Με τη δημοσίευση μιας έκθεσης-καταπέλτη για την κατάσταση του Κέντρου Πρώτης Φιλοξενίας «Πουρνάρα» και τις συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών που βρίσκονται εκεί, προχώρησε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κατά των Βασανιστηρίων (CPT).

Η CPT κατά την τελευταία επίσκεψή της στην Κύπρο και την επιθεώρηση που διενήργησε στο Πουρνάρα, διαπίστωσε πως άνθρωποι ελλείψει κατάλληλων τουαλετών, ζουν ανάμεσα σε ούρα και περιττώματα, με τον κίνδυνο για την υγεία τους να είναι κάτι παραπάνω από ορατός.

Μετανάστες αντί για κρεβάτια κοιμούνται πάνω σε στρώματα τοποθετημένα πολλές φορές στο χώμα και έχοντας για κάλυμμα λερωμένα σεντόνια.

Οι συνθήκες αυτές, σημειώνει η CPT, αποτελούν μία απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση των ανθρώπων που διαβιούν στο Κέντρο, του οποίου ο υπερπληθυσμός έχει φτάσει σε τέτοια επίπεδα, που για κάθε μετανάστη αντιστοιχούν μόλις 1-2 τετραγωνικά μέτρα προσωπικού χώρου.

Η αντιπροσωπία της CPT επισκέφθηκε την Κύπρο τον Μάιο του 2023 όπου και εξέτασε τις συνθήκες κράτησης ατόμων – υποδίκων, καταδίκων, κρατουμένων και μεταναστών.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στο νησί τα μέλη της αντιπροσωπίας επισκέφθηκαν και επιθεώρησαν κι άλλους χώρους κράτησης εκτός από το Πουρνάρα, ανάμεσα στους οποίους το Κέντρο Κράτησης Μενόγιας και το Κέντρο Λίμνες.

Σε σχέση με το Κέντρο Κράτησης στη Μενόγια η CPT ούτε λίγο ούτε πολύ διαπίστωσε πως πρόκειται για μία φυλακή στην οποία όσοι κρατούνται εκεί, βρίσκονται καθημερινά αντιμέτωποι με μία άθλια κατάσταση σε σχέση με τις συνθήκες υγιεινής, αναπνέουν καθαρό αέρα μόνο για 1,5 ώρα την ημέρα, όσο δηλαδή κρατάει ο προαυλισμός τους, ενώ στερούνται επισκέψεων συγγενών και φίλων, με δικαιολογία την πανδημία, που έχει τελειώσει προ πολλού.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΥΤΟΥΣΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΠΑΤΩΝΤΑΣ ΕΔΩ

Άνθρωποι ανάμεσα σε λίμνες ούρων στο Πουρνάρα

Σε σχέση με το Κέντρο Πρώτης Φιλοξενίας Πουρνάρα η CPT στην έκθεσή της αναφέρει ότι κατά την επίσκεψη της εκεί, το Κέντρο φιλοξενούσε περισσότερους από 1.000 ξένους υπηκόους, πολλοί από τους οποίους περίμεναν τα αποτελέσματα των υποχρεωτικών αρχικών αξιολογήσεων, συμπεριλαμβανομένων εκτιμήσεων ευαλωτότητας, εκτιμήσεων ηλικίας και ιατρικών αποτελεσμάτων, προτού τους επιτραπεί να φύγουν από το Κέντρο. Μερικά εξάλλου από αυτά τα αποτελέσματα εξετάσεων χρειάζονταν πολλές εβδομάδες για να βγουν από τις υπηρεσίες υγείας.

Σε σχέση με τις συνθήκες κράτησης των ανθρώπων εκεί, η CPT παρατήρησε πως αυτοί βρίσκονταν σε συνθήκες υπερβολικού συνωστισμού αφού ο προσωπικός χώρος διαβίωσης για κάθε έναν άνθρωπο αντιστοιχούσε σε 1-2 τετραγωνικά μέτρα και αυτός ο χώρος βρισκόταν είτε σε προκατασκευασμένα πλαστικά κοντέινερς, είτε σε σκηνές.

Οι εν λόγω κατασκευές ήταν σε κακή και φθαρμένη κατάσταση, με σπασμένες πόρτες και χωμάτινα δάπεδα, ενώ η έλλειψη παραθύρων και τα σπασμένα κλιματιστικά που υπήρχαν, συνέβαλαν στο να μην αερίζονται καλά οι χώροι, να μουχλιάζουν και να έχουν μαζέψει υγρασία.

Τα άτομα που τοποθετούνταν σε αυτά τα κοντέινερ, συμπεριλαμβανομένων των ανύπαντρων μητέρων και παιδιών και των ασυνόδευτων και χωρισμένων παιδιών, αναγκάζονταν συχνά να μοιράζονται τα κρεβάτια, πάνω στα οποία υπήρχαν βρώμικα σεντόνια.

