Στο 12,8% ανέρχεται το ποσοστό κατανάλωσης παράνομων τσιγάρων στην Κύπρο, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ετήσιας ανεξάρτητης Έκθεσης της KPMG για το 2022, που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Philip Morris International. Όπως καταγράφει η ανεξάρτητη Έκθεση, αν και παρατηρείται μείωση στο ποσοστό κατανάλωσης παράνομων τσιγάρων στην Κύπρο, τα χαμένα έσοδα για τα δημόσια ταμεία το 2022 εξακολουθούν να είναι σε υψηλά επίπεδα, αφού αγγίζουν τα 20 εκατομμύρια ευρώ. Συνολικά καταναλώθηκαν 120 εκατομμύρια παράνομα τσιγάρα, με τη ροή από τις περιοχές όπου δεν βρίσκονται υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας να παρουσιάζει αύξηση.  Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο αντικατέστησε την Ελλάδα ως ο κύριος προορισμός εκροών παράνομων τσιγάρων από την Κύπρο το 2022, αντιπροσωπεύοντας το 70% του συνόλου εκροών από τη χώρα.

«Είναι αναγκαίο να υπάρχει αποτελεσματική συνεργασία ανάμεσα στην Πολιτεία και τις επιχειρήσεις για την καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου τσιγάρων. Πρέπει να επανεκτιμηθούν οι αιτίες που συμβάλλουν στην ετήσια αύξηση του λαθρεμπορίου στην Ευρώπη και να εξεταστούν, παράλληλα, τολμηρές προσεγγίσεις που μπορούν να βοηθήσουν εκατομμύρια ανθρώπους να αφήσουν πίσω τους το τσιγάρο», τονίζει ο κ. Σταύρος Δρακουλαράκος, Γενικός Διευθυντής της Philip Morris Cyprus, συμπληρώνοντας πως «η παράνομη αγορά τσιγάρων συνεχίζει να στερεί από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. σημαντικά φορολογικά έσοδα, ενώ διαβρώνει τις πολιτικές ελέγχου της χρήσης καπνικών προϊόντων».

Σε  ανησυχητικά επίπεδα τα λαθραία τσιγάρα στην ΕΕ

Η ετήσια  Έκθεση της KPMG για το 2022 σχετικά με την παράνομη κατανάλωση τσιγάρων στην Ε.Ε., το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Νορβηγία, την Ελβετία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία, η οποία εκπονήθηκε για λογαριασμό της Philip Morris International, αποκαλύπτει ότι μόνο στην ΕΕ καταναλώθηκαν 35,8 δισεκατομμύρια παράνομα τσιγάρα, με συνέπεια απώλεια φορολογικών εσόδων για τις κυβερνήσεις, ύψους περίπου 11,3 δισεκατομμυρίων ευρώ – 8,5% περισσότερα από ότι το 2021. Η ανάπτυξη της παράνομης αγοράς στην Ε.Ε. οφείλεται εν μέρει στη συνεχιζόμενη αύξηση της κατανάλωσης παραποιημένων τσιγάρων, η οποία έχει φθάσει στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί ποτέ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συντριπτική πλειονότητα των καπνικών απομιμήσεων (61,5%) καταναλώθηκε στη Γαλλία.

«Κάποιες χώρες, που δεν είναι πρόθυμες να αγκαλιάσουν την καινοτομία και να διαθέσουν καλύτερες εναλλακτικές λύσεις των τσιγάρων στους ενήλικες καπνιστές, οι οποίοι διαφορετικά θα συνέχιζαν το κάπνισμα, συνεχίζουν να βασίζονται σε πολιτικές, οι οποίες στην πραγματικότητα συνέβαλαν στη σημερινή κατάσταση του παράνομου εμπορίου. Το κόστος  που προκύπτει από την παράβλεψη του αρνητικού αντίκτυπου των παράνομων τσιγάρων στους ενήλικες καπνιστές και στη δημόσια υγεία είναι πολύ υψηλό για να κάνουμε τα στραβά μάτια», δήλωσε ο Gregoire Verdeaux, Ανώτερος Αντιπρόεδρος Εξωτερικών Υποθέσεων της PMI. «Έχει  πραγματικά εξελιχθεί σε ένα πρόβλημα «made in the EU», καθώς τα πλαστά τσιγάρα παρασκευάζονται, διανέμονται, πωλούνται και καταναλώνονται σε χώρες εντός της Ε.Ε., υπονομεύοντας τις προσπάθειες για τη μείωση και την εξάλειψη του καπνίσματος -και τους συνολικούς στόχους της δημόσιας υγείας».

Σύμφωνα με συνεντεύξεις με υπηρεσίες επιβολής του Νόμου που περιλαμβάνονται στην Έκθεση της KPMG, η παραγωγή και η διανομή παραποιημένων τσιγάρων εντός των συνόρων της Ε.Ε. αυξάνεται, με τις εγκληματικές οργανώσεις να επικεντρώνουν τις δραστηριότητές τους προς τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. με υψηλότερη φορολογία και υψηλότερες τιμές και να αποκομίζουν μεγαλύτερα κέρδη. Σε χώρες όπως το Βέλγιο, η Δανία, η Γαλλία και η Γερμανία παρατηρείται αύξηση των κατασχέσεων τσιγάρων και των επιδρομών σε παράνομες επιχειρήσεις παραγωγής.

