Είναι ελάχιστες οι φορές στην παγκόσμια ιστορία που οι εξελίξεις ήταν τόσο ραγδαία εξελισσόμενες ώστε οι κορυφαίοι διπλωμάτες να αισθάνονται πως τα γεγονότα τους έχουν ξεπεράσει. Κάπως έτσι, προφανώς, αισθανόταν και ο κορυφαίος κατά πολλούς διπλωμάτης του πλανήτη, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, μόλις 12 ώρες πριν οι αντάρτες ανακοινώσουν ότι κατέλαβαν τη Δαμασκό.

Είναι πολύ νωρίς ακόμα, όμως είναι δύο “ενδιαφερόμενοι”, οι οποίοι κάνουν… ταμείο. Εν πρώτοις η Τουρκία, η οποία έχει πετύχει να απομακρύνει τον “παραδοσιακά” εχθρό της, Μπασάρ αλ Άσαντ και να εγκαταστήσει στην εξουσία ομάδα που ελέγχεται από αυτή. Επόμενος στόχος της, να δημιουργήσουν οι σύμμαχοί της που ολοκλήρωσαν την προέλαση στη Συρία, μια “ζώνη ασφαλείας” που θα περιορίζει και θα αποδυναμώνει τον μεγάλο φόβο της Τουρκίας: τους Κούρδους, ενώ ταυτόχρονα θα μπορεί να επεκτείνει και τα εδαφικά της οφέλη στη γειτονική της χώρα.

Έπειτα είναι και το Ισραήλ, το οποίο βλέπει τα οφέλη να πέφτουν στα χέρια του σαν ώριμο φρούτο. Με την πτώση του Άσαντ, το Ιράν χάνει τον διάδρομο επικοινωνίας που είχε με τον Λίβανο και, συνεπεία αυτού, τη Χεζμπολάχ. Το έργο του Ισραήλ στον πόλεμο με Χεζμπολάχ- Χαμάς γίνεται αυτομάτως ευκολότερο. Πέραν αυτού, έχει την ιστορική ευκαιρία να αποκομίσει και εδαφικά οφέλη, μεγαλώνοντας τη “ζώνη ασφαλείας” με τη Συρία στα Υψίπεδα του Γκολάν.
«Ο εχθρός του εχθρού μου…»: Ισραήλ και Τουρκία μετρούν κέρδη στη Συρία, ζημιές γράφουν Ρωσία και Ιράν

Εκνευρισμός και στοιχειωμένα βλέμματα

Στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ρωσίας, Ιράν και Τουρκίας στο πλαίσιο του Φόρουμ της Ντόχα, χθες στο Κατάρ, είδαμε σπάνιες εικόνες, οι οποίες και επιβεβαιώνουν το άγριο παρασκήνιο το οποίο είχε προηγηθεί. Ο Σεργκέι Λαβρόφ, εμφανώς εκνευρισμένος -γεγονός σπάνιο για έναν διπλωμάτη, πολύ δε περισσότερο για κάποιον με την εμπειρία του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών- να προσπαθεί να μετακινήσει τη συζήτηση στην Ουκρανία και να λέει στους δημοσιογράφους: “Αν θέλετε να πω “Ναι, χάσαμε στη Συρία, είμαστε τόσο απελπισμένοι…” αν αυτό θέλετε να πω, ας συνεχίσουμε”.

Πάντως ο Λαβρόφ, σε όλη τη διάρκεια της σύσκεψης, συνέχισε να υποστηρίζει ότι οι τζιχαντιστικές ομάδες δεν μπορούν να εδραιωθούν στη Συρία και ότι ο Άσαντ ήταν ο μόνος παράγοντας που θα μπορούσε να το αποτρέψει αυτό. «Είναι ανεπίτρεπτο να επιτρέψουμε στις τρομοκρατικές ομάδες να πάρουν τον έλεγχο των εδαφών κατά παράβαση των συμφωνιών που υπάρχουν», είπε, αναφερόμενος στην αντάρτικη ομάδα Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), η οποία οδήγησε την επέλαση από την επαρχία Ιντλίμπ στο Χαλέπι και στη συνέχεια στη Δαμασκό.

Και ποιες είναι οι ρωσικές επιδιώξεις στη Συρία; Ο Λαβρόφ επαναλάμβανε πως “κάναμε ό,τι μπορούσαμε” και έλεγε με νόημα ότι λυπάται για τον συριακό λαό αν ακολουθήσει τη μοίρα της Λιβύης και του Ιράκ, δύο χωρών που υπέστησαν παρατεταμένους εμφυλίους πολέμους μετά την ανατροπή των καθεστώτων Καντάφι και Χουσεΐν μέσα από χαοτικές επαναστάσεις. Και ουσιαστικά κατηγόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη δράση τους στη Συρία, «οι οποίες υποστηρίζουν τους Κούρδους αυτονομιστές, μεταξύ άλλων και σε εδάφη που ιστορικά ανήκαν σε αραβικές φυλές, εκμεταλλευόμενοι τους πόρους πετρελαίου και τροφίμων, πουλώντας τους στην παγκόσμια αγορά και χρηματοδοτώντας το οιονεί κράτος που οικοδομούν εκεί».
«Ο εχθρός του εχθρού μου…»: Ισραήλ και Τουρκία μετρούν κέρδη στη Συρία, ζημιές γράφουν Ρωσία και Ιράν

Οι Ρώσοι διπλωμάτες χαρακτηρίζουν ως “άκαμπτο” τον Μπασάρ αλ Άσαντ τις τελευταίες ημέρες, σημειώνοντας την άρνησή του να ελιχθεί σε διπλωματικό επίπεδο ώστε να παραμείνει στην εξουσία, ή έστω να αποκομίσει κάτι, αφήνοντας να εννοηθεί πως ουσιαστικά το είχε και ο ίδιος αποφασίσει ότι η εποχή του στη Συρία είχε τελειώσει. Έτσι, η απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων από συριακές βάσεις, όπως η ναυτική του Ταρτούς, ήταν προκαθορισμένη.

