Το μικρό μέγεθος της κυπριακής οικονομίας αλλά και η πλεονασματική ρευστότητα του τραπεζικού τομέα συμβάλλουν στην προσαρμογή των επιτοκίων με πιο αργούς ρυθμούς απ’ ότι σε μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης, ανέφερε ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Χριστόδουλος Πατσαλίδης, μιλώντας ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2025.

«Το μικρό μέγεθος της οικονομίας συμβάλλει στην προσαρμογή των επιτοκίων με πιο αργούς ρυθμούς από ότι σε μεγαλύτερες οικονομίες. Ο ρυθμός προσαρμογής επιβραδύνεται περαιτέρω από την ιδιαίτερα πλεονασματική ρευστότητα του κυπριακού τραπεζικού τομέα – ο λόγος δανείων προς καταθέσεις βρίσκεται στο 49,3% σε σύγκριση με 106,5% στην ΕΕ», ανέφερε ο κ. Πατσαλίδης.

Σημείωσε ότι τα δανειστικά επιτόκια στην Κύπρο έχουν σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία καθοδική τάση στις πλείστες κατηγορίες δανείων ιδιαίτερα προς τις επιχειρήσεις.

Το μέσο επιτόκιο για νέα δάνεια προς επιχειρήσεις  ανήλθε στο 5,32% τον Σεπτέμβριο από το μέγιστο του 6,06% τον Οκτώβριο του 2023, συνάδοντας με την καθοδική πορεία του Euribor. Όσον αφορά τα επιτόκια για νέα δάνεια προς νοικοκυριά, το μέσο επιτόκιο για νέα στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά διαμορφώθηκε στο 4,53% τον Σεπτέμβριο, σημειώνοντας μείωση 0,66% από το υψηλό του 5,19% τον Ιανουάριο του 2024.

Πτωτική τάση ακολουθούν και τα καταθετικά επιτόκια με το μέσο επιτόκιο νέων καταθέσεων προθεσμίας ως ενός έτους προς νοικοκυριά να διαμορφώνεται στο 1,98% τον Σεπτέμβριο, σε σχέση με 2,24% τον Μάρτιο. Τα επιτόκια καταθέσεων προς επιχειρήσεις παραμένουν σταθερά και ανήλθαν στον 2,14% τον Σεπτέμβριο κοντά στον μέσο όρο του έτους.

Παράλληλα, ο κ. Πατσαλίδης ανέφερε ότι η ψαλίδα μεταξύ καταθετικών και δανειστικών επιτοκίων δεν ικανοποιεί την ΚΤΚ, ωστόσο πέραν από την ανακοίνωση των επιτοκίων από την ΚΤΚ για σκοπούς διαφάνειας, αυτή δεν έχει ως επόπτης το δικαίωμα οποιασδήποτε παρέμβασης.

Αναφέροντας ότι υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω μείωση των επιτοκίων, ο Διοικητής τόνισε ότι στις συναντήσεις νομισματικής πολιτικής της ΕυρωπαΪκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), το θέμα εξετάζεται ξεχωριστά σε κάθε συνάντηση λαμβάνοντας υπόψη την αβεβαιότητα στην οικονομία. Εξέφρασε την άποψη ότι στη συνάντηση στις 11-12 Δεκεμβρίου της ΕΚΤ θα μειωθούν εκτός απροόπτου τα επιτόκια. Εξέφρασε την άποψη ότι τα επιτόκια είναι σωστό να μειώνονται σταδιακά και να μην υπάρχουν μεγάλες αυξομειώσεις που να επηρεάζουν τις οικονομίες.  

Ερωτηθείς από Βουλευτές για το ολιγοπώλιο των δύο μεγάλων τραπεζών στην Κύπρο, ανέφερε ότι η Κύπρος είναι μια μικρή χώρα με περιορισμένες δυνατότητες ανταγωνισμού σε όλες τις βιομηχανίες και τα προϊόντα. Αυτό όπως είπε συμβαίνει και στον τραπεζικό τομέα, ωστόσο από την άλλη ανέφερε οι δύο μεγάλες τράπεζες είναι υγιείς και μπορούν να απορροφήσουν τους κραδασμούς και τους ευρωπαϊκούς εποπτικούς κανονισμούς.  

