Από ιδρύσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960 που ο πληθυσμός δεν ξεπερνούσε τις 500,000 κατοίκους, είχε τεθεί το ζήτημα «πως θα αντιμετωπίσει το νεοσύστατο κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας κρίσεις και ιδιαίτερα πυρκαγιές με τις λιγοστές δυνάμεις που διαθέτει λόγω του μικρού μεγέθους του και των χωρίς καμιά εμπειρία κρατικών υπηρεσιών». Για τον λόγο αυτό άλλωστε στη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης των Βρετανικών Βάσεων υπάρχει πρόνοια για υποχρέωση της Μεγάλης Βρετανίας να διαθέτει πτητικά και άλλα μέσα για την αντιμετώπιση πυρκαγιών και άλλων εκτάκτων καταστάσεων κατόπιν αιτήματος της Δημοκρατίας.
Από την δεκαετία του 2000 και εντεύθεν, η Κυπριακή Δημοκρατία κατέβαλε ιδιαίτερη προσπάθεια και διέθεσε αρκετά κονδύλια για να αποκτήσει ικανοποιητικό αριθμό μέσων και να έχει την δυνατότητα να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά με τις δικές της δυνάμεις τις περισσότερες πυρκαγιές, ναυτικά ατυχήματα, ρύπανση, σεισμούς κλπ. Σήμερα είναι γεγονός ότι η Κύπρος, σε αναλογία πληθυσμού και έκτασης δασών, διαθέτει πολύ μεγάλο στόλο πτητικών και επίγειων μέσων καθώς και προσωπικού. Σε αυτές τις δυνάμεις εάν προστεθούν και οι εθελοντές με τις πολύ ικανοποιητικές δυνατότητες τους μάλλον είμαστε η πρώτη χώρα σε αριθμούς μέσων και προσωπικού στην Ευρώπη κατ’ αναλογία πληθυσμού και έκτασης δασών.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Από πλευράς εκπαίδευσης και εμπειριών του προσωπικού του Τμ. Δασών, της Πυροσβεστικής, της Υπηρεσίας Θήρας και των Πτητικών και Επίγειων Μέσων, είναι κοινώς αποδεκτό και διαπιστωμένο κατά την αντιμετώπιση των πυρκαγιών των τελευταίων χρόνων, ότι το επίπεδο είναι υψηλό.
Που υπάρχει λοιπόν πρόβλημα και απαιτείται βελτίωση ?
Το ζήτημα έγκειται στον συντονισμό των διαφόρων υπηρεσιών και της εργονομικής αξιοποίησης των των υπηρεσιών της Δημοκρατίας που διαθέτουν τα κατάλληλα υλικά και μέσα. Η Ε.Φ, η Αστυνομία, η Πολιτική Άμυνα και άλλες υπηρεσίες του κράτους ακόμα και ιδιωτικοί φορείς, διαθέτουν πλέον σύγχρονα μέσα, που μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση οποιασδήποτε έκτακτης ανάγκης. Ανεξαρτήτως που ανήκουν αυτά τα μέσα – όλοι έχουν την υποχρέωση να τα διαθέτουν , υπό τον επιχειρησιακό έλεγχο του γενικού συντονιστή, για άμεση αξιοποίηση για αντιμετώπιση της κατάστασης. Π.Χ Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) που διαθέτει η αεροπορία της Ε.Φ και οι κινητές κάμερες του ΚΣΕΔ και της Αστυνομίας έχουν απίστευτες δυνατότητες και μπορούν να δίδουν λεπτομερή εικόνα σε πραγματικό χρόνο στα Κέντρα Επιχειρήσεων ώστε να λαμβάνονται αποφάσεις με βάση τα πραγματικά γεγονότα. Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ένα μικρό κράτος και κατά συνέπεια καμιά υπηρεσία δεν έχει την ικανότητα να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά μεγάλης έκτασης καταστροφή. Απαιτείται συνέργεια με ενιαίο συντονισμό όλων των κρατικών υπηρεσιών και εθελοντών. Για αυτό άλλωστε από το 2013 έχουν εκδοθεί και εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο δεκάδες Ειδικά Εθνικά Σχέδια.
Δυστυχώς όμως το μείζον αυτό ζήτημα του συντονισμού παραμένει μετά από δεκαετίες ακόμα ανοικτό χωρίς τελική λύση. Το αίτιο εντοπίζεται στην δικαιολογημένη ή μη άγνοια των ανωτάτων κρατικών αξιωματούχων και Γενικών Διευθυντών Υπουργείων και στην νοοτροπία των διευθυντών των εμπλεκομένων υπηρεσιών οι οποίοι με νύχια και με δόντια προσπαθούν να διατηρήσουν ανέπαφα τα κεκτημένα της υπηρεσίας/καπετανάτου τους. Προφανώς οι Υπουργοί – ιδιαίτερα μιας νέας κυβέρνησης – δεν έχουν πλήρη ενημέρωση και γνώση προκειμένου να αντιπαραβάλουν διαφορετική άποψη από αυτή των ανώτατων κρατικών λειτουργών των αρμοδίων υπηρεσιών. Οπότε αναγκαστικά εγκρίνουν τις όποιες εισηγήσεις τους για τις οποίες όμως πρέπει να γνωρίζουν ότι οι Υπουργοί έχουν την πλήρη ευθύνη.
Στην περίπτωση της πυρκαγιάς στην ορεινή Λεμεσού είναι παράδοξο το γεγονός ότι ενώ ζητήθηκε η βοήθεια από το εξωτερικό που αποτελεί την τελευταία λύση, εντούτοις διαπιστώθηκε ότι δεν εφαρμόστηκε το Ειδικό Εθνικό Σχέδιο «ΗΦΑΙΣΤΟΣ» από το Τμήμα Δασών και το αρμόδιο Υπουργείο Γεωργίας! (Από όσα δε είδαν το φως της δημοσιότητας αντιμετωπίστηκε μεν ικανοποιητικά αλλά πολύ πιθανόν εάν εφαρμοζόταν το Σχέδιο να ήταν ακόμα καλύτερα τα αποτελέσματα). Όσον αφορά στους εμπλεκόμενους Υπουργούς, καλοπροαίρετα μεν, κακώς δε, μετέβησαν στο πεδίο της πυρκαγιάς σε ένα πρόχειρο συντονιστικό κέντρο που πέρα από την προβολή του ενδιαφέροντος τους, το μόνο που κατάφεραν ήταν να απασχολούν τους επικεφαλής προκειμένου να τους ενημερώνουν αντί να τους αφήσουν απερίσπαστους στο έργο τους. Διαπιστώθηκε για άλλη μια φορά η έλλειψη γνώσης όσον αφορά στην οργάνωση και αντίληψη του σύγχρονου κράτους και τον ρόλο των Υπουργών που είναι η παρακολούθηση της κατάστασης από το στρατηγικό Κέντρο Επιχειρήσεων προκειμένου να προβαίνουν έγκαιρα σε καθοριστικές κινήσεις στο επίπεδο των εξουσιών τους. (π.χ. επαφή με άλλα υπουργεία ή και κράτη για εξασφάλιση μέσων και ανθρωπίνων πόρων για την αντιμετώπιση της κατάστασης.)
Αν τα παραπάνω υλοποιούνται δεν θα απαιτείται η εμπλοκή του Προέδρου της Δημοκρατίας για να συντονίζει και να εξετάζει μέτρα αντιμετώπισης της οποιασδήποτε κατάστασης/κρίσης αλλά απλώς να ενημερώνεται για την πορεία των ήδη υφιστάμενων σχεδίων αρμοδιότητας των Υπουργείων και να επέμβει εάν εσχάτως απαιτηθεί. Οι δε Υπουργοί δεν θα πρέπει να περιμένουν να παρουσιαστούν κρίσεις για να διαπιστώσουν αν υπάρχει ετοιμότητα αλλά θα πρέπει να απαιτούν την ετοιμότητα εφαρμογής των σχεδίων αρμοδιότητας τους καθώς και την τακτική αναθεώρηση τους όποτε απαιτηθεί με βάση τα αποτελέσματα δοκιμών ή και της πραγματικής εφαρμογής τους.
Οι τελευταίες πυρκαγιές σε παγκόμιο επίπεδο που εξαφάνισαν πόλεις όπως στη Χαβάη είναι απόδειξη ότι όλος ο κόσμος ζει πλέον στην εποχή των κρίσεων. Η Κυπριακή Δημοκρατία διαθέτει και τα Μέσα και Εκπαιδευμένο προσωπικό και τα απαιτούμενα Κέντρα Επιχειρήσεων. Τα μόνα που απαιτούνται είναι η βελτίωση του Συντονισμού, η κατανόηση του ρόλου του καθενός και η πιστή εφαρμογή των υφιστάμενων σχεδίων από όλους τους εμπλεκόμενους…
