Σημαντικές αδυναμίες εντοπίζει η Ελεγκτική Υπηρεσία στο νομοθετικό πλαίσιο για την εκλογή των Μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων, «όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι ενδεχομένως να γίνονται, παράνομα, πληρωμές για λογαριασμό των υποψηφίων από τρίτους ή/και από πολιτικά κόμματα, χωρίς αυτές να προσμετρούν για σκοπούς ελέγχου της τήρησης του ορίου εξόδων των υποψηφίων”.

Αυτό αναφέρεται στην Ειδική Έκθεση με θέμα «Έλεγχος Εκθέσεων Εκλογικών Εξόδων Υποψηφίων για τις Εκλογές Μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων που διεξήχθησαν στις 30.5.2021» που ετοιμάστηκε από την Ελεγκτική Υπηρεσία και έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας, στη διεύθυνση: http://www.audit.gov.cy/audit/audit.nsf/annualso_gr/annualso_gr?OpenForm 

Στο κεφάλαιο “Γενικά συμπεράσματα/παρατηρήσεις” αναφέρεται ότι κατά την επισκόπηση των εκθέσεων εκλογικών εξόδων των υποψηφίων, παρατήρησαν διάφορες αδυναμίες και παραλείψεις, που αφορούν στην κατάλληλη/ορθή και ομοιόμορφη συμπλήρωσή τους από όλους τους υποψηφίους (εκτενέστερη αναφορά γίνεται για αυτές στην παράγραφο 4.1(iv) της Έκθεσης).

Σημειώνεται επίσης ότι οι εκθέσεις που διαβιβάζονται προς τον Έφορο υποβάλλονται στην Υπηρεσία χωρίς, όπως διαφάνηκε, να τυγχάνουν έστω προκαταρκτικής επισκόπησης για εντοπισμό τυχόν ελλείψεων/παραλείψεων.

“Σημαντικές επίσης αδυναμίες εντοπίζονται, όπως αναφέρεται και στην παράγραφο 4.1 της Έκθεσής μας, στο νομοθετικό πλαίσιο, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι ενδεχομένως να γίνονται, παράνομα, πληρωμές για λογαριασμό των υποψηφίων από τρίτους ή/και από πολιτικά κόμματα, χωρίς αυτές να προσμετρούν για σκοπούς ελέγχου της τήρησης του ορίου εξόδων των υποψηφίων”.

Επίσης, προστίθεται, η απουσία σχετικής πρόνοιας στην υφιστάμενη νομοθεσία, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις οι εκθέσεις να μην συνοδεύονται με τα σχετικά παραστατικά ή να συνοδεύονται από ελλιπή στοιχεία. “Ως εκ τούτου, υπάρχουν περιορισμοί στον έλεγχό μας, αφού η Υπηρεσία μας δεν μπορεί να ελέγξει την πληρότητα των εξόδων που δηλώθηκαν από τους υποψηφίους, με εξαίρεση τη διασταύρωση της πληροφόρησης, μέσω των συγκεντρωτικών καταστάσεων που υποβλήθηκαν από φορείς, σε σχέση με διαφημιστικά έξοδα που δηλώθηκαν από τους υποψηφίους ή/και τις διευκρινίσεις/σχόλια που ζήτησε και έλαβε η Υπηρεσία μας για κάποιες περιπτώσεις δειγματοληπτικά”.

Συναφώς αναφέρεται ότι η Υπηρεσία έθεσε υπόψη τα πιο πάνω επανειλημμένα και σε προηγούμενες σχετικές επιστολές και Εκθέσεις της, που αφορούσαν γενικά στις εκλογικές διαδικασίες, αλλά παρατηρεί  ωστόσο, ότι δεν υπήρξε οποιαδήποτε νομοθετική ή άλλη ουσιαστική ρύθμιση για την αντιμετώπιση ή περιορισμό των πιο πάνω διαπιστώσεων.

Στο κεφάλαιο “Γενικές Συστάσεις” συστήνεται όπως ο Έφορος προωθήσει, το συντομότερο δυνατόν, στη Βουλή των Αντιπροσώπων νομοσχέδιο που θα αποσκοπεί στην αναθεώρηση και εκσυγχρονισμό των σχετικών νομοθεσιών, ώστε αυτές να εναρμονιστούν, διευκρινιστούν και να διασφαλίζεται η αποτελεσματική εφαρμογή τους.

Αναφορικά με την παράγραφο 5 της έκθεσης εκλογικών εξόδων, αυτή θα πρέπει να τροποποιηθεί, ώστε να περιλαμβάνει και τον χειρισμό των διαφημιστικών εξόδων που γίνονται σε ηλεκτρονικά μέσα και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στις περιπτώσεις που αυτά θα μπορούν να ελεγχθούν, σημειώνεται.