Επιπλέον, οι σκηνές και τα κοντέινερ ήταν ακατάλληλα για μεγάλης διάρκειας παραμονή, λόγω έλλειψης ηλεκτρικού ρεύματος και ζεστού νερού. σε ανθυγιεινές συνθήκες.

Όταν έβρεχε τα στρώματα απορροφούσαν νερό, προκαλώντας τη δημιουργία μούχλας στους τοίχους και στις γωνίες των κατασκευών, ενώ συνηθισμένη ήταν και η συγκέντρωση παράσιτων.

Η θερμοκρασία μέσα σε αυτές τις εγκαταστάσεις διαμονής ήταν πολύ πάνω από του 32°C (την Άνοιξη), όταν οι θερμοκρασίες της Κύπρου, όπως σημειώνει η CPT δεν είχαν φτάσει καν ακόμη κοντά στο μέγιστο.

Οι τουαλέτες και τα ντους σε όλα σχεδόν τα σημεία του Κέντρου στο Πουρνάρα ήταν μισο-σπασμένα με αποτέλεσμα να υπάρχει παντού διαρροή νερού ακόμη και έξω, το οποίο νερό δημιουργούσε λακκούβες με λιμνάζοντα νερά.

Μερικοί μάλιστα μετανάστες αρνούνταν να χρησιμοποιήσουν τις βρώμικες τουαλέτες και τα ντους και αντ’ αυτού χρησιμοποιούσαν τους κοινόχρηστους εξωτερικούς χώρους για τις προσωπικές τους ανάγκες, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σωροί περιττωμάτων και ρυάκια ούρων.

Αυτοί οι παράγοντες αθροιστικά οδήγησαν σε μία ανθυγιεινή κατάσταση με άσχημη μυρωδιά, κάτι που δημιουργεί όπως σημειώνει η CPT, σαφή κίνδυνο για την υγεία των ανθρώπων αυτών. Το προσωπικό ασφαλείας εξάλλου, ήταν απρόθυμο να κάνει τακτικούς γύρους ελέγχου ακριβώς εξαιτίας αυτής της κατάστασης.

Κατά την άποψη της CPT, τέτοιες συνθήκες διαβίωσης μπορούν κάλλιστα να θεωρηθούν απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, γι’ αυτό και προχώρησε σε συστάσεις στις κυπριακές αρχές για την επείγουσα αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων.

Επιπλέον, το σοβαρό επίπεδο υπερπληθυσμού, μαζί με τις κακές συνθήκες διαβίωσης, είχαν δημιουργήσει μια αναπαραγωγή εντάσεων και μια απογοήτευση ανάμεσα στον πληθυσμό των μεταναστών, οδηγώντας σε εκρήξεις βίας και συγκρούσεις μεταξύ διαφορετικών ομάδων, καθώς και σε επιθέσεις κατά του προσωπικού. Για  την καταπολέμηση αυτής της βίας, πρέπει, όπως αναφέρει η CPT, να τεθούν σε εφαρμογή στρατηγικές πρόληψης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κατά των Βασανιστηρίων διαπίστωσε πάντως ότι η ποιότητα ορισμένων αξιολογήσεων που γίνονται με την άφιξη μεταναστών στο Πουρνάρα, όπως η αξιολόγηση ευαλωτότητας, ήταν ικανοποιητική, παρά την καθυστέρηση που παρατηρείται στην έκδοση των αποτελεσμάτων.

Ωστόσο, αφού εντοπιστούν ευάλωτες ομάδες ανάμεσα στους μετανάστες, αντί να τοποθετηθούν σε «ασφαλείς ζώνες», εξακολουθούσαν να υπόκεινται στις προαναφερθείσες συνθήκες διαβίωσης, ενώ πολύ λίγοι έλαβαν τις απαραίτητες για την περίπτωσή τους, προστατευτικές διασφαλίσεις.

Η CPT θεωρεί ότι η τοποθέτηση ανθρώπων στο Πουρνάρα μπορεί να ισοδυναμεί με αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας, να υπονομεύει την πρόσβαση σε βασικές εγγυήσεις κατά της κακομεταχείρισης και μπορεί να διαρκέσει για απροσδιόριστο χρόνο – από αρκετές εβδομάδες έως αρκετούς μήνες ή και χρόνο σε ορισμένες περιπτώσεις – με αποτέλεσμα να αφήνονται οι μετανάστες εκεί σε μία κατάσταση αβεβαιότητας.

Για τους ανήλικους που υποβάλλονται σε εκτίμηση ηλικίας η κατάσταση είναι χειρότερη, αφού αναγκάζονται να παραμείνουν στο Κέντρο για ακόμη μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα απ’ ότι οι ενήλικες.