Όσον αφορά την πρόταση για φορολόγηση των υπερκερδών των τραπεζών ανέφερε ότι ακόμα και μια προσωρινή φορολόγηση μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Όπως είπε, όταν υπάρχει ένα πλαίσιο το οποίο δεν είναι προβλέψιμο και υπάρχουν απρόβλεπτες φορολογίες αυτό δεν ενθαρρύνει τις ξένες επενδύσεις στην Κύπρο.

Ικανοποίηση για προϋπολογισμό, προσοχή στις ανελαστικές δαπάνες

Ο Διοικητής της ΚΤΚ έκρινε ότι συνολικά ο προϋπολογισμός για το έτος 2025 κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, δηλαδή ενισχύει τη δημοσιονομική πειθαρχία, προωθεί διαθρωτικές αλλαγές και στηρίζει τη σταθερότητα και την ανάπτυξη της οικονομίας. Ωστόσο, επεσήμανε ότι η διαχείριση των ανελαστικών δαπανών χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, ειδικότερα σε συνθήκες αυξημένες αβεβαιότητας όταν τα έσοδα του κράτους δύνανται να διαβρωθούν.

Ο Διοικητής σημείωσε ότι σε καλές εποχές όπως τώρα, τα έσοδα έρχονται εύκολα και λόγω πληθωρισμού και λόγω εσόδων από τη φορολογία, λόγω της ταχείας ανάπτυξης. Σημείωσε ότι για να θεωρείται ένα πλεόνασμα βιώσιμο θα πρέπει να δοκιμαστεί και σε κακές εποχές, και πρόσθεσε ότι για αυτό θα πρέπει να υπάρξει ιδιαίτερη προσοχή σε ανελαστικές δαπάνες που δεν δικαιολογούνται.

«Σε περιόδους οικονομικής ευημερίας, όπως η τρέχουσα, είναι απαραίτητο να δημιουργούμε αποθεματικά μαξιλάρια σε όλους τους τομείς της οικονομίας, εξασφαλίζοντας έτσι την ανθεκτικότητά μας απέναντι σε μελλοντικές δυσκολίες», ανέφερε.

Παράλληλα είπε ότι οι νεοφανείς κίνδυνοι, όπως του κυβερνοχώρου, της κλιματικής αλλαγής και του προστατευτισμού ή του κατακερματισμού της διεθνούς οικονομίας, δύνανται να επιφέρουν σημαντικούς κλυδωνισμούς.

Σύμφωνα με τις ενδιάμεσες προβλέψεις Σεπτεμβρίου 2024 της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ για το 2024 αναμένεται να ανέλθει στο 3,5%, σε σχέση με 2,5% το 2023, ο δεύτερος υψηλότερος στην ευρωζώνη. Τα έτη 2025 και 2026 αναμένεται άνοδος του ΑΕΠ κατά 3,1% και 3,2%, αντίστοιχα, σε σύγκριση με 1,3% το 2025 και 1,5% το 2026 που αναμένεται στην ευρωζώνη.

Ο εγχώριος πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει στο 2,2% το 2024 από 3,9% το 2023, ενώ αναμένεται να επιβραδυνθεί περαιτέρω στο 1,9% για τα έτη 2025 και 2026. 

Ενισχύει τη διαχείριση κινδύνου φήμης των τραπεζών η ΚΤΚ

Ο κ. Πατσαλίδης σημείωσε στην ομιλία του ότι αναμένει οι τράπεζες να υιοθετήσουν μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση όσον αφορά τις τιμολογήσεις λαμβάνοντας υπόψη και την κοινωνική πτυχή του θέματος.

