Πενήντα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από το προδοτικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου του 1974. Η πραξικοπηματική ανατροπή Μακαρίου, λειτούργησε ως η απαρχή της σύγχρονης κυπριακής τραγωδίας.

Το γεγονός που λειτούργησε ως «κερκόπορτα» για τον Αττίλα, ώστε να υλοποιήσει τα άνομα σχέδια του μόλις πέντε ημέρες αργότερα. Η τουρκική εισβολή που ακολούθησε, αφήνει μέχρι σήμερα τις πληγές ανοικτές.

Το χρονικό του εγκλήματος

Το ρολόι δείχνει 08:20 το πρωί. Οι πρώτοι πυροβολισμοί πέφτουν στο Προεδρικό Μέγαρο. Το πραξικόπημα κατά του Προέδρου Μακαρίου αρχίζει.

Με το στρατιωτικό σύνθημα «Αλέξανδρος εισήλθε στο νοσοκομείον» το σχέδιο της Χούντας των Αθηνών για ανατροπή του Μακαρίου έπαιρνε σάρκα και οστά.

 

Ακολουθεί ανταλλαγή πυρών ανάμεσα σε πραξικοπηματίες και προεδρική Φρουρά, με τον Μακάριο να διαφεύγει από την πίσω είσοδο του προεδρικού, η οποία έμεινε ακάλυπτη.

Μέχρι το μεσημέρι οι πραξικοπηματίες είχαν θέσει υπό τον έλεγχο τους την Αστυνομία και όλες τις ουσιώδεις υπηρεσίες του κράτους. Ανακοινώθηκε μάλιστα ότι ο Μακάριος δεν είναι πλέον στη ζωή.

Ωστόσο νωρίς το απόγευμα η φωνή του Μακαρίου ηχεί από ένα μικρό ερασιτεχνικό σταθμό της Πάφου.

Ελληνικέ κυπριακέ λαέ, γνώριμη είναι η φωνή που ακούς. Γνωρίζεις ποιος ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος, είμαι αυτός που εσύ εξέλεξες για να είμαι ηγέτης σου. Δεν είμαι νεκρός όπως η Χούντα των Αθηνών και οι εδώ εκπρόσωποι της θα ήθελαν.

Τον ρόλο του προέδρου αναλαμβάνει ο τότε βουλευτής Νικόλας Σαμψών. Ορκίζεται και εκφωνεί διάγγελμά κηρύσσοντας στρατιωτικό νόμο.

Ο Μακάριος, πρόλαβε να διαφύγει στο εξωτερικό, έφτασε μέσω Λονδίνου στην Νέα Υόρκη, όπου στις 19 Ιουλίου έλαβε μέρος στην σύσκεψη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, καταγγέλλοντας την χούντα των Αθηνών για τα εκτεινόμενα στην Κύπρο.

Η αστάθεια στο νησί αποτέλεσε τελικά την τέλεια αφορμή για την Τουρκία, η οποία το πρωινό της 20ης Ιουλίου έβαλε σε εφαρμογή το σχέδιο της με πρόσχημα την προστασία των Τουρκοκυπρίων.

Καταλαμβάνοντας πέραν του 36% των εδαφών, σπέρνοντας τον θάνατο και την καταστροφή στο βόρειο μισό του νησιού.

O Alpha παρουσίασε το 2023 μεγάλη έρευνα για τις θλιβερές ημέρες του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής του 1974, με επίκεντρο τον τρόπο με τον οποίο ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος βίωσε τα τραγικά γεγονότα.

Ο Ανδρέας Ποταμάρης, υπεύθυνος τότε της ασφάλειας του Αρχιεπισκόπου μιλά για τη διαφυγή του Μακαρίου από το Προεδρικό και περιγράφει γνωστές και άγνωστες πτυχές της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας. Μάρτυρες καταγράφουν τα όσα έγιναν στην Κλήρου, στο σπίτι όπου ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος είχε σταματήσει καθοδόν για το Τρόοδος, ώστε να καθοριστούν τα επόμενα βήματα.