«Η Έκθεση της KPMG δείχνει ξεκάθαρα πως η ανάπτυξη της παράνομης αγοράς τσιγάρων αποτελεί υπαρξιακή απειλή για τη βιωσιμότητα και τον μετασχηματισμό του κλάδου στην Ευρώπη. Μπορούμε να παρατηρήσουμε πώς το πρόβλημα των παράνομων τσιγάρων στην Ε.Ε. έχει συγκεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό σε μια χούφτα χώρες, όπου οι κυβερνήσεις δεν έχουν υιοθετήσει καινοτόμες προσεγγίσεις για να αποτρέψουν αποτελεσματικά εκατομμύρια ανθρώπους από τη συνέχιση του καπνίσματος», πρόσθεσε ο Verdeaux. «Οι παραδοσιακές πολιτικές για τον έλεγχο του καπνού απλώς δεν αρκούν. Οι επιθετικές φορολογικές πολιτικές, οι απαγορευτικές προσεγγίσεις και η έλλειψη αποτροπής σε χώρες όπως η Γαλλία και το Βέλγιο ωφελούν μόνο τους εγκληματίες και ωθούν τους ενήλικους καπνιστές προς τη μαύρη αγορά».

Παρά τη συνολική αύξηση της παράνομης κατανάλωσης, η μελέτη της KPMG σημειώνει ότι η πλειονότητα των μελών της Ε.Ε. – 21 από τις 27 χώρες – παρουσίασε σταθερή ή καθοδική μείωση του μεριδίου της παράνομης κατανάλωσης τσιγάρων το 2022. Εξαιρουμένης της Γαλλίας, η συνολική παράνομη κατανάλωση στις υπόλοιπες αγορές της μελέτης μειώθηκε κατά 7,5%, κυρίως λόγω των μειώσεων στην Ελλάδα, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, την Πορτογαλία και τη Ρουμανία. Ειδικότερα, σε χώρες όπως η Πολωνία και η Ρουμανία, η παράνομη κατανάλωση έφτασε στο χαμηλότερο ποσοστό από τότε που η KPMG άρχισε να δημοσιεύει τις ετήσιες μελέτες της.

«Η αποτελεσματική χάραξη πολιτικής, ο δημοσιονομικός προγραμματισμός, οι αποτρεπτικές κυρώσεις και η αποτελεσματική επιβολή της νομοθεσίας επιτρέπουν σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ να  σημειώσουν μείωση της κατανάλωσης παράνομων τσιγάρων»,  δήλωσε ο Massimo Andolina, Πρόεδρος Ευρώπης της PMI. «Σε άλλες χώρες, είναι λυπηρό να παρατηρούμε τη μετατόπιση της νόμιμης αγοράς προς μια που διοικείται από εγκληματικά δίκτυα, τα οποία μαρτυρούν την αποτυχία των δυσανάλογων αυξήσεων της φορολογίας και των ρυθμιστικών πλαισίων, που δεν εξετάζουν την αρχή της διαφοροποίησης του κινδύνου. Η Έκθεση της KPMG θα πρέπει να λειτουργήσει ως προειδοποίηση για τις ρυθμιστικές αρχές και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στην Ε.Ε., ώστε να λάβουν υπόψη τους ότι εκατομμύρια καταναλωτές βασίζονται στη μαύρη αγορά για να συνεχίσουν το κάπνισμα».

Η Μολδαβία και η Ουκρανία συμπεριλήφθηκαν για πρώτη φορά στην έκθεση της KPMG. Τα ευρήματα του 2022 τοποθετούν την Ουκρανία ως τη δεύτερη μεγαλύτερη αγορά παράνομης κατανάλωσης τσιγάρων στην Ευρώπη, με 7,4 δισεκατομμύρια τσιγάρα, μετά τη Γαλλία με 16,9 δισεκατομμύρια. Το μερίδιο των παράνομων τσιγάρων στην Ουκρανία ακολούθησε αυξητική τάση από το 2018 -το 2022, ένα στα πέντε τσιγάρα που καταναλώθηκαν προέρχονταν από την παράνομη αγορά. Η τρίτη μεγαλύτερη παράνομη αγορά στην Ευρώπη είναι στο Ηνωμένο Βασίλειο, με 5,9 δισεκατομμύρια παράνομα τσιγάρα,  και με αυξητική τάση από το 2020.

«Σε αυτούς τους οικονομικά δύσκολους καιρούς, με τον πληθωρισμό να ασκεί πρόσθετη πίεση στην αγοραστική δύναμη των καταναλωτών, χρειαζόμαστε ισχυρή επιβολή του νόμου, ολοκληρωμένες ρυθμιστικές προσεγγίσεις και προωθητικές πολιτικές που μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της ζωής εκατομμυρίων ενηλίκων που συνεχίζουν να καπνίζουν», σημείωσε ο Verdeaux. «Αυτό περιλαμβάνει την υιοθέτηση διαφοροποιημένων πολιτικών σχετικά με τις εναλλακτικές λύσεις για τα τσιγάρα, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε πληροφορίες για καλύτερες εναλλακτικές λύσεις, και προϊόντα χωρίς καπνό που είναι διαθέσιμα και προσιτά για όλους. Κανείς δεν πρέπει να μείνει πίσω».