Την 50η επέτειο του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής επέλεξε η Άγκυρα για να παρουσιάσει ένα προπαγανδιστικό βιβλίο της Διεύθυνσης Επικοινωνίας της Προεδρίας που επιχειρεί να παρουσιάσει το ιστορικό υπόβαθρο του Κυπριακού από την εθνικιστική οπτική γωνία της τουρκικής πλευράς. 

Το βιβλίο «Ποιος φταίει; Το σήμερα δεν μπορεί να διαχωριστεί από το παρελθόν», που εκδόθηκε από τη Διεύθυνση Επικοινωνίας της Προεδρίας της Δημοκρατίας της Τουρκίας, επιχειρεί να παρουσιάσει μια άκρως αμφιλεγόμενη, μονόπλευρη ιστορική ανασκόπηση του Κυπριακού ζητήματος και αποτελεί μέρος της ευρύτερης προσπάθειας της Τουρκίας να προωθήσει τη λύση δύο κρατών στην Κύπρο. 

Το βιβλίο παρουσιάζει αποκλειστικά την επίσημη τουρκική οπτική γωνία για το Κυπριακό, δίχως καμία αναφορά στις απόψεις και εμπειρίες της ελληνοκυπριακής κοινότητας. Η χρήση ορών και τίτλων όπως «η επιχείρηση των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων δεν ήταν κατοχή, αλλά δράση κατά της κατοχής», υποδηλώνουν μια έντονα πολιτικοποιημένη προσέγγιση που δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας για τους λόγους τους οποίους η Άγκυρα παρουσιάζει το συγκεκριμένο δίγλωσσο βιβλίο κατά την παρούσα ιστορική συγκυρία. 

Παράλληλα, απλουστεύσεις του τύπου «η Κυπριακή Δημοκρατία είναι το μόνο ανεξάρτητο κράτος στον κόσμο που η πλειοψηφούσα κοινότητα έχει κάνει τα πάντα για να αυτοκαταστραφεί» και η εστίαση κυρίως στην περίοδο 1964-1974, παρουσιάζουν μια ιδεολογικά διαρθρωμένη οπτική γωνία για το ιστορικό υπόβαθρο του Κυπριακού.

Η παρουσίαση του Ερντογάν

Το νέο βιβλίο, το οποίο είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της Διεύθυνσης Επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, το παρουσιάζει ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν. Ο Τούρκος Πρόεδρος χαρακτηρίζει το Κυπριακό ως «ένα σύνθετο φαινόμενο στον τομέα των διεθνών σχέσεων, (για την επίλυση του οποίου) πραγματοποιήθηκαν διαπραγματεύσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς τελικά το πρόβλημα να έχει επιλυθεί». 

Η εισαγωγή του κ. Ερντογάν, εστιάζει στις εθνοτικές και πολιτικές εντάσεις που έπληξαν την Κύπρο, ιδιαίτερα από τη δεκαετία του 1960 και μετά. Ο Ερντογάν υποστηρίζει ότι «οι αδικίες και οι επιθέσεις που υπέστη η τουρκοκυπριακή κοινότητα, ιδιαίτερα μετά το 1963, αποτελούν κομβικό σημείο για την κατανόηση της τρέχουσας κατάστασης». Σύμφωνα με την οπτική γωνία που παρουσιάζεται, οι επιθέσεις αυτές εντάσσονταν σε ένα ευρύτερο πλαίσιο προσπάθειας εξάλειψης της τουρκικής παρουσίας στο νησί και προώθησης της Ένωσης με την Ελλάδα.

Ο κ. Ερντογάν υποστηρίζει ότι η τουρκική εισβολή το 1974 «ήταν απαραίτητη για την προστασία της τουρκοκυπριακής κοινότητας από την “εθνοκάθαρση” και την προσάρτηση στην Ελλάδα». Σύμφωνα με την τουρκική οπτική γωνία, «η εστίαση αποκλειστικά στα γεγονότα του 1974 αγνοεί τις προηγούμενες διώξεις των Τουρκοκυπρίων και δυσχεραίνει την εξεύρεση δίκαιης λύσης».

Ο Ερντογάν επαναλαμβάνει την πάγια θέση της Τουρκίας για λύση δύο κρατών στην Κύπρο, βασισμένη στην ισότητα και την κυριαρχία και των δύο κοινοτήτων. 