Σημείωσε ότι η ΚΤΚ προχώρησε σε τροποποίηση της Οδηγίας Εσωτερικής Διακυβέρνησης των Πιστωτικών Ιδρυμάτων με την προσθήκη νέας διάταξης σε σχέση με τον κίνδυνο φήμης. Η τροποποίηση, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 29 Νοεμβρίου, αποσκοπεί, όπως είπε, στην ενδυνάμωση των ρυθμίσεων για το συγκεκριμένο θέμα και στην παροχή σαφούς κατεύθυνσης προς τα πιστωτικά ιδρύματα σε ό,τι αφορά την αναγνώριση του κινδύνου φήμης, στην κατάλληλη αξιολόγηση του σε συσχέτιση και με άλλους κινδύνους καθώς και στην εφαρμογή επαρκών στρατηγικών και μέτρων από τα ιδρύματα για την διαχείρισή του.

«Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου φρονεί ότι η παρακολούθηση, η αξιολόγηση και η κατάλληλη διαχείριση του κινδύνου φήμης από τα πιστωτικά ιδρύματα, προσμετρώντας το στοιχείο της κοινωνικής ευαισθησίας ή και οποιεσδήποτε ενδείξεις ευρύτερης κοινωνικής δυσαρέσκειας, έχουν ιδιαίτερη σημασία και δεν πρέπει να παραγνωρίζονται», ανέφερε.

Πρόσθεσε ότι γεγονότα, πολιτικές και πρακτικές που πλήττουν την εικόνα και καλή φήμη των πιστωτικών ιδρυμάτων ενδέχεται να έχουν αρνητικές προεκτάσεις και να θέτουν σε κίνδυνο τόσο την ατομική τους εικόνα όσο και γενικότερα τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος.

Συγκυριακή η υπερβολική κερδοφορία των τραπεζών

Αναφέροντας ότι η υπερβολική κερδοφορία των τραπεζικών ιδρυμάτων είναι συγκυριακή, τόνισε ωστόσο ότι η κερδοφορία τους δεν είναι.

 Όπως είπε, οι τράπεζες από ελλειμματική ρευστότητα έχουν σήμερα την ψηλότερη ρευστότητα στην Ευρωζώνη (328% το α’ εξάμηνο του 2024), ενώ η κερδοφορία το α’ εξάμηνο ήταν €0,6 δις. Εξήγησε ότι εν πολλοίς η υπερβολική ρευστότητα πηγάζει από πωλήσεις των ΜΕΔ και έκδοση ομολόγων για ενίσχυση του κεφαλαίου τους. Επίσης επωφελούνται από τα πιο υψηλά επιτόκια της ΕΚΤ.

Πρόσθεσε ότι οι τράπεζες της Κύπρου δίνουν επιτόκιο στις καταθέσεις πιο χαμηλό από αυτό που εισπράττουν από τις καταθέσεις στην ΕΚΤ. Αυτό δεν τον έχουν οι άλλες χώρες, αφού οφείλεται στο ότι υπάρχει αυτή η πλεονασματική ρευστότητα από την οποία επωφελούνται οι τράπεζές μας, ανέφερε.

«Αυτό είναι προσωρινό, όσο μειώνονται τα επιτόκια θα μειώνεται το όφελος και η ρευστότητα», είπε

Πρόσθεσε ότι κρίνουν πως θα συνεχίσει η κερδοφορία των τραπεζών χωρίς να είναι η υπερβολική κερδοφορία που έχουν σήμερα.                                                                                                               

Όσον αφορά τις προκλήσεις για τα τραπεζικά ιδρύματα αναφέρθηκε στην ψηφιοποίηση, στους κινδύνους από κυβερνοεπιθέσεις, στη διατήρηση της δυνατότητας χρηματοδότησης της οικονομίας παρά την αβεβαιότητα που επικρατεί και στην προσαρμογή στους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής.

