Μία από τις σημαντικότερες και πιο δυναμικές συνεργασίες της Ενάλιας Φύσις του 2023 είναι αυτή με το περιβαλλοντικό πρόγραμμα Dixan «Kαθάρισε σε Βάθος» για τον καθαρισμό του βυθού του Κάβο Γκρέκο από «δίχτυα φαντάσματα».

Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα Dixan «Καθάρισε Σε Βάθος» τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος Κύπρου. Η δράση ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2020 και συνεχίζει για τέταρτη χρονιά την επιτυχημένη πορεία του με στόχο την ανάσυρση απορριμμάτων που βρίσκονται στον βυθό των κυπριακών θαλασσών από εξειδικευμένη ομάδα δυτών.

Συνολικά, περίπου 800 κιλά διχτύων φαντασμάτων των οποίων το μήκος ισοδυναμούσε με 10 γήπεδα ποδοσφαίρου ανασύρθηκαν από τον βυθό του Κάβο Γκρέκο από το Περιβαλλοντικό Κέντρο Ερευνών Ενάλια Φύσις με την υποστήριξη του Dixan Κύπρου!

Η πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου αφιερώθηκε για την εξερεύνηση και αναγνώριση περιοχών με παρατημένα ή/και κατεστραμμένα δίχτυα και παραγάδια σε βάθη 20 έως και 45 μέτρα. Κατά τη δεύτερη εβδομάδα του Αυγούστου πραγματοποιήθηκαν στοχευμένες καταδύσεις για την αφαίρεση διχτύων φαντασμάτων που κρίθηκαν αναγκαία να αφαιρεθούν μετά από την αξιολόγησή τους. Κατά την περίοδο αυτή και με την πολύτιμη βοήθεια του κ. Πανίκου, τοπικού ψαρά της περιοχής, έγιναν 12 καταδύσεις.

Το Κάβο Γκρέκο βρίσκεται νοτιοανατολικά της Κύπρου και είναι προστατευόμενη περιοχή, ενταγμένη στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 (CY300005). Η θαλάσσια περιοχή του Κάβο Γκρέκο έχει χαρακτηριστεί ως Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή, ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) και Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) λόγω της ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας της (παρουσία οικοτόπων και ειδών ευρωπαϊκής προτεραιότητας). Οι θαλάσσιοι βιότοποι του Κάβο Γκρέκο αποτελούνται από υγιή λιβάδια του αγγειόσπερμου Posidonia oceanica, από υφάλους και διαπαλιρροιακούς βιότοπους σκληρού υποστρώματος –ιδανικό περιβάλλον για οργανισμούς όλων των ταξινομικών κατηγοριών– και από βυθισμένα ή ημιβυθισμένα σπήλαια που αυξάνουν την ετερογένεια και την πολυπλοκότητα των οικοτόπων της περιοχής.

Τα δίχτυα φαντάσματα είναι δίχτυα αλιείας που είτε έχουν χαθεί, σκόπιμα απορριφθεί ή απλώς εγκαταλειφθεί στη θάλασσα λόγω της περιπλοκής τους στον πυθμένα. Δεδομένου ότι τα σύγχρονα αλιευτικά εργαλεία κατασκευάζονται ως επί το πλείστον από μη βιοαποικοδομήσιμες συνθετικές ίνες μπορούν να παραμείνουν στο θαλάσσιο περιβάλλον για αρκετές εκατοντάδες χρόνια. Δυστυχώς, πέραν της ρύπανσης και αλλοίωσης του φυσικού θαλάσσιου περιβάλλοντος μπορούν να συνεχίσουν να αιχμαλωτίζουν θαλάσσια είδη για μεγάλα χρονικά διαστήματα (όπως ψάρια, μαλάκια, εχινόδερμα, χελώνες και θηλαστικά), ένα φαινόμενο γνωστό ως «ψάρεμα φαντασμάτων».

