“Σάρκα και οστά” παίρνει το όραμα των κατοίκων της Πλατανιστάσας για αναστήλωση και τουριστική αξιοποίηση του παλιού νερόμυλου που βρίσκεται στο χωριό και αποτελεί μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς και δείγμα αγροτικής δραστηριότητας του 19ου αιώνα στην περιοχή της Βόρειας Πιτσιλιάς. 

Ο νερόμυλος εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 και στο Μέτρο 7.5 που αφορά στην αναστήλωση και συντήρηση έργων πολιτιστικής κληρονομίας. Δικαιούχος, είναι η Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας και το συνολικό κόστος εκτιμάται οτι θα ανέλθει στις 550 χιλιάδες ευρώ, ποσό που θα χρηματοδοτηθεί εξ ολοκλήρου απο κοινοτικά κονδύλια.

Οι αρμόδιοι έχουν ήδη υποβάλει πολυσέλιδο φάκελο στις εμπλεκόμενες υπηρεσίες, ενώ έχουν εκδόσει τις απαιτούμενες πολεοδομικές άδειες και τα αρχιτεκτονικά σχέδια. Στον φάκελο περιλαμβάνονται επίσης ενδιαφέρονται ιστορικά στοιχεία απο το 1820, οπόταν χτίστηκε ο νερόμυλος απο ένα τεχνίτη του είδους, απο τη Γαλάτα, μέχρι σήμερα. Η πρώτη φάση του έργου περιλαμβάνει: 

• Αναστήλωση του νερόμυλου 
• Τοπιοτέχνιση των τεμαχίων στα οποία είναι κτισμένος ο νερόμυλος 
• Δημιουργία δεμένης νερού
• Αποκατάσταση του παλαιού ενετικού γεφυριού που αποτελεί μέρος του νερόμυλου

Μιλώντας στο alphanews.liνe, ο Τέως Πρόεδρος της ΣΠΕ Πλατανιστάσας Λάμπρος Αχιλλέως ανέφερε οτι το συγκεκριμένο έργο αποτελεί το πρώτο σε εμβέλεια και αξία στην περιοχή της Βόρειας Πιτσιλιάς. Ενώ εξήρε την συμβολή και του Κοινοτικού Συμβουλίου για ολοκλήρωση του οράματος να καταστεί ο νερόμυλος σημείο αναφοράς για τις πέντε κοινότητες με τις οποίες συνορεύει.  

“Το έργο στοχεύει στο να συμβάλει στην τουριστική ανάπτυξη συνολικά πέντε κοινοτήτων της Πιτσιλιάς, καθώς είναι χτισμένο στη συμβολή των ποταμών που πηγάζουν απο Πλατανιστάσα, Άλωνα, Αληθινού, Λειβάδια και Πολύστυπο.”

Η διαχείριση του έργου θα ανατεθεί σε Επιτροπή που θα αποτελείται απο εκπροσώπους οργανωμένων φορεών και συνόλων της ευρύτερης περιοχής, με σκοπό την συνεχή αναβάθμιση και αξιοποίηση του έργου, ως πολιτιστικό μνημείο και τουριστικός προορισμός. 

Η ιστορία του νερόμυλου 

Ενάμισυ χιλιόμετρο βόρεια, πριν την είσοδο του χωριού Πλατανιστάσα, εκατό περίπου μέτρα πριν από το δίστρατο που οδηγεί από τη μιά στην Πλατανιστάσα-Άλωνα και από την άλλη στο χωριό Αληθινού-Λειβάδια-Πολύστυπο, βρίσκεται ένας καλά διατηρημένος νερόμυλος, ο οποίος για πολλά χρόνια πριν φανούν τα άλλα μέσα παραγωγής αλευριού-πουργουριού, εξυπηρετούσε τις ανάγκες των κατοίκων της γύρω περιοχής.

Ο Νερόμυλος αυτός είναι ένα εξαίρετο δείγμα νερόμυλων, σπάνιας ομορφιάς. Βρίσκεται σχεδόν ένα μέτρο πάνω από την κοίτη του ποταμού, στην νότια πλευρά του, απέναντι από ένα καταπράσινο από φουντουκιές και καρυδιές, πανέμορφο τοπίο.

Θυμίζει στον επισκέπτη τους νερόμυλους, στα διηγήματα του Παπαδιαμάντη.

Το αυλάκι του, ξεκινά από την ένωση των δύο ποταμών (διποτάμια), των ποταμών Άλωνας-Πλατανιστάσας από τη μιά, και Πολυστύπου-Λειβαδιών-Αληθινού από την άλλη. Έχει μήκος περίπου διακόσια μέτρα και φθάνει σε μια καλά διατηρημένη δεξαμενή του νερόμυλου. Από εκεί πέφτει με ορμή από την καταπακτή, κτυπά στη φτερωτή και γυρίζει τις τεράστιες μυλόπετρες που συνθλίβουν το στάρι και παράγουν αλεύρι, ή πουργούρι.

Το Κοινοτικό Συμβούλιο Πλατανιστάσας αποφάσισε όπως προβή στην απαλλοτρίωση του και στην μετατροπή του σε εργαστήριο παραδοσιακής αλέσεως αλεύρων.

Ο Νερόμυλος ανήκε στην Εκκλησία Αρχαγγέλου Μιχαήλ Πλατανιστάσας και τον ενοικίαζε σε διάφορους, που έκαναν τους μυλωνάδες. Αλήθεια! Πόσες ιστορίες έχουμε ακούσει για τούτο το μύλο, για στοιχεία και φαντάσματα.

Από την Εκκλησία του Αρχαγγέλου, πωλήθηκε στο μ.Γ. Κατσιαρτή (Τρουλλουρή) και από αυτό στο μ. Ζωγράφο Θεόδοτο Κάνθο. Μετά το θάνατο του ζωγράφου, ο νερόμυλος περιήθλε στην κατοχή της θυγατέρας του Θεόδοτου Κάνθου, Ευγενίας. Το σημερινό ιδιοκτησιακό καθεστώς ανήκει στην Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα, καθώς είχε αγοραστεί απο την ΣΠΕ Πλατανιστάσας. Το σχετικό συμβόλαιο μάλιστα, προνοούσε οτι εάν ο νερόμυλος εντασσόταν σε ευρωπαικό πρόγραμμα για την αναστήλωση του μέχρι το τέλος του 2017, θα περιερχόταν στην κυριότητα του Κοινοτικού Συμβουλίου Πλατανιστάσας, χωρίς κανένα κόστος. 

Η δεύτερη φάση 

Ο σχεδιασμός για την δεύτερη φάση του έργου περιλαμβάνει την κατασκευή ποδηλατόδρομου, απο τον νερόμυλο και θα διέρχεται το Φουντουκόδασος της Πιτσιλιάς. Θα δημιουργηθεί κυκλική διαδρομή, ενώ θα υπάρχει ηλεκτρονικός εξοπλισμός για ξενάγηση των ποδηλατών στις κοινότητες. Στόχος είναι επίσης, η διασύνδεση με τον ιερό ναό του Σταυρού του Αγιασμάτη, που είναι προστατευόμενο ιστορικό μνημείο απο την UNESCO. 

Το πρόγραμμα “Re-care”, απο το Ινστιτούτο Κύπρου

Στην περιοχή του νερόμυλου, το Ινστιτούτο Κύπρου εφαρμόζει το ευρωπαικό ερευνητικό πρόγραμμα Re care που αφορά στην αναστήλωση των ξερολιθιών σε περιοχές όπου υπάρχει γεωργική δραστηριότητα. Η επιλογή της περιοχή, έγινε χάρη στην παρουσία του νερόμυλου, καθώς συνδέονται και τα δύο με το υδάτινο στοιχείο. Οι ξερολιθιές αξιοποιούνται στην αποφυγή της διάβρωσης του εδάφους, ενώ ο νερόμυλος αξιοποεί το νερό στον παραγωγικό τομέα της μεταποίησης.