Η ανακοίνωση της πρόθεσης εντός του μηνός με την ολοκλήρωση των εσωτερικών διαδικασιών από την Ιρλανδία, την Ισπανία και τη Νορβηγία στις 22 Μαΐου 2025 για αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κράτους είναι μια ιδιαίτερα σημαντική αλλά αναμενόμενη κίνηση, η οποία, εν πολλοίς, στο παρόν τουλάχιστον στάδιο, είναι συμβολικής σημασίας. Για τους Παλαιστινίους είναι μια ιστορική μέρα, ενώ για το Ισραήλ μια μέρα στην οποία επιβραβεύεται η δράση της Χαμάς, όπως έχει δηλωθεί αντίστοιχα από εκπροσώπους των δυο πλευρών.
Επιχειρώντας να επεξηγήσουμε συνοπτικά τα γεγονότα ως εξελίσσονται, είναι καίριας σημασίας να αντιληφθούμε την έννοια της αναγνώρισης κρατών υπό το πρίσμα του διεθνούς δικαίου. Εν πρώτοις, τονίζουμε ότι, αν και τα κράτη αποτελούν ένα εκ των βασικότερο πυλώνα του διεθνούς δικαίου και μέχρι και της ιδρύσεως του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών το 1945 τα μοναδικά υποκείμενά του, το διεθνές δίκαιο σε πρακτικό επίπεδο δεν έχει συγκεκριμένους κανόνες που να αναφέρονται στην δημιουργία κρατών και σε ζητήματα αναγνώρισής τους, λόγω, κυρίως, της πολυπλοκότητας του ζητήματος, των μεταβαλλόμενων συμφερόντων και του τρόπου με τον οποίο τα κράτη λειτουργούν στις διεθνείς τους σχέσεις. Ως εκ τούτου, σε επίπεδο διεθνούς δικαίου, το ζήτημα της αναγνώρισης κρατών (ή και κυβερνήσεων) αποτελεί κατ’ εξοχήν μείζονος σημασίας πολιτικό θέμα και όχι καθαρά νομικό. Για σκοπούς αναφοράς στο ζήτημα της αναγνώρισης υπάρχουν σε θεωρητικό / ακαδημαϊκό επίπεδο διάφορες θεωρίες, με κύριες την δηλωτική και την συστατική. Οι δυο θεωρίες είναι εκ διαμέτρου αντίθετες, με μόνο κοινό στοιχείο ότι δεν υπάρχει νομική υποχρέωση αναγνώρισης κρατών.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Στεφάνου: Μπήκαμε απροετοίμαστοι στη μεταρρύθμιση της ΤΑ
Ρεάλ Μαδρίτης: Μεταγραφές ή εμπιστοσύνη στη «Φάμπρικα»;
Δεύτερον, αναφέρεται ότι η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) προχώρησε σε μονομερή ανακήρυξη της δημιουργίας του κράτους της Παλαιστίνης το 1988, με την Αλγερία να ήταν το πρώτο κράτος που αναγνώρισε την Παλαιστίνη ως τέτοιο. Έκτοτε, 142 κράτη έχουν αναγνωρίσει την Παλαιστίνη, με την Κύπρο να την αναγνωρίζει το 1988, ενώ από πλευράς σημερινών κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνώρισαν, προ της ένταξής τους στην Ε.Ε., πέραν της Κύπρου, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία, η Μάλτα, η Πολωνία και η Ρουμανία. Το 2014 η Σουηδία ήταν το πρώτο κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αναγνώρισε την Παλαιστίνη, ούσα ήδη μέλος της Ένωσης. Η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει την Παλαιστίνη, όμως διατηρεί εξαιρετικές διμερείς σχέσεις με την Αθήνα να φιλοξενεί Διπλωματική Αντιπροσωπεία της Παλαιστίνης και με το Γενικό Προξενείο των Ιεροσολύμων να έχει αρμοδιότητα για τις σχέσεις της Ελλάδας με την Παλαιστίνη.
Τρίτον, επί της σημασίας της τελευταίας αναγνώρισης, αυτή έχει προκαλέσει αντιδράσεις, ως αναμενόταν από πλευράς Ισραήλ που ανακάλεσε για διαβουλεύσεις τους Πρέσβεις του στα τρία κράτη. Αν και η αναγνώριση εκ μέρους της Ιρλανδίας, της Ισπανίας και της Νορβηγίας ήταν αναμενόμενη αφού εδώ και αρκετό καιρό υπήρχαν οι σχετικές ζυμώσεις, η επιθυμία τους να προσελκύσουν και άλλα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αναγνώριση δεν κατέστη δυνατή για διάφορους λόγους. Πολλοί θα ανέμεναν, για παράδειγμα, το Βέλγιο να βρίσκεται σε αυτήν την ομάδα κρατών που προχωρούν με αναγνώριση της Παλαιστίνης, πράγμα που δεν έγινε, ενδεχομένως για τον λόγο ότι σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες το Βέλγιο διεξάγει εθνικές εκλογές μαζί με τις εκλογές για την ανάδειξη μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενώ παράλληλα προεδρεύει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και, παρόλο το γεγονός ότι ο Βέλγος Πρωθυπουργός μαζί με τον Ισπανό ομόλογό του δουλεύουν στενά σε σχέση με τον πόλεμο στη Γάζα, κατακρίνοντας το Ισραήλ για την στρατιωτική του επέμβαση. Κατά πόσον άλλα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα προχωρήσουν με αναγνώριση είναι αβέβαιο αυτήν την στιγμή, αν και η επιθυμία φαίνεται να είναι μια συλλογική αναγνώριση από την Ένωση.
Γενικότερα, αρκετά κράτη θα επιθυμούσαν να προχωρούσαν σε αναγνώριση ως σημείο αναφοράς ενός μεγαλύτερου γεγονότος, είτε του τερματισμού της σύρραξης που μαίνεται τώρα είτε της επανέναρξης ουσιαστικών συνομιλιών για την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ Ισραήλ – Παλαιστίνης στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ για λύση δυο κρατών, λύση που επιθυμούν τα πλείστα κράτη, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του στενότερου συμμάχου του Ισραήλ. Η τελευταία διαδικασία αναγνώρισης, όπως και αρκετές προηγούμενες, δεν περιλαμβάνουν την επικράτεια την οποία αναγνωρίζουν, με την Γάζα να κατέχεται από το Ισραήλ ως καταγράφουν τα Ηνωμένα Έθνη από το 2007 και την Δυτική Όχθη να έχει περιορισμένη ημι-αυτόνομη διακυβέρνηση από την Παλαιστινιακή Αρχή.
