Η ιδιότητα της Κύπρου ως κράτους μέλους του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ) προσδίδει πρόσθετη αξία στη χώρα μας, ανέφερε η Πρόεδρος της Βουλής Αννίτα Δημητρίου σε χαιρετισμό της της σε διάλεξη του Κύπριου Δικαστή στο ΕΔΔΑ Γεώργιου Α. Σεργίδη, με θέμα: «Η εσωτερική λειτουργία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – Εμπειρία από την έδρα».

Τη διάλεξη διοργάνωσε η Βουλή στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του Συμβουλίου της Ευρώπης υπό τον τίτλο «Ημέρες Συμβουλίου της Ευρώπης», κατά την οποία τα κράτη μέλη διοργανώνουν ταυτόχρονες εκδηλώσεις.

«Η εκπροσώπησή μας σε όλα τα θεσμικά όργανα του Οργανισμού, οι συνέργειες που έχουν αναπτυχθεί, η τεχνογνωσία που έχει μεταφερθεί σε εθνικό επίπεδο και μετουσιωθεί στην έννομη τάξη, είναι αδιαμφισβήτητα εξέχουσας σημασίας», είπε η κα. Δημητρίου.

Σημείωσε επίσης ότι υπό το φως των διεθνών εξελίξεων και των ποικίλων συνεπειών της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η 4η Σύνοδος Αρχηγών Κρατών του Συμβουλίου της Ευρώπης που θα συνέλθει τον προσεχή Μάιο στο Ρέικιαβικ, αναμένεται να επιβεβαιώσει τον κεντρικό ρόλο του Συμβουλίου της Ευρώπης ως θεματοφύλακα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου στην Ευρώπη.

Η κα. Δημητρίου αναφέρθηκε στη σημασία της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και τόνισε ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) είναι το κατεξοχήν όργανο το οποίο ερμηνεύει τη Σύμβαση.

Όσον αφορά την Κύπρο σημείωσε ότι πέραν των ατομικών προσφυγών στις διακρατικές προσφυγές της Κύπρου εναντίον της Τουρκίας, το Δικαστήριο έχει αναγνωρίσει τις κατάφωρες παραβιάσεις των δικαιωμάτων των εκτοπισμένων, των εγκλωβισμένων, των αγνοουμένων και των συγγενών τους συνεπεία της παράνομης εισβολής και κατοχής του 37% του εδάφους της χώρας από την Τουρκία.

Πρόσθεσε ότι η απόφαση του Δικαστηρίου στην υπόθεση «Λοϊζίδου», με την οποία τεκμηριώνεται η παρανομία της υποτελούς διοίκησης της Τουρκίας στα κατεχόμενα, αποτελεί σταθμό όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά ευρύτερα για το διεθνές δίκαιο, καθότι μέσω αυτής αποσαφηνίζεται η έννοια της «εξωεδαφικότητας», ώστε να καθίσταται εφικτή η εφαρμογή των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη Σύμβαση στα συμβαλλόμενα μέρη, ακόμα και όταν αυτά δρουν εκτός των γεωγραφικών τους συνόρων. Σημείωσε επίσης ότι  η Τουρκία, σύμφωνα με την εν λόγω απόφαση, καθίσταται υπόλογη για το παράνομο μόρφωμα στις περιοχές που δεν ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία και συνακόλουθα, υπεύθυνη για την αποστέρηση της περιουσίας της κας Λοϊζίδου.

Η κα. Δημητρίου  εξέφρασε απογοήτευση για την πρόσφατη απόφαση της Επιτροπής Υπουργών του ΣτΕ για τερματισμό της διαδικασίας παρακολούθησης της εκτέλεσης της απόφασης «Λοϊζίδου», αναφέροντας ότι αποτελεί αρνητική εξέλιξη για την υπόθεση της Κύπρου.