“Στοιχειωμένο” χαρακτηρίζουν το βλέμμα ενός άλλου έμπειρου διπλωμάτη που βρισκόταν χθες στη Ντόχα, του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών Αμπάς Αρακσί. Κατάκοπος, καθώς τις προηγούμενες ημέρες είχε επικεντρώσει όλες του τις δυνάμεις στο να πείσει τους Ιρακινούς συμμάχους του να εισέλθουν στη Συρία αποτρέποντας την αλλαγή καθεστώτος και επιχειρώντας να δημιουργήσει μια αραβική συμμαχία για τη διάσωση του Άσαντ, ήξερε ότι τα γεγονότα είχαν πλέον ξεφύγει από τα χέρια του. Στη Ντόχα, ο Αρακσί έλεγε όπου στεκόταν πως, αφού όλες οι δυνάμεις συμφωνούν στο ότι η εδαφική ακεραιότητα της Συρίας πρέπει να προστατευθεί, θα μπορούσε να βρεθεί μια λύση που να περιλαμβάνει τον Άσαντ.

Όμως εις μάτην. Έβρισκε παντού κλειστές πόρτες, καθώς τόσο οι αραβικές χώρες, όσο και οι μεγάλες δυνάμεις ξεκαθάριζαν μέσω διπλωματικών διαύλων ότι δεν ήθελαν να εμπλακούν στις εξελίξεις. Ο Αρακσί γνώριζε ότι η 12ετής εμπλοκή του Ιράν στη Συρία έφτανε στο τέλος της, γεγονός που σηματοδοτούσε το οριστικό κλείσιμο του χερσαίου διαδρόμου του προς τον Λίβανο και τη Χεζμπολάχ. Ολόκληρη η στρατηγική ασφάλειας του Ιράν για την εμπροσθοβαρή άμυνα είχε καταρρεύσει και τώρα έπρεπε να σκεφτεί πώς το Ιράν θα πρέπει να επανακαθορίσει την εξωτερική πολιτική του.
«Ο εχθρός του εχθρού μου…»: Ισραήλ και Τουρκία μετρούν κέρδη στη Συρία, ζημιές γράφουν Ρωσία και Ιράν

Το Ιράν είχε κάνει, από τη δική του πλευρά, ό,τι μπορούσε. Είχε τοποθετήσει στη Δαμασκό στρατηγούς για να συντονίσουν την άμυνα και πίεζε για την αποστολή δυνάμεων από τη Χεζμπολάχ και το Ιράκ. Όμως η βοήθεια δεν πέρασε ποτέ από τα σύνορα και δεν πολέμησε ποτέ, αφού ο ίδιος ο στρατός της Συρίας εμφανιζόταν απρόθυμος να συγκρουστεί με τους αντάρτες. Οι Ιρανοί διπλωμάτες απέδιδαν αυτή την απροθυμία στην κούραση από τον υπερδεκαετή εμφύλιο που οι Σύριοι δεν θα ήθελαν να ξαναζήσουν υπό καμία συνθήκη, αλλά και τη φυσική και υλική εξουθένωση, καθώς οι στρατιώτες το τελευταίο διάστημα έπρεπε να μετακινούνται διαρκώς, παραμένοντας απλήρωτοι και κάνοντας οικονομία ως και στα καύσιμα των αρμάτων μάχης. Υπό αυτές τις συνθήκες, κανείς στρατηγός δεν μπορούσε να οργανώσει καμία άμυνα, πουθενά.

Καθόλου περιέργως, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, φαινόταν πολύ ήρεμος. Ο πρώην επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών, περιτριγυρισμένος από μια τεράστια συνοδεία, φαινόταν να προσέχει πολύ τι θα πει- γι’ αυτό και είπε ελάχιστα δημόσια. Γνώριζε ότι η χώρα του μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος εξωτερικός ωφελημένος από την πτώση του Άσαντ. Η Τουρκία έχει στην απόλυτη επιρροή της την ομάδα-ομπρέλα των συριακών πολιτοφυλακών που ονομάζεται Συριακός Εθνικός Στρατός και έχει μια καλή, πλέον, σχέση με την HTS. Στις διαπραγματεύσεις, η τουρκική γραμμή ήταν ότι η Τουρκία, με μια συνοριακή γραμμή που ξεπερνά τα 900 χιλιόμετρα με τη Συρία και φιλοξενώντας περίπου 5 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη χώρα, έχει και την ευθύνη, αλλά και τη δυνατότητα να καθορίσει τις εξελίξεις σε μια περιοχή που την αφορά άμεσα (και περισσότερο από κάθε άλλη χώρα, επαναλάμβανε). Και τόνιζε ότι θα βοηθήσει τον συριακό λαό να σχηματίσει την ανεξάρτητη κυβέρνηση συναίνεσης που του αξίζει μετά από έναν πολύχρονο αγώνα για απελευθέρωση.

Πηγή: Πρώτο Θέμα