσης.

Επιπλέον, η κ. Μιχαήλ ανέφερε πως μεταξύ των καταδίκων αυτών υπήρξε για πρώτη φορά στην Κύπρο καταδίκη για επαιτεία (εξαναγκασμός μιας ηλικιωμένης να επιδοθεί σε επαιτεία).

Ο Διευθυντής Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, Πέτρος Ζένιος, ανέφερε στην Επιτροπή ότι για το 2022 οι αφίξεις παράτυπων μεταναστών είχαν αγγίξει σχεδόν τις 18 χιλιάδες και συγκεκριμένα τις 17.434, εκ των οποίων οι 3.859 αφορούν γυναίκες.

Σημείωσε πως το 2023 ο αριθμός των αφίξεων άγγιξε τις 7.631 περιπτώσεις, εκ των οποίων οι 1.792 είναι γυναίκες, για να προσθέσει ότι μεταξύ των γυναικών συμπεριλαμβάνονται ανήλικα κορίτσια.

Σύμφωνα με τον κ. Ζένιο, οι αφίξεις μειώθηκαν το 2023 γύρω στο 50%.

Εξήγησε ότι κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων, που κάνει η Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης  σε συνεργασία με τους λειτουργούς Frontex και Europol, έχουν ληφθεί τα δέοντα μέτρα, με τα οποία εκεί και όπου διαπιστωθεί ότι έχει θυματοποιηθεί κάποιο πρόσωπο αμέσως ενημερώνεται το Γραφείο Καταπολέμησης Εγκλήματος του Αρχηγείου Αστυνομίας και οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.

Η Πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Ειρήνη Χαραλαμπίδου διερωτήθηκε αν οι διαδικασίες που ακολουθούνται είναι αρμονικές και συντονισμένες ή αν πρέπει κάτι σε αυτές να διαφοροποιηθεί, με τον Διευθυντή της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης να αναφέρει πως «πρόκειται για ένα φαινόμενο που είναι παγκόσμιο» και «δεν είναι κάτι που θα μπορέσουν  οι κυπριακές αρχές να το εξαλείψουν».

«Η πρόκληση μεταβάλλεται συνεχώς. Λαμβάνουμε τα ανάλογα δέοντα μέτρα συνεχώς, έτσι ώστε να μπορούμε να ανταποκρινόμαστε και να τα προλαμβάνουμε», τόνισε ο κ. Ζένιος.

Σε σχέση με θέμα των παράτυπων μεταναστριών, οι οποίες έχουν ανήλικα κορίτσια, η Ειρήνη Χαραλαμπίδου εξέφρασε την αμφιβολία της σε σχέση με τις διαδικασίες που ακολουθούνται στην Κύπρο σε σχέση με την προστασία των ανηλίκων, σημειώνοντας ότι οι διαδικασίες ίσως δεν είναι τέτοιες, που να κλείνουν τις μαύρες τρύπες στην εκμετάλλευση και την εμπορία τους.

Σύμφωνα με την απάντηση που έδωσε ο Διευθυντής της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, «υπάρχουν πρωτόκολλα, τα οποία ακολουθούνται, έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται τέτοιες περιπτώσεις».    

Η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας, Θεοδώρα Παπακυριακού, αναφέρθηκε στις 14 υποθέσεις που βρέθηκαν ενώπιων δικαστηρίων, λέγοντας ότι η Νομική Υπηρεσία έχει στενή συνεργασία με την Αστυνομία από τα αρχικά στάδια της διερεύνησης μιας υπόθεσης.

Όπως είπε, «υπάρχει μια δυσκολία σε κάποιες περιπτώσεις σε θέμα απόδειξης αυτών των αδικημάτων, λόγω του ότι η εμπορία ως όρος έχει ευρεία έννοια και περιλαμβάνει πολλά θέματα και κριτήρια, που πρέπει να αποδειχτούν», για να σημειώσει ότι σε ποινικές διαδικασίες το βάρος απόδειξης είναι πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας, άρα υπάρχει αυτή η δυσκολία.

Αναφέρθηκε στην περαιτέρω επιμόρφωση των δικαστών, αφού όπως εξήγησε «υπάρχει δυσκολία να αντιληφθούν οι δικαστές πολλές φορές τι συνιστά εμπορία».

Επιπλέον, ανέφερε ότι υπάρχουν πάρα πολλές υποθέσεις, που είναι προτεραιότητα των δικαστηρίων, με αποτέλεσμα όταν δίνονται αναβολές σε μια υπόθεση εμπορίας προσώπου «να χάνουμε τα θύματα, γιατί είτε δεν μπορούν να περιμένουν άλλο στην Κύπρο και θέλουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, έτσι δεν έχουμε κάποιες φορές τα θύματα να μαρτυρήσουν στο δικαστήριο».

Αναφερόμενη στο νέο Σχέδιο Δράσης για την καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων, η εκπρόσωπος του Υπουργείου Εσωτερικών, Νανά Αντρεοπούλου,  είπε πως αυτή η προσπάθεια αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός Οκτωβρίου.

Εξήγησε πως έχουν προχωρήσει αρκετά με τη συγγραφή του, για να σημειώσει ότι έχει καταρτιστεί ένα προσχέδιο, το οποίο ακόμα δεν έχει δοθεί στα μέλη της πολυθεματικής ομάδας.

Σύμφωνα με την κ. Ανδρεοπούλου, το Σχέδιο περιλαμβάνει την κατάσταση εμπορίας προσώπων παγκοσμίως και την κατάσταση που επικρατεί στην Κύπρο.

Σε δηλώσεις της, μετά τη συνεδρία, η βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, είπε πως το προηγούμενο σχέδιο δράσης φαίνεται να ισχύει μέχρι σήμερα, ωστόσο, συμπλήρωσε «δεν έχει αξιολογηθεί και δεν έχει γίνει οποιαδήποτε στρατηγική, που να αφορά στα αποτελέσματα του».

Όπως ανέφερε, «δεν υπάρχει συντονισμός των ενεργειών όλων των Υπηρεσιών, που λαμβάνουν μέρος στην πολυθεματική ομάδα δράσης για εμπορία προσώπων και αυτό αποτελεί ένα μεγάλο εμπόδιο ως προς την πρόληψη, αλλά και την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού και τελικοί αποδέκτες, τα θύματα, φαίνεται να μην τυγχάνουν της ανάλογης αντιμετώπισης.

Αναφερόμενη στο Ταμείο Στήριξης των θυμάτων, που προνοείται στη νομοθεσία του 2014 κατά της εμπορία προσώπων, η κ. Σούπερμαν είπε πως «έπρεπε να υπήρχε και να δημιουργείτο Ταμείο Στήριξης των θυμάτων, κάτι που μέχρι σήμερα δεν έγινε».

«Αυτό το Ταμείο», εξήγησε, «θα λειτουργούσε ως αποζημίωση για τα θύματα τα ίδια».

Η Ρίτα Σούπερμαν ανέφερε πως το Υπουργείο Οικονομικών «φαίνεται να έχει αρνηθεί αυτή τη δράση στο Υπουργείο Εσωτερικών, προβάλλοντας τα θέματα των δημοσιονομικών προβλημάτων».

Τόνισε ότι η καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων αποτελεί προτεραιότητα για το κόμμα της, το οποίο αναμένει από το ΥΠΕΣ να ολοκληρώσει την τροποποίηση της νομοθεσίας, αλλά και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης.