Ευθύς μετά την εμφάνιση του κορωνοϊού και την εξάπλωση του με τη μορφή της πανδημίας εμφανίστηκαν άνθρωποι σε ολόκληρο τον πλανήτη που αμφισβήτησαν την χρησιμότητα του εμβολιασμού, ενώ η επιστημονική κοινότητα ανά το παγκόσμιο ανέπτυσσε μια πρωτοφανή ερευνητική δραστηριότητα για ανακάλυψη του εμβολίου και προστασία του παγκόσμιου πληθυσμού.
Μέρος των αμφισβητιών υπήρξαν και οι άνθρωποι που πίστεψαν στη θεωρία της συνωμοσίας και κατά συνέπεια αρνήθηκαν να εμβολιαστούν.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Οι περισσότεροι όμως από αυτούς, τόσο στο εξωτερικό όσο και στην Κύπρο στήριξαν την επιφύλαξή τους, ή την άρνησή τους καλύτερα, στο γεγονός ότι αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα κάθε πολίτη να αρνηθεί να εμβολιαστεί ανάγοντας τούτο σε ατομικό δικαίωμα που προστατεύεται από διεθνείς συμβάσεις αλλά και από τα συντάγματα των χωρών στα οποία ζουν. Τα ατομικά δικαιώματα, ισχυρίζονται, αποτελούν τον θεμέλιο λίθο πάνω στον οποίο εδράζονται τα σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα ανά τον κόσμο και συνεπώς αυτά είναι απαραβίαστα.
Δεν αμφισβητώ το γεγονός ότι η άρνηση κάποιου να εμβολιαστεί μπορεί να συνιστά άσκηση του ατομικού του δικαιώματος. Από τον δημόσιο διάλογο γύρω από το θέμα ωστόσο απουσίασε εντελώς μια άλλη έννοια, η οποία καλό και χρήσιμο θα ήταν να ληφθεί υπόψη και να συνεκτιμηθεί στην προσπάθεια οριοθέτησης και άσκησης των ατομικών μας δικαιωμάτων. Η έννοια των συλλογικών δικαιωμάτων, η έννοια των δικαιωμάτων της κοινότητας.
Πλάι λοιπόν στα ατομικά δικαιώματα, που ιδιαίτερα μετά την καταστροφή του Β’ Παγκόσμιου πολέμου έτυχαν καθολικής αναγνώρισης και αποτελεσματικής προστασίας, είναι καιρός πιστεύω να αναδείξουμε και τη σημασία των δικαιωμάτων της κοινότητας, ως αυτόνομου κοινωνικού αγαθού. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις όπου δυνητικά υπάρχει ενδεχόμενο σύγκρουσης των ατομικών δικαιωμάτων με αυτά της κοινότητας υπάρχει πιεστική πια ανάγκη να ιεραρχηθούν τα δικαιώματα της κοινότητας, υψηλότερα από αυτά των επιμέρους ιδιωτών/μελών της κοινότητας. Γιατί πώς είναι δυνατόν να επιτρέπεται, στο όνομα της άσκησης των ατομικών δικαιωμάτων, να εκτίθεται σε μέγιστο κίνδυνο τo συμφέρον της κοινότητας; Πώς είναι δυνατόν για παράδειγμα ο ιδιώτης νοσηλευτής, που υπηρετεί σε δημόσιο ή ιδιωτικό νοσηλευτήριο, να διεκδικεί το δικαίωμα στον μη εμβολιασμό, όταν αυτός εισέρχεται στο νοσηλευτήριο όπου βρίσκονται εκατοντάδες ασθενείς με κίνδυνο, εάν ο ίδιος έχει μολυνθεί να μεταδώσει τον ιό, σε αυτούς και κατ’ επέκταση στην κοινότητα; Επειδή ο ίδιος αποφάσισε ότι προέχει το δικαίωμά του να αρνηθεί τον εμβολιασμό;
H δημόσια υγεία είναι αγαθό ύψιστης σπουδαιότητας. Όπως ακριβώς και η δημόσια παιδεία. Και όπως ακριβώς στον χώρο της παιδείας, η πολιτεία υποχρεώνει τον καθένα από εμάς να στείλει τα παιδιά του στο σχολείο, χωρίς να του δίνει την ευκαιρία να ισχυριστεί ότι δεν πιστεύει στην αξία της μόρφωσης, άλλο τόσο δεν πρέπει να έχει την ευχέρεια ο πολίτης να αρνείται τον εμβολιασμό εκθέτοντας την κοινότητα σε τόσους κινδύνους.
Γενικεύοντας το θέμα, θα ήθελα να υποστηρίξω πως σε ώριμες κοινωνίες δεν είναι σπάνιο να ζητείται από τους πολίτες ο προσωρινός περιορισμός ή ακόμα και η πρόσκαιρη αναστολή των ατομικών τους δικαιωμάτων, χάριν του κοινού καλού, χάριν του συμφέροντος της κοινότητας.
Άλλως πώς θα ήταν δύσκολο να εξηγηθεί και να νομιμοποιηθεί για παράδειγμα η απόφαση της πολιτείας, σε συνθήκες πολέμου, να κηρύξει επιστράτευση των πολιτών για να υπερασπιστούν την πατρίδα τους, από την απειλή ενός εισβολέα. Μήπως και αυτό δεν συνιστά περιορισμό της προσωπικής ελευθερίας των πολιτών; Και στην προκειμένη περίπτωση της πανδημίας βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα αόρατο εισβολέα, τον οποίο μόνο τότε θα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά, όταν αποφασίσουμε να προστατεύσουμε τα συμφέροντα της κοινότητας στο σύνολό της.
Επειδή προβλέπω ότι το πρόβλημα της πανδημίας θα είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα μαζί μας, κάνω έκκληση στους αρνητές του εμβολιασμού να σεβαστούν, εκτός από τα προσωπικά τους δικαιώματα, τα δικαιώματα της κοινότητας, της κοινωνίας που φιλοξενεί όλους μας. Και εμβολιαζόμενοι να δώσουν στον εαυτό τους και στην κοινότητα, στον καθένα από εμάς, την ευκαιρία να γυρίσουμε όσο πιο σύντομα μπορούμε στην μετά τον covid 19 εποχή, όπου θα μπορούμε όλοι μας να χαιρόμαστε ότι ευχαριστεί τον καθένα μας. Το χώρο της δουλειάς μας, το σωματείο μας, το cafe της γειτονιάς μας, μια μουσική συναυλία, το ποδόσφαιρο, τον κινηματογράφο, το θέατρο και τόσες άλλες μικρές χαρές της καθημερινότητας μας που δίνουν στην κοινωνία στο σύνολο της και στον καθένα από εμάς την χαρά να μετέχουμε στο προνόμιο της ζωής.
Ελπίζω και εύχομαι πως και με αφορμή την πανδημία που μας πλήττει, να αναγνωρίσουμε ότι ωρίμασαν οι συνθήκες για να συζητήσουμε με νηφαλιότητα τα όρια της προσωπικής μας ελευθερίας έναντι του συμφέροντος της συλλογικής μας ευδαιμονίας. Και να καταλήξουμε στο ό,τι, υπό προϋποθέσεις, προέχει και υπερτερεί το κοινό καλό.