Ο πρόλογος του Αλτούν

Το βιβλίο προλογίζει επίσης, ο Διευθυντής Επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, Φαχρεττίν Αλτούν, με μια εκτενέστερη, μονόπλευρη ανάλυση του Κυπριακού, εστιάζοντας στην περίοδο μετά την ανεξαρτησία του 1960. Ο κ. Αλτούν υποστηρίζει ότι ο«ι Ελληνοκύπριοι, καθοδηγούμενοι από την ιδεολογία της Ένωσης, επιδίωξαν να μονοπωλήσουν την εξουσία στο νησί, αποκλείοντας τους Τουρκοκύπριους από την διακυβέρνηση».

Σύμφωνα με τον κ. Αλτούν, «η ελληνοκυπριακή πλευρά προέβη σε τρομοκρατικές ενέργειες και σφαγές εναντίον των Τουρκοκυπρίων, με αποκορύφωμα την “σφαγή των Ματωμένων Χριστουγέννων” το 1963». Ο Altun αναφέρει ακόμη ότι «το πραξικόπημα του 1974, με επικεφαλής τον Νίκο Σαμψών, αποσκοπούσε στην προσάρτηση της Κύπρου στην Ελλάδα».

Η τουρκική εισβολή, σύμφωνα με τον κ. Αλτούν,  «ήταν απαραίτητη για την προστασία των Τουρκοκυπρίων, την αποτροπή της Ένωσης και την αποκατάσταση της δημοκρατίας». Ο κ. Αλτούν υποστηρίζει ακόμη ότι η ανακήρυξη του ψευδοκράτους το 1983, ήρθε ως αποτέλεσμα της αδυναμίας επίτευξης δίκαιης λύσης.

Ο κ. Αλτούν ισχυρίζεται ότι «η Τουρκία επιδιώκει διαρκώς την ειρηνική επίλυση του Κυπριακού μέσω του διαλόγου». Ωστόσο, υποστηρίζει ότι η λύση πρέπει να βασίζεται στην αναγνώριση της ισότητας και της κυριαρχίας των δύο κοινοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό, η Τουρκία υποστηρίζει τη λύση δύο κρατών και την άρση των υποτιθέμενων περιορισμών (εμπάργκο) που επιβάλλονται στους Τουρκοκύπριους.

Σημείο έναρξης: «Για όλα, ακόμη και για την εισβολή, φταίνε οι Ελληνοκύπριοι»

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου (κυρίως σελίδες 24-40), οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά επιδιώκει να παρουσιάσει “την τουρκική επέμβαση του 1974 ως την απαρχή του Κυπριακού”, αγνοώντας τις προηγούμενες κακουχίες και διώξεις που υπέστησαν οι Τουρκοκύπριοι. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, η προσπάθεια αυτή αποσκοπεί στην απόδοση ευθυνών στην Τουρκία και στην υπονόμευση των δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων.

Το βιβλίο εστιάζει στην περίοδο 1963-1974, παρουσιάζοντας μαρτυρίες και ντοκουμέντα που, σύμφωνα πάντα με τους συγγραφείς, αποδεικνύουν τις διώξεις που υπέστη η τουρκοκυπριακή κοινότητα. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι «η τουρκική εισβολή δεν ήταν “κατοχή”, αλλά “αντίδραση στην κατοχή” της ελληνοκυπριακής πλευράς».

Τουρκικοί ισχυρισμοί για αγνοούμενους

Στο βιβλίο αμφισβητείται προκλητικά και η εκδοχή των γεγονότων που παρουσιάζουν οι Ελληνοκύπριοι σχετικά με τους αγνοούμενους. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι «μεγάλος αριθμός Ε/κ αγνοούμενων έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος, όχι κατά τη διάρκεια της τουρκικής επέμβασης (σσ Εισβολής)» (σελίδα 46).

Η προσέγγιση του βιβλίου στο θέμα των αγνοουμένων υποβαθμίζει τη σημασία του ζητήματος για τους Ελληνοκύπριους. Η αναφορά στην υποτιθέμενη «ελληνοκυπριακή αμνησία» και η σύνδεση των αγνοουμένων κυρίως με το πραξικόπημα όπως είναι αναμενόμενο παραβλέπει την πολυπλοκότητα του ζητήματος και κυρίως τον ανθρώπινο πόνο που συνεχίζει να προκαλείται στην κυπριακή κοινωνία.