“Όπως αναφέραμε σε προηγούμενη παράγραφό μας στην τελική έκθεση της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ODIHR) για την αξιολόγηση των Βουλευτικών Εκλογών της 30ής Μαΐου 2021, ημερ. 15.12.2021, συστήνεται, μεταξύ άλλων, να εξεταστεί το ενδεχόμενο συνολικής επανεξέτασης και εναρμόνισης της νομοθεσίας”.

Συστήνεται επίσης όπως μέσω αλλαγής της νομοθεσίας, να θεσμοθετηθεί όπως: πρώτον οι εκθέσεις εκλογικών εξόδων των υποψηφίων να συνοδεύονται υποχρεωτικά με τα κατάλληλα αποδεικτικά στοιχεία, δεύτερον οι εκθέσεις εκλογικών εξόδων να περιλαμβάνουν υποχρεωτικά στοιχεία επικοινωνίας, με τον υποψήφιο ή/και τον εκλογικό αντιπρόσωπο, τρίτον, οι φορείς που προσφέρουν διαφημιστικές υπηρεσίες στους υποψήφιους να υποβάλλουν, πέραν των συγκεντρωτικών, και αναλυτικές καταστάσεις για τις υπηρεσίες που προσέφεραν σε κάθε υποψήφιο ή για λογαριασμό του, κατά προτίμηση σε καθορισμένο έντυπο, και τέταρτον να επαναξιολογηθεί η διαμόρφωση της έκθεσης εκλογικών εξόδων, με σκοπό την ομοιόμορφη συμπλήρωσή της από τους υποψηφίους.

Επιπρόσθετα, αναφορικά με τις εκθέσεις εκλογικών εξόδων, συστήνεται να εξεταστεί το ενδεχόμενο: (i) Nα δηλώνεται σε αυτές κατά πόσο η δαπάνη έγινε με επιταγή ή μετρητά και στην περίπτωση της πληρωμής με επιταγή να δίνεται το όνομα της τράπεζας και ο αριθμός της επιταγής με την οποία έγινε η πληρωμή. (ii) Υποβολής αιτήματος προς το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, όπως προχωρήσει, το συντομότερο, στη δημιουργία λογισμικού που να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων των υποψηφίων και όλων των σχετικών αποδεικτικών στοιχείων, καθώς και των συγκεντρωτικών καταστάσεων των διαφημιστικών φορέων, με ξεκάθαρες κατευθυντήριες γραμμές για την υποβολή τους.

Στην περίπτωση, αναφέρεται, λανθασμένης ηλεκτρονικής συμπλήρωσης, το λογισμικό θα πρέπει να δεικνύει τα σχετικά λάθη, για διόρθωσή τους, προτού αποδεκτεί την ηλεκτρονική υποβολή (κάτι παρόμοιο ισχύει στην περίπτωση της ηλεκτρονικής υποβολής των φορολογικών δηλώσεων). Τούτο, προστίθεται, θα διευκολύνει τόσο τους υποψήφιους βουλευτές στη συμπλήρωση της έκθεσης εκλογικών εξόδων, αλλά και τους διαφημιστικούς φορείς. Επίσης, αναφέρει η Έκθεση, αυτό θα βοηθήσει στην ορθή παρουσίαση και κατηγοριοποίηση των εξόδων, σύμφωνα με τις νομοθετικές διατάξεις.

Εναλλακτικά, προστίθεται, και μέχρι τη μελέτη και υιοθέτηση της πιο πάνω εισήγησης ο Έφορος θα μπορούσε να εκδώσει εγχειρίδιο με κατευθυντήριες γραμμές ή να περιλάβει στην έκθεση οδηγίες για καθοδήγηση των υποψηφίων για την ορθή συμπλήρωση της έκθεσης εκλογικών εξόδων, σύμφωνα με τις διατάξεις της εκάστοτε ισχύουσας νομοθεσίας, καθώς και των σχετικών γνωματεύσεων της ΝΥ. Να εισαχθεί ενδεχομένως και μηχανισμός ελέγχου της εφαρμογής τους από τον Έφορο.

Συναφώς αναφέρεται ότι στην τελική έκθεση της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων του Γραφείου Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ODIHR), για την αξιολόγηση των Βουλευτικών Εκλογών της 30ής Μαΐου 2021, ημερ. 15.12.2021, συστήνεται, μεταξύ άλλων, να εξεταστεί το ενδεχόμενο δημοσιοποίησης των γνωμοδοτήσεων του Γενικού Εισαγγελέα που άπτονται των εκλογών.