Προβλήματα στη διαχείριση του δικτύου Natura, πρόοδο σε σχέση με την καταπολέμηση της παράνομης παγίδευσης πτηνών, αλλά κίνδυνο να χαθεί ο στόχος για τα απόβλητα και την ανακύκλωση, καταγράφει ετήσια έκθεση της Κομισιόν, για την επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην ΕΕ και τα κράτη μέλη.

Από την έκθεση του 2019, που παρουσίασε ο Επίτροπος Καρμένου Βέλλα, προκύπτει ότι, όσον αφορά την προστασία της φύσης, «εξακολουθούν να υφίστανται ανεπάρκειες στον χαρακτηρισμό του χερσαίου τμήματος του δικτύου Natura 2000». Επιπλέον, υπάρχουν «σοβαρές ανεπάρκειες στη θάλασσα, ιδίως στις υπεράκτιες θαλάσσιες περιοχές».

«Η αποτελεσματική προστασία των τόπων Natura 2000 —ιδίως στις παράκτιες ζώνες— από μη συμβατές δραστηριότητες ή εξελίξεις που τις κατακερματίζουν ή τις υποβαθμίζουν εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία», αναφέρει η έκθεση.

«Τα σχέδια διαχείρισης για αυτούς τους τόπους πρέπει να ολοκληρωθούν και να εφαρμοστούν καταλλήλως και όλες οι απαραίτητες περιβαλλοντικές εκτιμήσεις πρέπει να διενεργηθούν με ορθό τρόπο προτού μπορέσουν να εγκριθούν πιθανώς επιζήμια σχέδια ή έργα», προειδοποιεί η Κομισιόν και ζητά όπως τα απαραίτητα μέτρα για τον μετριασμό «εφαρμοστούν δεόντως».

Πρόοδος στην παράνομη παγίδευση πτηνών

Καταγράφει όμως ότι «σημειώθηκε κάποια πρόοδος όσον αφορά την παράνομη παγίδευση πτηνών, χάρη στην αυξημένη επιβολή και την πρόβλεψη αυστηρότερων προστίμων στη νομοθεσία για την παγίδευση με δίχτυ με εξαιρετικά μικρούς βρόχους. Ωστόσο, οι αριθμοί παγιδευμένων πτηνών παραμένουν σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα».

Η έκθεση αναφέρει ότι έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος «ως προς τη διαχείριση αποβλήτων, καθώς πλέον εφαρμόζεται το στρατηγικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων και έχουν θεσπιστεί τα εθνικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων για όλα τα ρεύματα αποβλήτων». Επιπλέον σημειώνεται ότι ο παράνομος χώρος υγειονομικής ταφής στην Λεμεσό «έκλεισε και ένας αντίστοιχος χώρος στη Λευκωσία αναμένεται να κλείσει πριν από το τέλος του 2018. Πρέπει να διασφαλίζεται η κατάλληλη αποκατάσταση μετά από κάθε κλείσιμο».

Καταγράφεται επίσης ότι «στο εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων προβλέπονται νέα οικονομικά μέσα, αλλά εξακολουθεί να παρατηρείται σημαντική καθυστέρηση στη θέσπιση και υλοποίησή τους».

Ωστόσο η έκθεση προειδοποιεί ότι «η Κύπρος πρέπει να καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για να δημιουργήσει επαρκές δίκτυο εγκαταστάσεων με σκοπό την αποτελεσματική διαχείριση του συνόλου των αποβλήτων της χώρας σύμφωνα με την ιεράρχηση των αποβλήτων εάν επιθυμεί να επιτύχει τους στόχους για το 2020 και ακόμη υψηλότερους στόχους ανακύκλωσης», καθώς «διατρέχει τον κίνδυνο να μην εκπληρώσει τον στόχο του 2020 για αύξηση σε 50% του ποσοστού ανακύκλωσης των αστικών αποβλήτων».

Πρόοδος στη διαχείριση υδάτων

Η έκθεση καταγράφει ακόμη ότι «όσον αφορά τη διαχείριση των υδάτων, η Κύπρος έχει σημειώσει κάποια πρόοδο, κυρίως με την έγκριση του δεύτερου σχεδίου διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού (ΣΔΛΑΠ) και την εφαρμογή νέας πολιτικής τιμολόγησης του ύδατος που καλύπτει ορισμένες υπηρεσίες ύδατος», ωστόσο, «εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικά κενά στα προγράμματα παρακολούθησης». Επίσης σημειώνει ότι «εκκρεμεί να διαπιστωθεί κατά πόσον το νέο νομικό πλαίσιο για την τιμολόγηση παρέχει επαρκή κίνητρα στους χρήστες για αποδοτική χρήση του ύδατος, καθώς η επαρκής μέτρηση και ογκομετρική χρέωση των αντλήσεων είναι περιορισμένες».

Καταγράφονται τέλος και μια σειρά από παραδείγματα ορθών πρακτικών:

1) Σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος για την ποιότητα των ευρωπαϊκών υδάτων κολύμβησης, το 2017, το 97,3 % των 113 υδάτων κολύμβησης της Κύπρου ήταν εξαιρετικής ποιότητας και δεν υπήρχαν ύδατα κολύμβησης ανεπαρκούς ποιότητας. 

2) Η Κύπρος χρησιμοποίησε αποτελεσματικά τα κονδύλια LIFE για να θεσπίσει το οικείο δίκτυο Natura 2000, το οποίο πλέον καλύπτει 28,8 % της έκτασης ξηράς (μέσος όρος ΕΕ: 18,1 %) και να εφαρμόσει μέτρα διατήρησης σε συγκεκριμένους τόπους.

3) Τα έσοδα της Κύπρου από περιβαλλοντικούς φόρους υπερβαίνουν τον μέσο όρο της ΕΕ. Τα έσοδα από φόρους κατανάλωσης και περιβαλλοντικούς φόρους είναι υψηλά και καθιστούν τη φορολογική διάρθρωση της Κύπρου σχετικά φιλική προς την ανάπτυξη και προς το περιβάλλον.

4) Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα ορθών φορολογικών μέτρων για το περιβάλλον, όπως η πολιτική τιμολόγησης νερού ύδρευσης και άρδευσης, τα οποία υποστηρίζονται από περιβαλλοντικές ΜΚΟ και την ακαδημαϊκή κοινότητα. Σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί όσον αφορά τη μείωση της διαφοράς της τιμής ντίζελ/βενζίνης (διαφορά της τιμής του ντίζελ έναντι της τιμής της βενζίνης) από το 2005. 

5) Όσον αφορά τις περιβαλλοντικές πληροφορίες, η πύλη για την ποιότητα του αέρα μπορεί να αποτελέσει ένα παράδειγμα για άλλους περιβαλλοντικούς τομείς.

6) Όσον αφορά τον κανονισμό για την ξυλεία, από τον Μάρτιο του 2015 έως τον Φεβρουάριο του 2017, η Κύπρος διενήργησε περισσότερους ελέγχους σε φορείς εκμετάλλευσης τόσο εγχώριας όσο και εισαγόμενης ξυλείας σε σχέση με τον αρχικό προγραμματισμό, και διενήργησε τους περισσότερους ελέγχους από κάθε άλλο κράτος μέλος κατά την εν λόγω περίοδο.

Γενικότερα για την ΕΕ καταγράφεται ότι ότι δεκαοκτώ κράτη μέλη εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν υψηλά επίπεδα εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NOx) και ότι δεκαπέντε χώρες χρειάζεται να μειώσουν περισσότερο τις εκπομπές σωματιδιακών ρύπων (PM2,5 και PM10).

Όσον αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων, εννέα χώρες βρίσκονται σε καλό δρόμο και πέντε έχουν ήδη επιτύχει τους στόχους της ανακύκλωσης, αλλά δεκατέσσερις χώρες κινδυνεύουν να χάσουν τον στόχο για το 2020 σχετικά με την ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων.

Όσον αφορά το νερό, μένουν ακόμη να γίνουν πολλά για την πλήρη επίτευξη των στόχων των οδηγιών για τα ύδατα και ιδίως για την καλή κατάσταση των υδατικών συστημάτων μας έως το 2027. Τα αστικά λύματα εξακολουθούν να μην υποβάλλονται σε ορθή επεξεργασία στα δύο τρίτα των κρατών μελών. Η αύξηση των επενδύσεων έχει ουσιαστική σημασία για την επίτευξη των στόχων αυτών και τα κονδύλια της ΕΕ θα εξακολουθήσουν να στηρίζουν τις προσπάθειες εφαρμογής της νομοθεσίας.

Όσον αφορά την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, το δίκτυο Natura 2000 εξακολούθησε να διευρύνεται σε ξηρά και θάλασσα. Η ΕΕ έχει ήδη ξεπεράσει το στόχο του 10 % των παράκτιων και θαλάσσιων περιοχών που έπρεπε να οριστούν ως προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές έως το 2020, όπως προβλέπεται από τη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα. Παρ` όλα αυτά, τα περισσότερα κράτη μέλη θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την ολοκλήρωση και τη διαχείριση του δικτύου Natura 2000.

Σχετικά με την κλιματική αλλαγή, τα κράτη μέλη έχουν σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο στην εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για το κλίμα και οι στόχοι του 2020 πιθανώς θα επιτευχθούν. Ωστόσο, οι προσπάθειες σε κάθε κράτος μέλος και σε επίπεδο ΕΕ χρειάζεται να ενταθούν, ώστε να συμβαδίζουν με τις διεθνείς δεσμεύσεις μας στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού και να αποτραπούν οι χειρότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.