Στην ίδια κατηγορία με τα πλαστικά συγκαταλέγονται και τα αποτσίγαρα. Τα αποτσίγαρα αποτελούν το νούμερο ένα απόβλητο σε αστικές περιοχές που βρέθηκε στο επίκεντρο της επιστημονικής κοινότητας, για τις σοβαρές συνέπειες και τα προβλήματα που προκαλεί στο περιβάλλον.

Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Alphanews.Live η καθηγήτρια υδατικής χημείας, στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Ελευθερία Ψυλλάκη – στο πλαίσιο ενημερωτικής εκδήλωσης που διοργάνωσε η επιστημονική ομάδα της Παπαστράτος, PMI Science – μίλησε για τις επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσει στο περιβάλλον το αποτσίγαρο, την κουλτούρα των καπνιστών, αλλά και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η Πολιτεία στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

Πόσα αποτσίγαρα υπάρχουν σήμερα στο περιβάλλον;

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, το 77% των τσιγάρων που καταναλώνονται κάθε χρόνο απορρίπτονται αλόγιστα στο περιβάλλον από τους χρήστες. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα αποτσίγαρα να αποτελούν το πιο διαδεδομένο απόρριμμα στις αστικές περιοχές, αντιπροσωπεύοντας το 22–46% των ορατών απορριμμάτων. Τα χρησιμοποιημένα προϊόντα καπνού, αφού απορριφθούν, καταλήγουν στη θάλασσα και στις παραλίες, κάνοντας τα αποτσίγαρα τα πιο κοινά απορρίμματα που συλλέγονται σε δράσεις καθαρισμού παραλιών παγκοσμίως κάθε χρόνο.

Γιατί προκαλούν ανησυχία τα αποτσίγαρα στο περιβάλλον;

Τα αποτσίγαρα αποτελούνται από τον καπνό, το φίλτρο και το χαρτί. Αν και κάθε μέρος εγείρει διαφορετικές περιβαλλοντικές ανησυχίες, η ερευνητική κοινότητα επικεντρώνεται κυρίως στην αδυναμία του φίλτρου να βιοαποδομηθεί, αλλά και στην ικανότητά του να απελευθερώνει μικροπλαστικές ίνες στο υδάτινο περιβάλλον. Ελάχιστες μελέτες επικεντρώνονται στη συστηματική μελέτη των ενώσεων που εκπλύνονται στο περιβάλλον από τα χρησιμοποιημένα προϊόντα καπνού και καθίστανται βιοδιαθέσιμα.

Στην Ευρώπη αυτό που προκάλεσε ανησυχία είναι το φίλτρο του αποτσίγαρου το οποίο δεν μπορεί να βιοαποδομηθεί. Για τον λόγο αυτό, το 2019, τα αποτσίγαρα αλλά και τα τσιγάρα γενικότερα έχουν συμπεριληφθεί στην λίστα των πλαστικών μιας χρήσης, και έχουν εισαχθεί στη σχετική νομοθεσία για την αντιμετώπιση τους.

Είναι ένα πρόβλημα το οποίο έχει απασχολήσει νομοθετικά τις Κυβερνήσεις αλλά όχι τον καταναλωτή, ο οποίος δεν μπορεί να αναγνωρίσει το πρόβλημα.

Τα απόβλητα από τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού είναι το ίδιο βλαβερά με τα απόβλητα από τα συμβατικά τσιγάρα;

Αυτό που απασχόλησε το εργαστήριο μας είναι οι χημικές ενώσεις που μπορεί να βγάλει ένα αποτσίγαρο στο περιβάλλον, όταν έρθει σε επαφή με το νερό της θάλασσας, την βροχή και γενικά με οποιοδήποτε τύπο νερού μπορείτε να φανταστείτε.

Είχαμε διαβάσει για τα συμβατικά τσιγάρα ότι υπήρχε τοξικότητα και κάναμε μια έρευνα που σύγκρινε ουσιαστικά τις χημικές ενώσεις που εκχυλίζονται από τα συμβατικά τσιγάρα με τις χημικές ενώσεις που εκχυλίζονται από τις ράβδους καπνού. Σε κάθε περίπτωση καταλήξαμε στο ότι – εν μέρει την ευθύνη – έχει ο καπνός, καθώς από μόνος του μπορεί να περιέχει χημικές ενώσεις.

Στο συμβατικό τσιγάρο όταν κάνουμε καύση τσιγάρου, αναπτύσσονται υψηλές θερμοκρασίες που μπορούν να φτάσουν έως και τους 900 βαθμούς Κελσίου. Δημιουργείται μια πληθώρα από παραπροϊόντα καύσης και δημιουργούνται χημικές αντιδράσεις. Το ίδιο το απόβλητο αποκτά ένα φορτίο που είναι υπερβολικά μεγάλο.

Στην περίπτωση των ράβδων καπνού, η θερμοκρασία φθάνει μέχρι τους 350 βαθμούς Κελσίου. Επομένως διαπιστώσαμε ότι η τοξικότητα μειώνεται πάρα πολύ, ενώ στα μη χρησιμοποιημένα δεν υπάρχει καθόλου τοξικότητα.

Τα αχρησιμοποίητα συμβατικά τσιγάρα είναι τοξικά λόγω της περιεκτικότητας σε νικοτίνη που υπερβαίνει τα όρια τοξικότητας στον οργανισμό.

Όταν γίνεται αυτό το ξέπλυμα χημικών ενώσεων τι επιπτώσεις έχει στους οργανισμούς που βρίσκονται τριγύρω; Γιατί πρέπει να ανησυχήσουμε;

Πρέπει να ανησυχήσουμε γιατί επιβαρύνουμε το περιβάλλον, ενώ μπορούμε να ακολουθήσουμε μια πρακτική συγκεκριμένη. Να απορρίπτουμε αυτά τα απόβλητα με σωστό τρόπο. Αντί να ρίξουμε το τσιγάρο στο σταχτοδοχείο και να μεταφερθεί στα αστικά απόβλητα, επιλέγουμε να το πετάξουμε στον δρόμο.

Όταν πρωτοβγήκε το θέμα με την ρύπανση από πλαστικά ο κάθε ένας από εμάς έλεγε “το δικό μου το μπουκάλι σιγά μην έχει κάποια επίπτωση” και φθάσαμε στο σημείο να λέμε ότι η Μεσόγειος είναι μια λεκάνη γεμάτη πλαστικά.

Ένας καπνιστής μπορεί να συμβάλει με απλές κινήσεις και να ακολουθεί μια ρουτίνα έτσι ώστε τα αποτσίγαρα να καταλήγουν στα αστικά απόβλητα.

Είναι και θέμα πρακτικής. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι μια πολύ διευρυμένη ενημέρωση των καταναλωτών ποιοι είναι οι σωστοί τρόποι να πετάνε τα αποτσίγαρα.

Ποιος ο ρόλος της Πολιτείας στην προσπάθεια αυτή;

Όλα αυτά έρχονται μέσα από πολιτικές που ακολουθούν το κράτος και οι εταιρείες. Θα πρέπει να υπάρχει ενημέρωση, όπως συμβαίνει για οποιοδήποτε θέμα ρύπανσης.

Η πολιτεία αυτό που οφείλει να κάνει είναι ότι κάνει με τα υπόλοιπα απόβλητα. Μέσα στα πλαίσια της κυκλικής οικονομίας θα πρέπει να δει εάν αυτό το απόβλητο μπορεί να το διαχειριστεί είτε για να το ξανά γυρίσει πίσω στην οικονομία είτε εάν μπορεί να ξεχωρίσει κάποιο κομμάτι που μπορεί να χρησιμοποιήσει.

Πώς αξιοποιούμε τα αποτσίγαρα που βρίσκονται στα αστικά απόβλητα;

Σήμερα υπάρχουν διάφορες τεχνολογίες που μπορούν να αξιοποιηθούν για ανακύκλωση των αποβλήτων. Συνήθως τα απόβλητα τσιγάρου τα χρησιμοποιούμε σαν υλικά για κατασκευές, όπως άσφαλτο για δρόμους και τούβλα για σπίτια.