Γράφει ο Παναγιώτης Χατζηαποστόλου

Σοβαρότατες ευθύνες σε τέσσερεις τέως και νυν Υπουργούς της Κυβέρνησης Αναστασιάδη, καταλογίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία στην ειδική έκθεση της αναφορικά με το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα. Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης, μέσα από την έκθεση του, φωτογραφίζει τους εν λόγω υπουργούς και τους προσάπτει ευθύνες ότι απέκρυπταν στοιχεία με αποτέλεσμα να στερούν ουσιώδη πληροφόρηση προς το Υπουργικό Συμβούλιο το οποίο ήταν το καθ’ύλην αρμόδιο όργανο που είχε την αποφασιστική αρμοδιότητα να παραχωρεί διαβατήρια στη βάση του Προγράμματος. Η έκθεση που δημοσιοποιήθηκε τη Δευτέρα, εγείρει επίσης το ερώτημα κατά πόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας γνώριζε ή όχι για την απόκρυψη των εν λόγω σημαντικών στοιχείων από το υπόλοιπο Υπουργικό Συμβούλιο, στο οποίο μάλιστα καταλογίζονται ευθύνες γενικότερα. Επιπρόσθετα, ερωτήματα προκύπτουν για ενδεχόμενη ποινική δίωξη εμπλεκόμενων καθώς και αν είναι εφικτό το σενάριο η Κύπρος να επανακτήσει την χαμένη της αξιοπιστία σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο. Υπενθυμίζουμε ότι προηγήθηκαν οι εκθέσεις Καλογήρου και Νικολάτου που επίσης έφεραν στο φως της δημοσιότητας σημεία και τέρατα σε σχέση με την παραχώρηση πολιτογραφήσεων.

Συνοπτικά,  η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας που δημοσιεύτηκε χθες συνοψίζει, στις 192 σελίδες της, ένα επενδυτικό πρόγραμμα το οποίο, όπως τονίζει η έκθεση του Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας, η σαθρότητα του επενδυτικού Προγράμματος Πολιτογραφήσεων, παρέμεινε σχεδόν αναλλοίωτη μέχρι την κατάργησή του. Ταυτόχρονα επισημαίνει και την αρνητική εικόνα που έχει δημιουργηθεί εντός και εκτός Κύπρου, ως προς την εφαρμογή του προγράμματος, εικόνα που επιδεινώθηκε μετά τα δημοσιεύματα και τα βίντεο του ξένου τηλεοπτικού δικτύου Al Jazeera. Η έκθεση κάνει λόγο, πέραν από την απόκρυψη σημαντικών στοιχείων από πλευράς Υπουργείου Εσωτερικών προς το Υπουργικό Συμβούλιο, καταγράφονται απώλειες €200 εκ. απώλεια από ΦΠΑ και €25 εκ. απώλεια από μη είσπραξη τελών. Τονίζει ακόμη ότι ακυρώθηκαν συμβόλαια αξίας €1 δισ., ενώ συμβόλαια αξίας €3,5 δισ. εκκρεμούν. 

Έκρυβαν σημειώματα

Όπως προκύπτει μέσα από την έκθεση, ο Υπουργός Εσωτερικών ενημερωνόταν, κατά κανόνα, με σχετικό σημείωμα, από τους αρμόδιους λειτουργούς του Υπουργείου του για τα θέματα που σχετίζονταν με τις αιτήσεις που καλείτο να προωθήσει στο Υπουργικό Συμβούλιο. Επίσης, ενημερωνόταν από το Υπουργείο Οικονομικών για την ικανοποίηση ή μη των επενδυτικών κριτηρίων. Στα σημειώματα αυτά υπήρχαν, πάρα πολλές φορές, πολύ σημαντικά θέματα που, είτε πρόδηλα θα έπρεπε να οδηγήσουν στην άνευ ετέρου απόρριψη των αιτήσεων, είτε θα έπρεπε να προβληματίσουν το Υπουργικό Συμβούλιο κατά τη λήψη απόφασης ως προς τον τρόπο άσκησης της διακριτικής του εξουσίας. Αυτά τα σημειώματα δεν επισυνάπτονταν στην Πρόταση προς το ΥΣ. Ορισμένες φορές περιλαμβανόταν μία γενική αναφορά στην Πρόταση προς το ΥΣ. Η μη κοινοποίηση στο ΥΣ των γεγονότων και πληροφοριών που περιλαμβάνονταν στο σημείωμα που ετοίμαζε ο αρμόδιος λειτουργός του ΥΠΕΣ, είτε με την επισύναψη αυτούσιου του σημειώματος είτε με την ετοιμασία άλλου με ανάλογο περιεχόμενο, είναι μεμπτή και παράνομη αφού στερούσε ουσιώδη πληροφόρηση από το όργανο που είχε την αποφασιστική αρμοδιότητα.

Πολιτογράφηση προσώπων ως διευθυντικών στελεχών εταιρειών

Στην Ειδική Έκθεση της Υπηρεσίας, με αρ. ΥΠΕΣ/04/2020 εξετάστηκε η πολιτογράφηση 91 προσώπων, τα οποία είχαν τύχει χειρισμού ως διευθυντικά στελέχη εταιρειών (και μέλη της οικογένειάς τους). Πέραν των περιπτώσεων αυτών, εντοπίστηκαν και άλλες περιπτώσεις, που δεν έτυχαν χειρισμού με βάση τα καθορισμένα κριτήρια και προϋποθέσεις και στις οποίες οι αιτητές δεν πληρούσαν ούτε καν αυτά τα ελάχιστα κριτήρια που είχαν τεθεί για την πολιτογράφησή τους ως διευθυντές.

Πολιτογράφηση μελών της οικογένειας των επενδυτών

Στην Ειδική Έκθεση της Υπηρεσίας (ΥΠΕΣ/02/2020) καταγράφηκε ότι το ΥΣ καθ’ υπέρβαση εξουσίας, είχε επεκτείνει τη δυνατότητα πολιτογράφησης, ώστε να μην καλύπτει μόνο τους αλλοδαπούς επιχειρηματίες και επενδυτές, αλλά και τα μέλη της οικογένειάς τους. Το εύρημά  αυτό ήταν σύμφωνο με γνωμάτευση που από τον Ιούλιο του 2015 είχε δώσει ο Γενικός Εισαγγελέας στο ΥΠΕΣ και με την οποία χαρακτήριζε την πράξη πολιτογράφησης μελών της οικογένειας των επενδυτών ως μάλλον “ultra vires”. Πέραν του πιο πάνω ευρήματος, που υιοθετείται εκ νέου στο πλαίσιο της παρούσας Έκθεσης, σε πολλές περιπτώσεις που παρατίθενται στην παρούσα Έκθεση, δεν πληρούνταν ούτε καν αυτές οι ελάχιστες προϋποθέσεις που (έστω καθ’ υπέρβαση εξουσίας) είχε καθορίσει το ΥΣ.

Έδινε εγκρίσεις το Υπουργικό

Το Υπουργικό Συμβούλιο, ενέκρινε αριθμό αιτήσεων, ενώ γνώριζε ότι δεν πληρούνται τα σχετικά κριτήρια. Τούτο συνήθως αφορούσε στα επενδυτικά κριτήρια τα οποία το ΥΣ παραβίαζε, συνήθως με το αιτιολογικό ότι δήθεν η αίτηση ενέπιπτε στο πνεύμα των κριτηρίων αυτών». Καταγράφονται περιπτώσεις στις οποίες οι αιτητές δεν πληρούσαν ούτε καν αυτά τα ελάχιστα κριτήρια που είχαν τεθεί για την πολιτογράφησή τους, και όμως το ΥΣ παρανόμως αποφάσιζε να εγκρίνει την αίτηση πολιτογράφησης με διάφορες γενικές και αόριστες δικαιολογίες, όπως «το γενικότερο όφελος που προκύπτει για την Κυπριακή οικονομία». Υπήρξαν περιπτώσεις που το ΥΣ παρανόμως ενέκρινε την πολιτογράφηση μελών της οικογένειας επενδυτών (συγκεκριμένα τέκνων), εν γνώσει του ότι δεν πληρούσαν ούτε καν αυτές τις ελάχιστες προϋποθέσεις που (έστω καθ’ υπέρβαση εξουσίας) είχε καθορίσει το ΥΣ. Το Υπουργικό, εν γνώσει του, παρανόμως ενέκρινε την πολιτογράφηση αιτητών που δεν ήταν κάτοχοι μόνιμης ιδιόκτητης κατοικίας στην Κυπριακή Δημοκρατία, αγοραίας αξίας τουλάχιστον €500.000, πλέον το ΦΠΑ. Τέλος, σύμφωνα με την έκθεση, παρανόμως ενέκρινε την πολιτογράφηση αιτητών οι οποίοι δεν πληρούσαν τα καθορισμένα οικονομικά κριτήρια, με το αιτιολογικό ότι δήθεν οι αιτήσεις πληρούσαν το πνεύμα των κριτηρίων ή ότι τούτο θα εξυπηρετούσε το γενικότερο οικονομικό όφελος

• Σε 12 από τις 20 περιπτώσεις, τα πρόσωπα που δήλωσαν στο Έντυπο Μ127 ότι γνώριζαν τον αιτητή και βεβαιώνουν για τον καλό του χαρακτήρα και αφοσίωσή του, ήταν υπάλληλοι του γραφείου του παρόχου μέσω του οποίου υποβλήθηκε η αίτηση και σε αρκετές περιπτώσεις ως διεύθυνση αναγραφόταν η διεύθυνση του παρόχου. Στο Έντυπο οι δύο εγγυητές καλούνταν να δηλώσουν ότι δεν είναι δικηγόροι, πράκτορες (agent) ή συγγενείς του αιτητή και ότι τον γνωρίζουν και μπορούν να εγγυηθούν για τον καλό του χαρακτήρα. Για το θέμα αυτό θα πρέπει, κατά την άποψή μας, να εξεταστεί κατά πόσο προκύπτουν οποιαδήποτε ποινικά αδικήματα.
• Διαβίβαση σημειωμάτων στον Υπουργό μέσω του Γενικού Διευθυντή (ΓΔ), ο οποίος όμως παρέλειπε να τα μονογράφει. Τούτο συνιστά αποχή από άσκηση αρμοδιότητας και είναι ενδεικτικό της παθογένειας στη δημόσια υπηρεσία. Οι επικεφαλής της διοικητικής δομής των Υπουργείων, που θα αναμενόταν να αποτελούν ότι πιο επίλεκτο από τη δημόσια υπηρεσία, αρνούνται να ασκήσουν τα καθήκοντά τους και να αναλάβουν τις ευθύνες της θέσης τους.
• Χρήση μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 5% για την αγορά ή ανέγερση πρώτης κατοικίας.
• Στοιχεία που υποδηλούν μη υγιείς συναλλαγές. Σε μία περίπτωση το ΤΚΧ αποδέχθηκε τιμή κατά την αγοραπωλησία που διαφέρει σημαντικά από τις δικές του γενικές εκτιμήσεις.
• Μη επαρκείς έλεγχοι διασφάλισης της υγιούς προέλευσης των χρημάτων.
• Μη ικανοποίηση όλων των οικονομικών κριτηρίων.
• Πολιτογράφηση προσώπου για το οποίο εκκρεμούσε αίτημα Δικαστικής Συνδρομής σχετικά με υπόθεση απάτης και ξεπλύματος χρήματος.
• Πολιτογράφηση ΠΕΠ, ενώ τούτο απαγορευόταν ρητά από τους Κανονισμούς. Σε μία περίπτωση, η έκθεση ενισχυμένου ελέγχου αναφέρει ότι ο αιτητής επένδυσε τα χρήματα που καταχράστηκε σε εταιρεία στην οποία ήταν μέτοχος και της οποίας μέτοχοι ήταν επίσης η πρώην σύζυγος του προέδρου της χώρας, καθώς και πρόσωπο το οποίο ήταν ιδιοκτήτης τράπεζας η οποία το 2006 έχασε την άδεια λειτουργίας της, λόγω ξεπλύματος βρώμικου χρήματος από εγκληματικές δραστηριότητες.
• Μη έκδοση φορολογικών τιμολογίων και αποδείξεων είσπραξης.

 

«Πρώτα θα μελετήσουν»

Στη δημοσιοποίηση της έκθεσης η Κυβέρνηση δια του εκπροσώπου της Μάριου Πελεκάνου, αρκέστηκε να αναφέρει θα τοποθετηθεί αφού μελετήσει τα πορίσματα του Γενικού Ελεγκτή.

Όπως είπε ο κ. Πελεκάνος, η Κυβέρνηση, αφού μελετήσει με τη δέουσα επιμέλεια τα πορίσματα του Γενικού Ελεγκτή σε συνάρτηση με την εμπεριστατωμένη έκθεση της Επιτροπής Νικολάτου που διορίστηκε από τον Γενικό Εισαγγελέα, λαμβάνοντας πάντα υπόψη και τις γνωματεύσεις του Γενικού Εισαγγελέα, θα προβεί το συντομότερο στον αναγκαίο σχολιασμό.

 

Πάει Βουλή

Τα όσα σημαντικά, ομολογουμένως, καταγράφονται στην έκθεση Οδυσσέα Μιχαηλίδη θα απασχολήσουν και την Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής η οποία θα συνέλθει την ερχόμενη Πέμπτη για να εξετάσει τα ευρήματα της έκθεσης που δημοσιοποίησε σήμερα η Ελεγκτική Υπηρεσία για το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα.

Σύμφωνα με ανάρτηση της βουλεύτριας του ΑΚΕΛ, Ειρήνης Χαραλαμπίδου, στο Twitter, το αίτημα της για έκτακτη συνεδρία έγινε αποδεκτό από τον Πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου, Ζαχαρία Κουλία.