«Η Επιτροπή Υπουργών, βεβαίως, ένα εξόχως πολιτικό όργανο, έλαβε τη δεδομένη απόφαση, κατά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία δεν έχει συμμορφωθεί με την ουσία της υπόθεσης Λοϊζίδου. Η πάροδος του χρόνου και οι δαιδαλώδεις και χρονοβόρες διαδικασίες του Οργανισμού, δεν μπορούν ωστόσο να αναιρέσουν την παρανομία και την παραβίαση του διεθνούς δικαίου, είτε αυτή συντελείται στην Κύπρο, είτε στην Ουκρανία, είτε σε άλλο κράτος μέλος του Οργανισμού», ανέφερε.

Σημείωσε επίσης ότι το έργο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης στην οποία η Βουλή των Αντιπροσώπων συμμετέχει ενεργά με διακομματική αντιπροσωπεία διαπνέεται από τις αρχές και αξίες του Οργανισμού, τη Σύμβαση, την Ευρωπαϊκή Κοινωνική Χάρτα, καθώς και από άλλες επιμέρους συμβάσεις.

Αναφερόμενη στον δικαστή στο ΕΔΔΑ Γεώργιο Σεργίδη, η κα. Δημητρίου είπε ότι συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο έγκριτων Κύπριων νομικών της εποχής μας.

Ο Γενικός Εισαγγελέας για την υπόθεση Güzelyurtlu and Others v. Cyprus and Turkey

Σε χαιρετισμό του ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας Γιώργος Σαββίδης, σημείωσε ότι ο δρ Σεργίδης είναι, επί του παρόντος, αντιπρόεδρος του Τρίτου Τμήματος του ΕΔΔΑ, το οποίο εκδικάζει και τις υποθέσεις που στρέφονται κατά της Κύπρου. Υπό την ιδιότητα του αυτή, ανέφερε, συμμετείχε στην έκδοση αποφάσεων στρεφόμενων τόσο εναντίον της Κύπρου όσο και εναντίον άλλων κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης και έχει εκδώσει και πολλές αποφάσεις μειοψηφίας.

Έκανε ιδιαίτερη μνεία στη μειοψηφούσα γνώμη του δρος Σεργίδη στην υπόθεση Güzelyurtlu and Others v. Cyprus and Turkey, στην οποία διαφώνησε με το εύρημα του Τρίτου Τμήματος του ΕΔΔΑ για παραβίαση από την Κυπριακή Δημοκρατία του Άρθρου 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, το οποίο Άρθρο προστατεύει το Δικαίωμα στη Ζωή.

Όπως εξήγησε ο Γενικός Εισαγγελέας, η υπόθεση αφορούσε στη δολοφονία τριών μελών της οικογένειας Güzelyurtlu, Κύπριων πολιτών, τουρκοκυπριακής κοινότητας, στις ελεύθερες περιοχές της Δημοκρατίας. Οι αιτητές ισχυρίστηκαν παραβίαση του Άρθρου 2 της ΕΣΔΑ καθώς υπήρξαν, κατά την άποψή τους, ελλείψεις στην επάρκεια των ερευνών, τόσο από πλευράς Κύπρου όσο και από πλευράς Τουρκίας. Το Τρίτο Τμήμα του ΕΔΔΑ στην Απόφασή του την οποίαν εξέδωσε το 2017, διέγνωσε παραβίαση του Άρθρου 2 της Σύμβασης, γιατί τα δύο κράτη δεν συνεργάστηκαν μεταξύ τους, παραβιάζοντας έτσι την υποχρέωσή τους για αποτελεσματική διερεύνηση της δολοφονίας των συγγενών των αιτητών.

«Όσον αφορά στην ευθύνη της Δημοκρατίας ο εθνικός Δικαστής Γεώργιος Σεργίδης και ο Δικαστής της Ανδόρας Pastor Vilanova εξέδωσαν, ο καθείς, μειοψηφούσα γνώμη. Τον Σεπτέμβριο 2018, πενταμελές Τμήμα του ΕΔΔΑ αποδέχθηκε το αίτημα της Κύπρου όπως η υπόθεση παραπεμφθεί για εκδίκαση στο Τμήμα Ευρείας Συνθέσεως του Δικαστηρίου, με το Δικαστήριο, αρχές του 2019, να εκδίδει, με πλειοψηφία 15 ψήφων υπέρ και 2 κατά, την τελική του Απόφαση σύμφωνα με την οποία, οι κυπριακές Αρχές χρησιμοποίησαν όλα τα μέσα που είχαν εύλογα στη διάθεσή τους για να πετύχουν την παράδοση ή έκδοση των υπόπτων από την Τουρκία και συνεπώς, δεν υπήρξε οποιαδήποτε παραβίαση του Άρθρου 2 της Σύμβασης από τη Δημοκρατία», σημείωσε.

Στο θέμα της Τουρκίας, πρόσθεσε, υπήρξε ομόφωνα εύρημα παραβίασης της διαδικαστικής υποχρέωσής της για συνεργασία με τη Δημοκρατία, εξ ου και η εν λόγω Απόφαση θεωρείται σημαντική για το δικαστικό γίγνεσθαι καθώς το ΕΔΔΑ διαπίστωσε σαφή σύνδεση μεταξύ των υποχρεώσεων που απορρέουν από το Άρθρο 2 της Σύμβασης και εκείνων που απορρέουν από τις διεθνείς πράξεις δικαστικής συνεργασίας στις οποίες δεσμεύονται τα κράτη.

Σεργίδης: Το ΕΔΔΑ μοναδικό μοντέλο διεθνούς δικαιοσύνης

Στην ομιλία του ο δρ. Σεργίδης τόνισε τα πολλά πλεονεκτήματα του ΕΔΔΑ χαρακτηρίζοντάς το ως ένα μοναδικό μοντέλο διεθνούς δικαιοσύνης.

Όπως είπε, ενώ η γραμματεία του Δικαστηρίου αναλαμβάνει την αρχική διαχείριση των υποθέσεων κατευθύνοντας τις αιτήσεις στον κατάλληλο δικαστικό σχηματισμό, ανάλογα με την κατηγορία και τον επείγοντα χαρακτήρα τους, καθώς επίσης και την αρχική σύνταξη των αποφάσεων, οι δικαστές έχουν την δυνατότητα να επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους στη λήψη αποφάσεων και να καινοτομούν σε πολύπλοκα νομικά ζητήματα της ΕΣΔΑ, αλλά παράλληλα να συμμετέχουν στο βαθμό που επιθυμούν στη διαχείριση των αιτήσεων.

Πρόσθεσε ότι η μείωση του αριθμού υποθέσεων ενώπιών του ήταν πάντα σημαντικό μέλημα του Δικαστηρίου, όμως ταυτόχρονα μέλημά του ήταν και είναι να διατηρεί υψηλή ποιότητα στις αποφάσεις του και να διασφαλίζει την αποτελεσματική εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών προκειμένου να διατηρηθεί το κύρος του δικαστηρίου.

Ο κ. Σεργίδης είπε επίσης ότι η ΕΣΔΑ αντιμετωπίζεται από το δικαστήριο και από τον ακαδημαϊκό χώρο όχι ως ένα αποστεωμένο ή στατικό κείμενο, αλλά ως ένας ζωντανός οργανισμός και εργαλείο που πρέπει να ερμηνεύεται υπό το πρίσμα των εκάστοτε σημερινών συνθηκών ζωής και αντιλήψεων.

Εξέφρασε την άποψη ότι όχι μόνο η Σύμβαση αλλά και το Δικαστήριο, συμπεριλαμβανομένης και της ενώπιον αυτού διαδικασίας, αποτελεί ζωντανό όργανο που εξελίσσεται ώστε να αντιμετωπίζει το μεγάλο φόρτο εργασίας που έχει και τις εκάστοτε νέες προκλήσεις και ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας. 

Ο κ. Σεργίδης είπε ότι αυτή τη στιγμή εκκρεμούν στο δικαστήριο γύρω στις 75.000 προσφυγές, όμως εναντίον της Κύπρου εκκρεμούν μόνο γύρω στις 55 προσφυγές κάτι που αποτελεί ίσως μια ένδειξη ότι υπάρχει εμπιστοσύνη του κοινού στις αποφάσεις των κυπριακών δικαστηρίων.