Ερωτηθείς για καθυστερήσεις από την ΚΤΚ για αδειοδότηση πιστωτικών ιδρυμάτων ανέφερε ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης και το έχουν εντάξει στις δράσεις τους το 2025. Ανέφερε ακόμα ότι η ΚΤΚ προχωρεί με μελέτη για διαμόρφωση στρατηγικής για αδειοδότηση ιδρυμάτων ηλεκτρονικού χρήματος.

Όσον αφορά την προοπτική επανασύσταση τους Συνεργατισμού ανέφερε ότι η ΚΤΚ θα αξιολογήσει οποιοδήποτε αίτημα της υποβληθεί και ότι είχε συμβουλευτική συνάντηση με τους εκπροσώπους του αρμόδιου Συνδέσμου.

Για τη λειτουργία της ΚΤΚ ανέφερε ότι ένα μεγάλο κομμάτι της αφορά τη συμμετοχή σε όργανα του Ευρωσυστήματος και τόνισε την ανάγκη για ένα νέο οργανόγραμμα για την ΚΤΚ, αφού το όλο μοντέλο της βασίζεται σε νομοθεσία του 1963.

Εξέφρασε τέλος καχυποψία για τα κρυπτονομίσματα αναφέροντας ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία ως προς το μέγεθος της αγοράς και τον τρόπο που οι τιμές τους καθορίζονται.

Δηλώσεις Βουλευτών

Σε δηλώσεις της μετά το πέρας της συνεδρίας της Επιτροπής, η Πρόεδρος της και Βουλευτής του ΔΗΚΟ Χριστιάνα Ερωτοκρίτου εξέφρασε ικανοποίηση για την ολοκλήρωση στην Επιτροπή της εξέτασης του κρατικού προϋπολογισμού για το 2025.

Εξέφρασε επίσης ικανοποίηση αφού ο κρατικός προϋπολογισμός σε σχέση με πέρυσι, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις αναπτυξιακές δαπάνες και την κοινωνική πολιτική, και ισοσκελισμένος είναι, και πλεονασματικός, καθώς και για την καθοδική πορεία του χρέους.

Παράλληλα επέκρινε τους ημικρατικούς οργανισμούς που δεν κατέθεσαν ακόμα προϋπολογισμούς, χαρακτηρίζοντας κάτι τέτοιο ως ασέβεια προς τη νομοθετική εξουσία.

Όσον αφορά την παρουσίαση του Διοικητή εξέφρασε ικανοποίηση για την πορεία της οικονομίας και του τραπεζικού τομέα, αναφέροντας, ωστόσο, ότι κάτι τέτοιο δεν πρέπει να οδηγεί σε εφησυχασμό. Πρόσθεσε ότι θα πρέπει να συγκρατηθούν οι κρατικές δαπάνες να στηριχθούν μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά στρώματα και να γίνουν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.

Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ – Συνεργασία Αλέκος Τρυφωνίδης είπε ότι το κόμμα θα βρίσκεται δίπλα από τον Διοικητή, ούτως ώστε εξασκώντας τον εποπτικό του ρόλο στις τράπεζες να χρησιμοποιήσει όλα εκείνα τα εργαλεία για να μειωθούν τα δανειστικά επιτόκια και ταυτόχρονα να αυξηθούν τα καταθετικά. Παράλληλα, τον κάλεσαν, όπως ανέφερε, να εξετάσει και την τιμολογιακή πολιτική των τραπεζών έτσι που να λειτουργήσει προς όφελος των πελατών των τραπεζών.

Είπε, ακόμα, ότι ανέδειξαν το θέμα του κώδικα δεοντολογίας και συμπεριφοράς των τραπεζών και το πώς αυτές χειρίζονται τους δανειολήπτες και τον κάλεσαν να τους ενημερώσει γραπτώς για τα αποτελέσματα που έχει μέχρι τώρα η Κεντρική Τράπεζα και τους ελέγχους που έχει πραγματοποιήσει, αλλά και σε ποιες ενέργειες θα προβεί προς αυτή την κατεύθυνση.

Πηγή: ΚΥΠΕ