Για να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος που προκαλείται στο θαλάσσιο περιβάλλον, τουλάχιστον 640.000 τόνοι αλιευτικών εργαλείων αφήνονται στους ωκεανούς κάθε χρόνο και έχει υπολογιστεί ότι ορισμένα αποθέματα ψαριών έχουν μειωθεί κατά 5 έως 30%, επηρεάζοντας σοβαρά τους ανθρώπους που εξαρτώνται από αυτά για τροφή και βιοπορισμό (ψαράδες, καταναλωτές, παράκτιες κοινότητες κ.λπ.). Επιπλέον, το 71% της τυχαίας παγίδευσης θαλάσσιων ζώων οφείλεται σε «αλιευτικά εργαλεία φαντάσματα», δηλαδή υπολογίζεται ότι περίπου 136.000 μεγάλες φάλαινες, δελφίνια, φώκιες, θαλάσσια λιοντάρια και χελώνες εμπλέκονται σε αυτά. Τέλος, τα «αλιευτικά εργαλεία φαντάσματα» εκτιμάται ότι απελευθερώνουν σημαντικές ποσότητες μακρο– και μικροπλαστικών στον ωκεανό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μία σειρά τοξικών επιδράσεων στη θαλάσσια ζωή, συμπεριλαμβανομένων διαταραχών ανάπτυξης των ζώων, επηρεασμού της ικανότητας πρόσληψης τροφής και της συμπεριφοράς τους. Προκαλούν, επίσης, διαταραχές στην αναπαραγωγή και το ανοσοποιητικό σύστημα, γενετική βλάβη και πολλά άλλα. Αυτό με τη σειρά του επηρεάζει έμμεσα τον κλάδο της αλιείας και την υγεία των καταναλωτών. Αναφορικά, τα μικροπλαστικά στους ανθρώπους έχει επιβεβαιωθεί ότι σχετίζονται με την παχυσαρκία, τις καρδιαγγειακές παθήσεις, τις αναπαραγωγικές διαταραχές και τον καρκίνο του μαστού.

Οι αλιείς και οι χειριστές σκαφών διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην πρόληψη και την επίλυση των επιπτώσεων των «αλιευτικών εργαλείων φαντάσματα» στο θαλάσσιο περιβάλλον. Οι αλιείς μπορούν να υιοθετήσουν υπεύθυνες και βιώσιμες μεθόδους αλιείας, όπως να:

• Καθορίσουν τον εξοπλισμό που μπορούν να διαχειριστούν υπεύθυνα.
• Ταιριάζουν τις τεχνικές αλιείας τους με τις συνθήκες ψαρέματος.
• Αποφεύγουν να τοποθετούν τα αλιευτικά εργαλεία τους (εξοπλισμό) κοντά σε άλλους ψαράδες και να αποφεύγουν το ψάρεμα σε περιοχές ή καταστάσεις υψηλού κινδύνου.
• Μοιράζονται τη γνώση υποβρύχιων εμποδίων που συνάντησαν με άλλους ψαράδες για να αποφεύγεται η παγίδευσή τους στον βυθό.
• Εκπαιδεύουν το πλήρωμά τους με τις δέουσες μεθόδους αποθήκευσης και απόρριψης εξοπλισμού.
• Απορρίπτουν τα αλιευτικά εργαλεία στο τέλος του κύκλου ζωής τους σε καθορισμένες εγκαταστάσεις στην ξηρά ή γίνεται ανακύκλωσή τους (π.χ. πώληση σε εστιατόρια για διακόσμηση).

Κάθε ενέργεια που κάνουμε κατά του περιβάλλοντος θα κάνει τον κύκλο της και θα έρθει πίσω σε εμάς, συχνά με δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων και των ζώων. Κάθε επιλογή που κάνουμε έχει ένα «τίμημα» που πρέπει να πληρωθεί, αλλά μπορούμε πραγματικά να αντέξουμε οικονομικά πληρώνοντας με την υγεία, τα προς το ζην και την επιβίωσή μας;

Τέλος θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το Δήμο Αγίας Νάπας που είναι πάντα πρόθυμος να στηρίξει τις περιβαλλοντικές δράσεις της Ενάλιας Φύσις και που μας στήριξε και σε αυτή την προσπάθεια συλλέγοντας και διαχειρίζοντας τα ανασυρόμενα δίχτυα.