Η αντιπροσωπεία της CPT προέτρεψε τις κυπριακές αρχές να λάβουν άμεσα μέτρα για την παροχή αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης σε ασυνόδευτα και χωρισμένα παιδιά, καθώς και σε ευάλωτες κατηγορίες ατόμων όπως ανύπαντρες μητέρες με μικρά παιδιά, ηλικιωμένους και αρρώστους αλλά και θύματα σεξουαλικής, έμφυλης βίας και άλλων μορφών εκμετάλλευσης.

Η CPT πάντως εξέφρασε την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι οι κυπριακές αρχές προχώρησαν σε ενέργειες για την απομάκρυνση ορισμένων ευάλωτων ατόμων από το Πουρνάρα, ωστόσο ζήτησε περαιτέρω διευκρινίσεις και λεπτομέρειες σχετικά με τις ομάδες αυτές, τους αριθμούς των ατόμων και τις μορφές εναλλακτικής διαμονής που τους παρέχονται.

Αυτούσια η σχετική αναφορά:

«Φυλακή» σε άθλια κατάσταση, χωρίς επισκέψεις και καθαρό αέρα η Μενόγια

Σε σχέση με το Κέντρο Κράτησης της Μενόγια η CPT αναφέρει στην έκθεσή της πως η αντιπροσωπεία δεν έλαβε καταγγελίες για σωματική κακομεταχείριση από το προσωπικό ή από την αστυνομία που μετέφερε άτομα στη Μενόγια από αστυνομικά τμήματα.

Οι συνολικές συνθήκες διαβίωσης ωστόσο ήταν πολύ άσχημες, με τις  εγκαταστάσεις υγιεινής να μην βρίσκονται σε καλή κατάσταση, αφού πολλά ντους και τουαλέτες ήταν εκτός λειτουργίας.

Από την άλλη οι κρατούμενοι εκεί μετανάστες περνούσαν το 24ωρο τους χωρίς καμία απολύτως δραστηριότητα, με εξαίρεση μια εβδομαδιαία επίσκεψη του Ερυθρού Σταυρού ο οποίος πρόσφερε κάποια ομαδική δραστηριότητα τέχνης.

Η πρόσβασή τους στην εξωτερική άσκηση και τον καθαρό αέρα επιτρεπόταν μόνο μιάμιση ώρα την ημέρα παρά την ύπαρξη δύο καλά διατηρημένων αυλών.

Τα άτομα που βρίσκονται υπό κράτηση όπως σημειώνει η CPT, θα πρέπει να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερη διαθέσιμη ώρα άσκησης σε εξωτερικούς χώρους και πολύ περισσότερο από μιάμιση ώρα την ημέρα πρόσβαση σε καθαρό αέρα, αλλά και παροχή δραστηριοτήτων.

Όσον αφορά τις διασφαλίσεις που πρέπει να παρέχονται στους κρατούμενους στην Μενόγια, ιδίως την πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με θέματα μετανάστευσης και θέματα πρόσβασης σε δικηγόρο, η διοίκηση σημειώνει η CPT στην έκθεσή της, θα πρέπει να καταβάλει περισσότερες προσπάθειες για την επαρκή και τακτική ενημέρωση των ατόμων αυτών σε σχέση με τις τυχόν τρέχουσες νομικές υποθέσεις τους και το περιεχόμενο των αποφάσεων που λαμβάνονται από διάφορες μεταναστευτικές αρχές.

Η αντιπροσωπία της CPT παρατήρησε αυξημένα ποσοστά απογοήτευσης ανάμεσα στον έγκλειστο πληθυσμό, κάτι που δείχνει ότι η επικοινωνία γενικότερα χρήζει βελτίωσης. Θα πρέπει να διοριστούν περισσότεροι υπάλληλοι μετανάστευσης στη Μενόγια, ενώ θα πρέπει να υπάρξει περισσότερη ευαισθητοποίηση μεταξύ των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων για την παροχή δωρεάν νομικών συμβουλών σε μετανάστες που βρίσκονται υπό κράτηση.

Ήταν θετικό πάντως, το ότι όλοι οι κρατούμενοι είχαν απρόσκοπτη πρόσβαση στα κινητά τους τηλέφωνα και στο Διαδίκτυο, γεγονός που τους επέτρεπε να διατηρήσουν την επικοινωνία τους με τον έξω κόσμο.

Ωστόσο, οι οικογενειακές επισκέψεις απορρίπτονταν συστηματικά και η Επιτροπή τόνισε ότι ήταν απαράδεκτο στη μετά-Covid εποχή, η πανδημία να εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για τον περιορισμό του δικαιώματος των κρατουμένων σε επισκέψεις. Παρά την πρόσφατη εντολή του διευθυντή του Κέντρου για άρση της απαγόρευσης, η κατάσταση δεν άλλαξε και θα πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για τους κρατούμενους και τα μέλη των οικογενειών τους, ώστε αυτοί να ενημερωθούν, για την εφαρμογή της νέας διαταγής.

Αυτούσια η σχετική αναφορά: