Το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS) άρχισε από σήμερα τη λειτουργία του και στην Κύπρο, αναβαθμίζοντας τη διασυνοριακή ασφάλεια και γενικότερα την αστυνόμευση στη χώρα μας. Πλέον οι τεράστιοι όγκοι δεδομένων του συστήματος, είναι προσβάσιμοι από την Αστυνομία Κύπρου, τα μέλη της οποίας μπορούν να το συμβουλεύονται στους καθημερινούς τους ελέγχους, ενισχύοντας περαιτέρω την προσπάθεια για διατήρηση της ασφάλειας και την καταπολέμηση του εγκλήματος.

Σε γενικές γραμμές, το SIS είναι ένα πελώριο σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών, που χρησιμοποιείται τα τελευταία σχεδόν 30 χρόνια στις ευρωπαϊκές χώρες της ζώνης Σένγκεν. Το σύστημα αυτό θεωρείται ότι συνέβαλε και συμβάλλει ουσιαστικά στη διατήρηση της ασφάλειας στην Ευρώπη και εγγυάται την ελευθερία, την ασφάλεια και τη δικαιοσύνη στις χώρες της ζώνης Σένγκεν.

Όλα αυτά γιατί το SIS στηρίζει έμπρακτα την επιχειρησιακή συνεργασία και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των εθνικών αστυνομικών, συνοριακών, μεταναστευτικών, τελωνειακών και δικαστικών αρχών της ΕΕ και των χωρών Σένγκεν.

Βασικός σκοπός του SIS είναι η ανταλλαγή πληροφοριών και δεδομένων μεταξύ των συμβαλλόμενων χωρών, σε πραγματικό χρόνο, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι αρχές έχουν στη διάθεσή τους πληρέστερες και πιο αξιόπιστες πληροφορίες. Το σύστημα αποτελεί μια κοινή βάση δεδομένων στην οποία οι αρχές κάθε συμβεβλημένου κράτους, όπως η Αστυνομία και οι συνοριοφύλακες, εισάγουν πληροφορίες για πρόσωπα ή αντικείμενα, που έχουν σχέση με τη διάπραξη ή διερεύνηση εγκλημάτων ή αδικημάτων. Ακολούθως, οι αρχές των υπόλοιπων συμβεβλημένων χωρών μπορούν να συμβουλευτούν αυτά τα δεδομένα, κατά τη διάρκεια συνοριακών, αστυνομικών ή άλλων νόμιμων ελέγχων, οπουδήποτε εντός της ΕΕ και του χώρου Σένγκεν.

Η λειτουργία του SIS βασίζεται σε κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ρυθμίζεται από Εκτελεστικές Αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία έχει την ευθύνη της εποπτείας και αξιολόγησης του όλου συστήματος. Υπεύθυνα για την ανταλλαγή πληροφοριών και τον συντονισμό των δραστηριοτήτων που συνδέονται με τις καταχωρήσεις στο SIS, είναι τα εθνικά τμήματα SIRENE (Supplementary Information Request at the National Entries). Τέτοια τμήματα υπάρχουν σε κάθε χώρα που έχει πρόσβαση στα δεδομένα του SIS, ενώ SIRENE έχει συσταθεί και στον ευρωπαϊκό οργανισμό αστυνόμευσης EUROPOL.

Η χρήση του στις χώρες Σένγκεν άρχισε το 1995 και έκτοτε έτυχε δύο αναβαθμίσεων. Η πρώτη το 2013 και η δεύτερη μόλις τον περασμένο Μάρτιο (2023). Μετά τις αναβαθμίσεις αυτές, το SIS έχει πλέον τη δυνατότητα προσθήκης δακτυλικών αποτυπωμάτων, φωτογραφιών και αρχείων DNA, ενώ ταυτόχρονα έχουν βελτιστοποιηθεί και οι λειτουργίες του.

Με τις δυνατότητες αυτές, το SIS έχει ενισχύσει περαιτέρω τις αρχές της Ευρώπης στην προστασία ευάλωτων προσώπων, καθώς οι αρχές μπορούν να καταχωρούν πληροφορίες και πρόσθετα δεδομένα (π.χ. αρχεία DNA) σχετικά με αγνοούμενα πρόσωπα, με σκοπό τον εντοπισμό τους. Ταυτόχρονα, δίδεται επίσης η δυνατότητα εισαγωγής προληπτικών καταχωρήσεων για την προστασία ορισμένων κατηγοριών ευάλωτων προσώπων, όπως παιδιών που διατρέχουν κίνδυνο απαγωγής ή που είναι δυνητικά θύματα τρομοκρατίας, εμπορίας προσώπων, έμφυλης βίας ή ένοπλων συγκρούσεων.

Ενισχύεται, επίσης, η αντιτρομοκρατική και αντεγκληματική δράση των αρχών της Ευρώπης, μέσω της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με πρόσωπα και αντικείμενα που εμπλέκονται σε δραστηριότητες σχετικές με την τρομοκρατία ή με το σοβαρό έγκλημα. Στον τομέα αυτό, από τον Μάρτιο του 2021, οι συμβαλλόμενες χώρες ανταλλάσσουν με την EUROPOL «αντιστοιχίσεις» αναζήτησης όσον αφορά καταχωρήσεις στο SIS, που σχετίζονται με τρομοκρατικά εγκλήματα.

Με τη χρήση του SIS ενισχύεται και η προσπάθεια αντιμετώπισης της αντικανονικής μετανάστευσης υπηκόων τρίτων χωρών προς την Ευρώπη. Μέσω του συστήματος, οι χώρες εισάγουν αποφάσεις επιστροφής, καθώς και καταχωρήσεις με σκοπό την άρνηση εισόδου ή διαμονής, για άτομα που διαπιστώνεται ότι διαμένουν παράνομα στην ΕΕ και υπόκεινται σε απαγορεύσεις εισόδου.

Το SIS δεν περιέχει δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα για όλους τους ευρωπαίους πολίτες ή κατοίκους. Οι καταχωρήσεις στο σύστημα περιλαμβάνουν μόνο πληροφορίες σχετικά με πρόσωπα ή αντικείμενα που σχετίζονται με διάφορα εγκλήματα.

Η χρήση των προσωπικών δεδομένων στο SIS, σε σχέση με το ποια δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα μπορούν να αποθηκεύονται και για ποιους σκοπούς, ρυθμίζεται από το δίκαιο της ΕΕ. Ρυθμίζεται, επίσης, το χρονικό διάστημα κατά το οποίο τα δεδομένα μπορούν να είναι αποθηκευμένα στο σύστημα και πότε αυτά πρέπει να διαγράφονται.

Σεβόμενοι τα προσωπικά δικαιώματα των πολιτών, ο κανονισμός που διέπει τη λειτουργία του συστήματος επιτρέπει σε κάθε πρόσωπο που υποψιάζεται ότι τα προσωπικά του δεδομένα υφίστανται παράνομη επεξεργασία από το SIS, να ζητήσει πρόσβαση στα δεδομένα, καθώς και να ζητήσει τη διαγραφή τους.

Διευκρινίσεις από το Υπουργείο Εσωτερικών

Το Υπουργείο Εσωτερικών ανακοινώνει ότι η πρόσφατη σύνδεση με το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS) επιτρέπει την πρόσβαση σε δεδομένα πολιτών της ΕΕ για σκοπούς επιβολής του νόμου.

Η πρόσβαση στο Σύστημα αναβαθμίζει, μεταξύ άλλων, το επίπεδο εσωτερικής ασφάλειας της Κύπρου, συμβάλλει στην καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης, τόσο σε Κύπρο όσο και σε ΕΕ, διευκολύνει τον εντοπισμό εξαφανισθέντων προσώπων, καθώς και υπηκόων τρίτων χωρών εναντίον των οποίων έχει εκδοθεί απόφαση επιστροφής στη χώρα τους.

Διευκρινίζεται δε ότι η πρόσβαση στο Σύστημα Πληροφοριών αποτελεί ένα από τα ορόσημα στην πορεία πλήρους εφαρμογής του κεκτημένου Σένγκεν.

Ως εκ τούτου, ενημερώνεται τον κοινό ότι δεν έχουν αρθεί οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα με τα υπόλοιπα κράτη μέλη Σένγκεν, τόσο για τους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας όσο και για τους ευρωπαίους πολίτες, αλλά και υπηκόους τρίτων χωρών. Μέχρι την ένταξη της Κύπρου στον χώρο Σένγκεν, η Κύπρος θα συνεχίζει, όπως και προηγουμένως, να διεξάγει ελέγχους τόσο σε αφικνούμενους όσο και αναχωρούντες επιβάτες σε όλα τα Συνοριακά Σημεία Διέλευσης, στη βάση του περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμου.